De Geesteswetenschappelijke Paradox Rens Bod Universiteit van Amsterdam Institute for Logic, Language and Computation

De Geesteswetenschappen zijn Booming Hoog in internationale rankings Hoger dan andere wetenschapsgebieden -- zie bv THES 2012 Origineel en invloedrijk – zie bestsellers van alfawetenschappers Bv AKO-prijzen voor alfawetenschappelijke boeken

Toch hebben de humanities een imagoprobleem Ronald Plasterk, 2007: “Alfa’s schrijven de geschiedenis maar bèta’s maken de geschiedenis” VNO-NCW Ledenmagazine januari 2010: “We moeten de 'alfaisering' van de samenleving doorbreken en oorspronkelijke denkkracht aanboren” Ziehier de geesteswetenschappelijke paradox…

Hoe gaan alfawetenschappers om met dit imagoprobleem? Reacties zijn vaak erg defensief “ De geesteswetenschappen zijn belangrijk voor Kritische geest (J. Bates) Intellectuele ontwikkeling (S. Collini) Sociale verantwoordelijkheid (E. Said) Democratisch bewustzijn (M. Nussbaum)

Deze reactie kan veel meer offensief Inzichten en ontdekkingen uit de humaniora hebben de wereld veranderd De humaniora hebben geleid tot volstrekt onverwachte toepassingen Deze (onverwachte en ongeplande) toepassingen dienen onophoudelijk onder de aandacht te worden gebracht

Kijk naar de geschiedenis De afgelopen jaren heb ik vele onbekende toepassingen uit de geschiedenis van de humaniora onder de aandacht gebracht Musicologie: Harmonieleer  wiskundige benadering wereld Filologie: Reconstructies van teksten  Genetica Kunsttheorie: Alberti’s lineair perspectief  ontwerptechnieken Geschiedkunde: Scaligers ontdekking dat aarde ouder is dan volgens de bijbel  Verlichting Taalkunde: Formele grammatica’s  Programmeertalen, Etcetera!

Maar kijk ook naar de toekomst! Onderzoeksresultaten uit de humaniora hebben een enorm potentieel Alleen wordt er nog weinig mee gedaan Sinds kort nieuwe initiatieven (UvA, KNAW, VU): Hoe kan alfa-onderzoek, waaraan jarenlang is gewerkt, worden ‘benut’ of ‘gevaloriseerd’?

Er zit ongelooflijke rijkdom (en liefde) in alfa-onderzoek Zelfs bedrijven hebben dit ontdekt Van IBM tot Elsevier wordt alfaonderzoek “The Next Big Thing” genoemd, vooral ICT Complexe data: bv. film Incomplete data: bv. manuscripten Fuzzy data: bv. schilderijen

Humanities en ICT? Een aantal nieuwe intiatieven proberen recent alfa-onderzoek om te zetten naar concrete toepassingen NB: dit is eigenlijk niets nieuws, en heeft al langer plaatsgevonden in de humaniora Maar nu proberen we het actief te stimuleren Bv Joint Center for Digital Humanities, CLARIAH programma, CLARIN, etc

Voorbeelden van alfa-benuttingen Faculteit Geesteswetenschappen heeft in 2011 zaaigeld beschikbaar gesteld voor publiek- private projecten in de Digital Humanities Alfa-gedreven Vraag moet komen uit de geesteswetenschappen, en moet voorbouwen op reeds bestaand onderzoek Private component Private partner dient in principe te willen investeren (in kind of in cash)

Voorbeeld 1: Digitale Grachtengordel Welk schilderij hing waar in de Gouden Eeuw, en wie woonde waar? (van schilders, uitgevers tot componisten) De Ecartico-database waaraan Dr. MJ Bok en Dr. H. Nijboer jaren hebben gewerkt, wordt omgezet in een App i.s.m. Webmapper Niet alleen fascinerend voor toeristen, maar ook voor wetenschappers: nieuwe verbanden en patronen worden ontdekt Webmapper is gespecialiseerd in geografische technologie, met medewerkers als: Edward Mac Gillavry (voorheen Tomtom), Richard Duivenvoorde (voorheen Geodata).

Voorbeeld 2: Muzikale Similariteit Hoe kunnen we een muziekstuk vinden dat ‘lijkt’ op een ander muziekstuk, mbt metrum, tempo, instrumentatie? Muzikale similariteitsmodellen ontwikkeld door Dr. Aline Honingh worden omgezet naar een muzikale applicatie voor jogging, ballroom dance en DJ, samen met bedrijf Elephantcandy Aline Honingh is een (computationeel) musicoloog Bruno Rocha MA is een musicoloog Elephantcandy ontwikkelt audio software en is gespecialiseerd in muziekapplicaties Victor Bergen Henegouwen

Voorbeeld 3: Politieke Zoekmachine Wie zei wat tegen wie in het Parlement en waarom? Interactief openbaar zoeksysteem wordt gebouwd op basis van eerder onderzoek door Dr. Jaap Kamps, Dr. Maarten Marx e.a., samen met Spinque Jaap Kamps is een culturele informatiewetenschapper Spinque is een Information Retrieval bedrijf gespecialiseerd in zoekmachines voor het web Arjen de Vries Wouter Alink

Voorbeeld 4: Emoties in Film Hoe kunnen we automatisch emotisch detecteren in films? Een database van (emoties-)getagde film shots wordt gecreeerd gebaseerd op eerder onderzoek door Prof. E. Tan, Prof. M. de Rijke en Prof. Patricia Pisters, samen met VicarVision Ed Tan is hoogleraar communicatiewetenschap Maarten de Rijke is hoogleraar information retrieval Patricia Pisters is hoogleraar filmwetenschap VicarVision is een computervision-bedrijf gespecialiseerd in gezichtsemotieherkenning M.J. den Uyl

Feitelijk staat al het alfa- onderzoek open voor benutting Deze vier voorbeelden komen uit: Kunstgeschiedenis Musicologie Geschiedenis Filmwetenschappen Het is niet te voorspellen welk onderzoek leidt tot concrete toepassingen – we kunnen hooguit stimuleren Puur (kunst)historisch, musicologisch en filmtheoretisch onderzoek hebben onverwachte toepassingen En deze zijn weer van nut voor het onderzoek zelf!

KNAW en VU doen ook mee & private partners 12 projecten die alfakennis valoriseren, alle binnen het Joint Center for Digital Humanities Meer dan 75 mensen (UvA, KNAW, VU & private partners) KNAW heeft een immense som geld vrij gemaakt: 15 miljoen Euro ter stimulering van de humaniora, o.a. voor een Center for Humanities and Technology (CHAT) Grote en kleine bedrijven investeren voor het eerst in de humaniora – van IBM en Elsevier tot Spinque

Terug naar het imago-probleem van de geesteswetenschappen Valorisatie is niet nieuw in alfa-onderzoek: muziekteksten voor platenmaatschappijen consultancy voor kunstveilingen archeologische opgravingen voor overheid en bedrijven etc. Alfa-onderzoekers hoeven niet bescheiden te zijn over hun valorisaties en kennisbenuttingen!

De humanities kunnen trots zijn op hun impact en valorisaties Maar mogelijk kunnen ze deze (nog) beter onder de aandacht brengen Laat de prestaties en de impact van de humaniora zien -- met haar onverwachte toepassingen – in verleden en toekomst De geesteswetenschappelijke paradox is een schijnparadox

Wat zou het antwoord moeten zijn van alfa’s op valorisatie en imagoprobleem? Puur onderzoek kan de meest onverwachte toepassingen en valorisaties opleveren Geesteswetenschappers moeten gewoon blijven doen waar ze goed in zijn We staan echter wel in een lange traditie van valorisatie Dus: valorisatie en kennisbenutting van bestaand onderzoek kunnen (pro-)actief worden gestimuleerd En het mooiste is: dit leidt tot totaal nieuwe vragen die eerder niet oplosbaar (en zelfs niet) bevraagbaar waren!

Imago van de humanities in 2012 Het idee dat de humanities alleen belangrijk zijn voor een Kritische geest, Intellectuele ontwikkeling, Historisch en Democratisch bewustzijn is voorbij KNAW Contourennota 2012: “De humaniora zijn The Next Big Thing” Steve Jobs 2011: “True innovation stands at the intersection of humanities and sciences”

Dank u!