Mystieke ervaring Een presentatie van Bram Moerland  

Mystieke ervaring De mystieke ervaring is universeel menselijk  

Mystieke ervaringen De mystieke ervaring is universeel menselijk Die kan iedereen als een geschenk van het leven overkomen  

Mystieke ervaring Maar daar zijn wel heel verschillende conclusies aan verbonden  

Die conclusies zijn kenmerkend voor sommige spirituele tradities.  

Een voorbeeld:  

Een gedicht van Jan Luyken (1649-1712)  

Jan Luyken De ziele betracht de nabyheyt Gods   Ick meende oock de Godheyt woonde verre, In eenen troon, hoogh boven maen en sterre, En heften menighmaal myn oogh, Met diep versuchten naer om hoogh; Maer toen ghy u beliefden t’openbaren, Toen sagh ick niets van boven nedervaren; Maer in den grondt van myn gemoet, Daer wiert het lieflyck ende soet Daer quamt ghy uyt der diepten uytwaerts dringen. En, als een bron, myn dortstigh hart bespringen, Soo dat ick u, ô Godt! bevondt, te zyn den grondt van mynen grondt.

Jan Luyken heeft een geloof dat hij beschouwt als de onbetwistbare waarheid over de werkelijkheid.  

Daar past een godsbeeld bij: Jan Luyken heeft een geloof dat hij beschouwt als de onbetwistbare waarheid over de werkelijkheid. Daar past een godsbeeld bij:  

Jan Luyken De ziele betracht de nabyheyt Gods   Ick meende oock de Godheyt woonde verre, In eenen troon, hoogh boven maen en sterre, En heften menighmaal myn oogh, Met diep versuchten naer om hoogh; Maer toen ghy u beliefden t’openbaren, Toen sagh ick niets van boven nedervaren; Maer in den grondt van myn gemoet, Daer wiert het lieflyck ende soet Daer quamt ghy uyt der diepten uytwaerts dringen. En, als een bron, myn dortstigh hart bespringen, Soo dat ick u, ô Godt! bevondt, te zyn den grondt van mynen grondt.

Dat is het traditioneel christelijke godsbeeld  

Dan gebeurt er iets:  

Jan Luyken De ziele betracht de nabyheyt Gods   Ick meende oock de Godheyt woonde verre, In eenen troon, hoogh boven maen en sterre, En heften menighmaal myn oogh, Met diep versuchten naer om hoogh; Maer toen ghy u beliefden t’openbaren, Toen sagh ick niets van boven nedervaren; Maer in den grondt van myn gemoet, Daer wiert het lieflyck ende soet Daer quamt ghy uyt der diepten uytwaerts dringen. En, als een bron, myn dortstigh hart bespringen, Soo dat ick u, ô Godt! bevondt, te zyn den grondt van mynen grondt.

Vervolgens geeft Jan Luyken aan die gebeurtenis een duiding, een duiding die past in zijn geloof:  

Jan Luyken De ziele betracht de nabyheyt Gods   Ick meende oock de Godheyt woonde verre, In eenen troon, hoogh boven maen en sterre, En heften menighmaal myn oogh, Met diep versuchten naer om hoogh; Maer toen ghy u beliefden t’openbaren, Toen sagh ick niets van boven nedervaren; Maer in den grondt van myn gemoet, Daer wiert het lieflyck ende soet Daer quamt ghy uyt der diepten uytwaerts dringen. En, als een bron, myn dortstigh hart bespringen, Soo dat ick u, ô Godt! bevondt, te zyn den grondt van mynen grondt.

Jan Luyken De ziele betracht de nabyheyt Gods   Ick meende oock de Godheyt woonde verre, In eenen troon, hoogh boven maen en sterre, En heften menighmaal myn oogh, Met diep versuchten naer om hoogh; Maer toen ghy u beliefden t’openbaren, Achteraf kent hij zo aan zijn mystieke ervaring een betekenis toe:

Jan Luyken De ziele betracht de nabyheyt Gods   Ick meende oock de Godheyt woonde verre, In eenen troon, hoogh boven maen en sterre, En heften menighmaal myn oogh, Met diep versuchten naer om hoogh; Maer toen ghy u beliefden t’openbaren, Achteraf kent hij aan zijn mystieke ervaring een betekenis toe: Hij duidt het als een godservaring, conform zijn christelijk geloof.

Maar die duiding achteraf is niet de gebeurtenis zelf, en staat daar geheel los van.

Maar die duiding achteraf is niet de gebeurtenis zelf, en staat daar geheel los van. Maar wel lijkt het nu net alsof de mystieke ervaring een bevestiging is van zijn geloof:

Jan Luyken De ziele betracht de nabyheyt Gods   Ick meende oock de Godheyt woonde verre, In eenen troon, hoogh boven maen en sterre, En heften menighmaal myn oogh, Met diep versuchten naer om hoogh; Maer toen ghy u beliefden t’openbaren, Toen sagh ick niets van boven nedervaren; Maer in den grondt van myn gemoet, Daer wiert het lieflyck ende soet Daer quamt ghy uyt der diepten uytwaerts dringen. En, als een bron, myn dortstigh hart bespringen, Soo dat ick u, ô Godt! bevondt, te zyn den grondt van mynen grondt.

Maar die duiding is willekeurig en is niet in de ervaring zelf gegeven

Andere tradities geven weer heel andere duidingen.

Wat is de mystieke ervaring dan wel?

De mystieke ervaring is een universeel menselijke bewustzijnstoestand met heel specifieke kenmerken

De mystieke ervaring is een universeel menselijke bewustzijnstoestand met heel specifieke kenmerken: • ervaring van eenheid met al wat is • ondergedompeld worden in liefde • het besef van een bestemming • zeker weten, ‘dit is het’.

De mystieke ervaring is een universeel menselijke bewustzijnstoestand met heel specifieke kenmerken: • ervaring van eenheid met al wat is • ondergedompeld worden in liefde • zeker weten, ‘dit is het’. Maar bovenal: • onbelemmerde gelukzaligheid

Die onbelemmerde gelukzaligheid schept een schrijnend contrast met de alledaagse werkelijkheid.

Die onbelemmerde gelukzaligheid schept een schrijnend contrast met de alledaagse werkelijkheid. Daar is lijden.

Die onbelemmerde schept een schrijnend contrast met de alledaagse werkelijkheid. Daar is lijden. Hoe daarmee om te gaan, met dat contrast en vooral met het lijden?

De antwoorden zijn kenmerkend voor spirituele tradities.

Advaita vedanta Boeddhisme Christendom/gnostiek

Advaita vedanta

In hindoeisme: “Gij zijt dat”

In hindoeisme: “Gij zijt dat” Maar wat is “dat”?

“Dat” is: Kosmisch bewustzijn, Brahman

“Dat” is: Kosmisch bewustzijn, Brahman = Bewustzijnstoestand van mystieke ervaring

Doel Advaita Vedanta: Moksha

Doel Advaita Vedanta: Moksha = Het verwerven van de permanente gelukzalige bewustzijnstoestand van de mystieke ervaring.

Het middel daartoe…

Middel tot Moksha: Onthechting van de materiële werkelijkheid.

Want: Shankara, een van de grote goeroes van de advaita vedanta: ‘Het bewustzijn is werkelijk, het heelal is onwerkelijk.’

Shankara: De materiële werkelijkheid, het heelal, inclusief het lichaam, bestaat dus niet en is slechts een illusie, “maya”.

Want: Shankara, een van de grote goeroes van de advaita vedanta: ‘Het bewustzijn is werkelijk, het heelal is onwerkelijk.’ De materiële werkelijkheid, het heelal, bestaat dus niet en is slechts een illusie, “maya”. Ook ons lichaam is illusie, maya.

Hoe kan men zich de onbelemmerde, permanente gelukzaligheid van Moksha verwerven?

Hoe kan men zich Moksha verwerven? Door volledige onthechting van alles wat met de materiële werkelijkheid te maken heeft.

Hoe kan men zich Moksha verwerven? Door volledige onthechting van alles wat met de materiële werkelijkheid te maken heeft. Dus ook onthechting van het lichaam en alles wat daarmee te maken heeft:

Shankara: Onthechting is: • het volledig opgeven van alle genoegens van de ogen, de oren en de andere zintuigen • het opgeven van verlangen naar een fysiek lichaam • dus geen seks

Maar lastig is dat wel:

Maar lastig is dat wel. Shankara: ‘Dit alles kan alleen verworven worden door de verdiensten van wel honderd miljard goed geleefde levens.’ En dan alleen nog, ook volgens Shankara: ‘door Gods genade.’

Boeddhisme

Streven boeddhisme: • Verwerven van de staat van verlichting = bewustzjjnstoestand van mystieke ervaring • Bevrijd worden uit rad van wedergeboorte

Streven boeddhisme: Waarom en hoe?

Streven boeddhisme: Waarom en hoe? Vier edele waarheden:

Vier edele waarheden: 1. Het leven is lijden

Vier edele waarheden: 1. Het leven is lijden 2. het lijden heeft een oorzaak

Vier edele waarheden: 1. Het leven is lijden 2. het lijden heeft een oorzaak 3. de oorzaak van het lijden kan gekend worden

Vier edele waarheden: 1. het leven is lijden 2. het lijden heeft een oorzaak 3. de oorzaak van het lijden kan gekend worden 4. daarom kan de mens verlost worden van het lijden

Oorzaak lijden: Gehechtheid aan het ego

Oorzaak lijden: Gehechtheid aan het ego Oplossing: uitdoven van het ego, egoloosheid

Als er geen ‘ik’ meer is: • dan is er geen lijden • dan is er ook geen wedergeboorte meer

Gnostiek en christendom

Gnostiek: Mens heeft twee naturen: • persoonlijke natuur • Christus-natuur (=mystiek bewustzijn)

Gnostiek: Mens heeft twee naturen, • persoonlijke natuur • Christus-natuur (=mystiek bewustzijn) Streven gnostiek: De twee één maken.

Opmerkelijke uitspraaak van Jezus in vergelijking met vedanta en boeddhisme: ‘Zalig zij die hebben geleden’

Opmerkelijke tekst in vergelijking met vedanta en boeddhisme: ‘Zalig zij die hebben geleden’ Nog een opmerkelijke tekst:

Bij het naar buiten gaan zag hij (Jezus) een man die al vanaf zijn geboorte blind was. Zijn leerlingen vroegen hem: ‘Rabbi, waarom is hij blind geboren? Heeft hij dat te wijten aan zijn eigen zonde of aan die van zijn ouders?’

Oude Testament: •Lijden is straf op de zonde. (heeft dus een oorzaak) •God straft tot in het vierde geslacht.

Jezus, in antwoord op de vraag van zijn leerlingen over de blinde jongeman: ‘Niet aan zijn eigen zonde en evenmin aan die van zijn ouders.’

Jezus, in antwoord op de vraag van zijn leerlingen: ‘Niet aan zijn eigen zonde en evenmin aan die van zijn ouders.’ Dat is een revolutionaire en unieke uitspraak.

Jezus, in antwoord op de vraag van zijn leerlingen: ‘Niet aan zijn eigen zonde en evenmin aan die van zijn ouders.’ Dat is een revolutionaire en unieke uitspraak. • Revolutionair ten opzichte van Oude Testament

Jezus, in antwoord op de vraag van zijn leerlingen: ‘Niet aan zijn eigen zonde en evenmin aan die van zijn ouders.’ Dat is een revolutionaire en unieke uitspraak. • Revolutionair ten opzichte van Oude Testament. • Uniek in vergelijking met andere spirituele tradities

Het antwoord van Jezus op de vraag van zijn leerlingen is niet: Een vlucht uit het lijden, het verwervan van een staat van zijn waarin geen lijden (meer) is, maar:

Het antwoord van Jezus op de vraag van zijn leerlingen is niet: Een vlucht uit het lijden, het verwervan van een staat van zijn waarin geen lijden (meer) is, maar: • Jouw pijn is mijn pijn • Jouw lijden is mijn lijden

Jezus: antwoord op lijden is barmhartigheid.

Jezus: antwoord op lijden is barmhartigheid:   ‘Want ik heb honger geleden en gij hebt mij te eten gegeven. Ik heb dorst geleden en gij hebt mij te drinken gegeven. Ik ben een vreemdeling geweest en gij hebt mij gehuisvest, naakt en gij hebt mij gekleed, ziek en gij hebt mij bezocht; ik heb in de gevangenis gezeten en gij zijt tot mij gekomen. (...) Voorwaar, ik zeg u, in zoverre gij dit aan één van deze minste broeders hebt gedaan, hebt gij het mij gedaan.’

Conclusie: Advaita vedanta en boeddhisme willen alleen de gelukzaligheid van het mystieke bewustzijn.

Conclusie: Advaita vedanta en boeddhisme willen alleen de gelukzaligheid van het mystieke bewustzijn. • Advaita vedanta ontkent daartoe materiële werkelijkheid

Conclusie: Advaita vedanta en boeddhisme willen alleen de gelukzaligheid van de mystieke ervaring. • Advaita vedanta ontkent daartoe materiële werkelijkheid • Boeddhisme ontkent daartoe het zelf als werkelijk bestaand

Conclusie: Advaita vedanta en boeddhisme willen alleen de gelukzaligheid van de mystieke ervaring. • Advaita vedanta ontkent materiële werkelijkheid • Boeddhisme ontkent het zelf als bestaand • Christendom en gnostiek: de twee één maken.

Christendom en gnostiek: de twee één maken. Mijn keuze.