Frans Clignet, SAM

De Systematische ActiveringsMethode Bij depressieve ouderen Frans Clignet, SAM

Voorstellen Drs Frans Clignet, verpleegkundig specialist in opleiding/ onderzoeker. Werkzaam bij Altrecht, instelling voor ggz midden en westelijk Utrecht. Onderzoek i.s.m. VU, INHOLLAND, Altrecht, MANP - HU Frans Clignet, SAM

Programma Introductie Wat is de SAM Achtergrond De SAM als veelbelovende interventie Hoe wordt de SAM uitgevoerd Onderzoek SAM Slot/ vragen Frans Clignet, SAM

Introductie Ongeveer 2% van de ouderen heeft een depressieve stoornis (Beekman et al.1999). Verpleegkundige zorgverlening: Voorkomen en afwenden van gevaar, Bieden van ondersteuning, activeren Frans Clignet, SAM

Activeren om erger te voorkomen Preventieve maatregel om erger te voorkomen, Tekort aan vocht en voeding, afname lichaamsbeweging (achteruitgang van de conditie), afname sociale contacten (isolement). Stoppen met piekeren. Frans Clignet, SAM

Activeren om te leren Lewinsohn: activeren als gedragstherapeutische interventie. Uitgangspunt is de ervaring dat het ondernemen van “plezierige” activiteiten invloed heeft op de stemming Frans Clignet, SAM

Wat is de SAM Gedragstherapeutische interventie met als doel: het verminderen van depressieve symptomen. Hoe: door patiënten te laten ervaren dat het ondernemen van “plezierige activiteiten” een positieve invloed heeft op de stemming. Frans Clignet, SAM

Wat is de Sam Cursorische opzet van 5/7 bijeenkomsten, leren patiënten om de eigen stemming te scoren, Worden patiënten gestimuleerd om “plezierige” activiteiten te ondernemen, Maken zij een plan met plezierige activiteiten, De ervaringen worden inzichtelijk gemaakt. Ik kom er later op terug Frans Clignet, SAM

Theoretische achtergrond van de SAM Frans Clignet, SAM

De 3 aannames van Lewinsohn (1974) een lage mate van respons afhankelijke positieve bekrachtigers (resafpobek’s ) fungeert als een uitlokkende stimulus. een lage mate van resafpobek verklaart in belangrijke mate andere symptomen van een depressie zoals een afname van gedrag. Hoeveelheid resafpobek afhankelijk van aantal events die bekrachtigend kunnen zijn, gebeurtenissen die als bekrachtigend worden ervaren en de vaardigheden die nodig zijn om de bekrachtiging te halen. Frans Clignet, SAM

Kwantitatieve bekrachtigers = hoeveelheid. Kwaliteit = intensiteit. Passief = een activiteit die je niet zelf uitvoert. Actief = activiteit die je zelf uitvoert. Frans Clignet, SAM

Onderzoek PES en UES N=90 30 depressie, 30 psychiatrische patiënten (geen depressie), 30 normale controlegroep Frans Clignet, SAM

Onderzoek Depressieve patiënten zijn significant minder betrokken in plezierige activiteiten dan de overige groepen (Lewinsohn en Graf 1973). Lage score op de stemmingsgerelateerde plezierige activiteiten Lewinsohn en Amenson, 1978), Sig. lagere score op onplezierige dingen (Lewinsohn en Amenson, 1978). Frans Clignet, SAM

Wisselwerking Frans Clignet, SAM

Hypothesen Jacobsen (1996): Hypothesen die gebruikt worden zijn: Activeringshypothese: door activering worden patiënten in contact gebracht met bekrachtigingsbronnen. Coping vaardigheid hypothese: patiënten leren nieuwe vaardigheden in de omgang met de depressieve stoornis. Niet de belangrijke cognitieve structuren worden veranderd maar mensen leren om met de huidige structuren om te gaan. Frans Clignet, SAM

De SAM: een veelbelovende interventie Activity Scheduling (Lewinsohn et al. 1976) Pleasant Events Schedule Modality (Zeiss et al. 1979) Behavioral Activation (Dimidjian et al.2006). Brief Behavioral Activation Treatment for Depression (BATD)(Hopko et al. 2003) Plezierige Activiteiten Methode (R Verkaik), Potentieel Plezierige Activiteiten Methode (AMC de Meren (de Boer, 2003). Cursus in de put uit de put (Cuijpers 2000) Frans Clignet, SAM

Een meta – analyse (Cuijpers et al. 2007) 16 studies, Populaties: ouderen, volwassenen, jong volwassenen. Omstandigheden: thuiswonend, instellingen. Individueel / groepsniveau. Frans Clignet, SAM

Resultaten Gepoolde effectsize met controlegroep: 0.87 Gepoolde effectsize met andere psychologische behandeling 0,13 (ns), Gepoolde effectsize met cognitieve therapie 0,02 (ns), Kwaliteit van studies niet optimaal Frans Clignet, SAM

Hoe wordt de SAM uitgevoerd Casus: Hr. van Buren, 68 jaar, Recidiverende depressieve klachten, Komt 1 dag per week naar de deeltijd, Woont samen met zijn vrouw in een eengezinswoning, Gaat sinds enige weken minder: komt tot niets meer. Is bekend met rugklachten en polineuropathie in de benen. Frans Clignet, SAM

Beleid= activeren. Patient komt ieder dag op de deeltijd, Heeft een programma voor het weekend. Resultaat: Ervaart de afleiding als prettig, Blijft zich erg somber voelen. Frans Clignet, SAM

Hr van Buren en de SAM Kreeg cursusmap enkele dagen voor de eerste bijeenkomst. Bespreken depressiecirkel. Meten van de stemming: uitleg en oefening. Bespreken van het huiswerk: Uitzoeken van een aantal plezierige activiteiten mbv een lijst Frans Clignet, SAM

Hr van Buren en de SAM Maken van een weekplan, Eenmalige of terugkerende activiteiten, Inzetten van hulpbronnen, Activiteiten Experiment, Terugkijken: wat heeft geholpen? Valkuilen/ leerervaringen. Frans Clignet, SAM

Frans Clignet, SAM Weekprogramma Hr. Van Buren. Weeknummer: 12 Ochtend Middag Avond Stemming Maandag 07.00 hond uitlaten 10.30 vrijwilligerswerk 12.00: hond uitlaten 14.00 spelletje doen 18.00 hond uitlaten 20.00 TV kijken 22.00 hond uitlaten dinsdag 12.00 hond uitlaten 15.00 kaarten in het buurthuis 20.00 tv kijken woensdag 09.00 Deeltijdbehandeling Tot 14.00 deeltijdbehandeling 15.00 boodschappen doen met echtgenote Donderdag 11.00 zwemmen (aqua jogging) 12.30 hond uitlaten 13.30 mogelijk boetseren Vrijdag 10.30 naar de markt 13.30 spelletje doen of boetseren 20.00 tv + koffie met wat lekkers erbij Zaterdag 10.30 evt naar de markt 14.00 fietsen 20.00 tv +koffie met wat lekkers erbij. Zondag 09.00 hond uitlaten 13.00 wandelen of fietsen of op bezoek 20.00 tv Frans Clignet, SAM

Fase 1: Pilot onderzoek Interventie onderzoek, zonder controlegroep met een voor en nameting. 4 verpleegkundigen, Iedere verpleegkundige voert de SAM bij 3 patiënten uit, Ambulante setting. Outcome verpleegkundigen: gebruiksvriendelijkheid. Outcome patiënten: depressieve symptomen (GDS en MADRS) Frans Clignet, SAM

Schema Frans Clignet, SAM Verpleegkundige N=4 patient Patient N=12 SAM Evaluatie Naar gebruiks Vriendelijkheid. T0 Frans Clignet, SAM

Fase 2: multicentre studie Interventieonderzoek met voor en nameting, Controleconditie (CAU), Exp. Groep: getrainde vpk die de SAM toepassen. Contr. Groep: vpk die CAU (omschreven) toepassen. Frans Clignet, SAM

Tot slot Bijdrage van dit onderzoek aan de praktijk: Toegankelijk maken van psychologische behandeling bij depressieve ouderen. Verpleegkundigen leren om activeren in een andere context te gebruiken. Frans Clignet, SAM

Zijn er nog vragen? Frans Clignet, SAM