Kijken, kijken, maar hoe en waartoe? Kunstzone juli/augustus 2012

Kwestie: Relatie kunstbeschouwing en kunstgeschiedenis Het probleem van analysemodellen en begrippenlijsten

Doel. 1. zinvol leren kijken (relatie met eindtermen) 2 Doel? 1. zinvol leren kijken (relatie met eindtermen) 2.handvatten geven

Begrip ‘kunstbeschouwing’

(náást kunstgeschiedenis) Lichtwark Bauhaus Onderwijs (vroeger en nu) Ad de Visser: Hardop Kijken Beschouwings- en Analysemodellen

Analysemodellen (zie voorbeeld in bijlage) Begrippenlijsten (zie op volgende slides voorbeelden van definiëring van begrippen

compositie (begrippenlijst cve voor kua) Dit is de ordening/plaatsing/groepering van de verschillende vormen op een vlak (evenwichtig, symmetrisch, asymmetrisch, dynamisch) of de plaatsing van driedimensionale vormen binnen een installatie.

ILO-UvA: BEGRIPPEN VOOR KUNST ANALYSE - versie 2 ILO-UvA: BEGRIPPEN VOOR KUNST ANALYSE - versie 2.0 (aansluitend op cve richtlijn) compositie Compositiegrondvorm Horizontaal / verticaal / diagonaal / driehoek / overall Dynamiek Statisch / dynamisch Symmetrie Symmetrisch / asymmetrisch Ritme Herhaling

kleur (begrippen cve) Denk daarbij aan kleursoort (rood, geel, groen etc.), helderheid, verzadiging, kleurencirkel (bijvoorbeeld die van Johannes Itten, docent aan het Bauhaus), kleurcontrasten, kleursymboliek, verschillende soorten van kleurmenging etc.

Kleur (Ilo Uva) Kleursoort Primair / secundair / tertiair Kleurverzadiging Zuiver / onzuiver Kleurintensiteit Licht / donker Kleurcontrast Licht‐donker / koud‐warm / complementair

VORM (Ilo Uva) Vorm Hoekig / rond / vierkant / kegel / ‐ tweedimensionaal / driedimensionaal Vormsoort Geometrisch / organisch ‐ open / gesloten

vorm (begrippen cve) Denk daarbij aan tweedimensionale (vlak, plat) en driedimensionale vormen (ruimtelijk, plastisch), abstracte of figuratieve vormen, schematische, gestileerde, organische, geometrische vormen (zoals Mondriaan gebruikte) etc.

Toepassing mogelijk? Zie volgende voorbeelden

Reflecteren op kunst: Kunstbeschouwing in relatie tot kunstgeschiedenis! betekent: -begrippen historisch gebruiken; -kunstgeschiedenis motor van de vragen die opgeroepen (moeten) worden: de juiste (relevante)vragen (leren)stellen

Kunstgeschiedenis/kunst (algemeen): -kunstbeschouwing (didactisch) gebruiken bij uitleg/bespreking = Relatie Inhoud, vorm en functie bespreken aan de hand van een concreet voorbeeld -Leerlingen léren de juiste vragen te stellen (handvatten geven)

Voorbeelden: bespreken van: opbouw proces Rafael Voorbeelden: bespreken van: opbouw proces Rafael ? (opdracht- verhaal-wat daarvan laten zien (Maria als tedere mooie moeder)-hoe in beeld gebracht (vormgeving in relatie to (mimetische) kunstopvatting: hoe natuurgetrouwheid, levensechtheid gecombineerd met harmonie (compositie) – gebruik van voorstudies voor compositie Hoe leerlingen daarover bevragen? (in plaats van gangbare analyseschema)

Conclusie: Compositie (in 15de/16de eeuw) = geschikte samenvoeging van elementen zoals figuren en achtergronden,tot een aannemelijk geheel. (= levendig/natuurgetrouw/ geloofwaardig en harmonisch)

Compositie volgens Alberti 15de eeuw (zie bijlage citaten)

Didactisch: problematiseren Vraag: Welk probleem moest in Renaissance opgelost door schilders? Verbinden van levendigheid/levensechtheid met helderheid/harmonie Hoe zichtbaar in voorbeelden?

Verschil Renaissance en Middeleeuwen?

Geen natuurgetrouwheid. Heldere, overzichtelijke compositie.

Noodzakelijke kennis voor docent Noodzakelijke kennis voor docent? Basale kennis kunsthistorische periodes Inhoud (algemeen) in periodes functie kunst in periodes Kunstopvattingen in periodes (vormgeving in relatie tot kunstopvatting bespreken!)

Kunstopvattingen pragmatisch, mimetisch, expressief, objectief (kunst = kunst), conceptueel gebaseerd op volgende schema: dominante relatie van een van de factoren met het kunstwerk kunstenaar (expressieve kunstopvatting) (conceptueel) concept kunst universum/natuur (mimetische) publiek (pragmatische kunstopvatting) bron: Van Uitert (1978)

Nieuw:William Hogarth: The Analysis of Beauty (18de eeuw) idee: driehoek en variatie appelleren aan instinctief gevoel van schoonheid bij beschouwer

Kunstopvatting Matisse (compositie) (zie citaten bijlage)

Rosy-Fingered Dawn at Louse Point 1955 Ik wilde weer contact met de natuur. Niet om natuurtaferelen te schilderen, maar om een gevoel te krijgen van dat licht, dat me met name hier heel erg aantrok. Ik was altijd al erg geïnteresseerd in water.

Postmodernisme: compositie bij David Salle? (zie bijlage)

Boltanski (Postmodernisme; conceptuele kunstopvatting): hoe te bespreken/beschouwen?

Elsworth Kelly: objectieve kunstopvatting (kleur en vorm verwijzen alleen naar zichzelf)

Bronnen: Gombrich : Eeuwige schoonheid, Gaade Uitg Bronnen: Gombrich : Eeuwige schoonheid, Gaade Uitg.Houten, laatste druk Havekes, H. (2004). Actief Historisch Denken. Werkvormen die leerlingen motiveren. Geraadpleegd op datum via http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb/SO/Vakdocs/Geschiedenis/3aActief_Historisch_Denken_-_Hermes_-_Definitief_01.   Expertisecentrum-kunsttheorie (2012). Geraadpleegd op datum via http://www.Expertisecentrum-kunsttheorie.nl/   Konijn,F. (1980). De relatie tussen kunstgeschiedenis en kunstbeschouwing. Examenproblematiek    

Koopman, H.(1980). Filosofie van de kunst voor de lerarenopleiding: De klassieke interpretatie, Modernisme en Postmoderne interpretatie(deel 1-3). In: Reader HKU. Heemstede: Uitgegeven in eigen beheer   Rheeden, van H. (1994) Met het oog op …compositieschema’s. In: Maandblad voor de beeldende vakken, 5   Stumpel, J & Kieft, G (1989) De veelzijdige driehoek. In: Kunstschrift, 1989, 4   Uitert, E. van. (1978) Kunstbeschouwing in- en uitwendig. In: Reader IVLOS Lerarenopleiding E3.1(2004)   Witteveen,J. (1994). Enkele gedachten over kunstbeschouwing in het voortgezet onderwijs. Enschede: SLO.  

Akker, van den Paul (2010), Looking for lines Akker, van den Paul (2010), Looking for lines. Theorie on the essence of Art and the Problem of Mannerism, Amsterdam University Press Akker, van den Paul (1991), Sporen van vaardigheid. De ontwerpmethode voor de figuurhouding in de Italiaanse tekenkunst van de renaissance. Uniepers Abkoude.