Participatie FVB in de ontwikkeling van Multidisciplinaire Richtlijnen Workshop Participatie FVB in de ontwikkeling van Multidisciplinaire Richtlijnen Irene Rentenaar Directeur FVB & Thomas Scheewe Voorzitter FVB klankbordgroep MDR Schizofrenie

Deze presentatie Inleiding Methodiek richtlijnontwikkeling/herziening Hoe heeft de FVB haar inbreng georganiseerd Informatie vanuit de praktijk

1. Inleiding

Kernboodschap (Trimbos) ‘Levende richtlijnen vragen om continue herziening van richtlijnen. De betrokkenheid van alle relevante disciplines is van belang voor levende richtlijnen. ‘Evidence-based’ is niet hetzelfde als ‘bewezen effectief’ Naast richtlijnaanbevelingen zijn ook algemene uitgangspunten voor goede zorg en overige overwegingen van belang.

Levende Richtlijn Actueel beslissingsondersteunend instrument Leeft bij beroepsbeoefenaren en patiënten Toepassing richtlijnaanbevelingen Terugkoppeling over toepasbaarheid Herziening op continue basis

Doel klinische richtlijnen Multidisciplinaire, geïntegreerde zorgprocessen voor alle behandelfasen Kwaliteit van zorgprocessen door heldere, niet-ambigue aanbevelingen Ondersteuning voor zorgprofessionals om evidence-based te kunnen werken Rationale voor klinische beslissing Brug tussen kennis en praktijk

Richtlijnaanbevelingen (Trimbos) Concrete handelingsinstructie Consensus professionals en patiënten (werkgroep) Indien geen harde conclusies mogelijk uit literatuur: taak werkgroep om aanbeveling te formuleren waar hulpverlener houvast aan heeft. Wetenschappelijke conclusie + overige overwegingen = Richtlijnaanbeveling

2. Methodiek Richtlijnontwikkeling

Overzicht Multidisciplinaire Richtlijnen (MDR’s) Depressie Angststoornissen Eetstoornissen Gedragstoornissen bij kinderen Schizofrenie Somatoforme Stoornissen ADHD bij volwassenen ADHD bij kinderen en jeugdigen Autisme bij jeugdigen Problematisch gebruik van drugs Suicidepreventie

Rollen en taken EBRO- methodologie Literatuurstudie, wetenschappelijke onderbouwing Kerngroep/werkgroep Inhoudelijke verantwoordelijkheid Uitwerken uitgangsvragen, prioriteiten Opstellen richtlijnaanbevelingen en overige overwegingen Wegen en uitwerken commentaren Informeren beroepsverenigingen, afstemmen, draagvlak Klankbordgroep (zonder mandaat) Aanvullende commentaren, input en feedback

Cyclus richtlijnontwikkeling Knelpunten analyse Opstellen uitgangsvragen, zoekcriteria Literatuursearch, opstellen selectiecriteria Literatuurselectie, beoordelen geselecteerde literatuur Samenvatten literatuur in evidentietabellen Schrijven conceptrichtlijnteksten Discussie en aanpassing conceptteksten Vaststellen conceptrichtlijn Commentaarronde Vaststellen richtlijn en autorisatie Publicatie en implementatie

Evidence ≠ Bewijs Een evidence-based richtlijn is evidence-based als deze systematisch, volgens de EBRO methode tot stand is gekomen

Level of evidence Studies A1: Systematic review concerning at least several A2 level studies, with consistent results over studies A2: Randomised clinical trial of good quality (dubbelblind, controlled) of sufficient sample size and consistency B: Randomised clinical trial of moderate quality or insufficient sample size or other comparative study (nonrandomised, cohort study, patient control study) C: Noncomparative research D: Expert opinion Conclusions 1: 1 A1 study or at least 2 independent level A1 or A2 studies 2: At least 2 independent level B studies 3: 1 level a2 of b study or C studies 4: Expert opinion

3. Hoe heeft de FVB haar inbreng georganiseerd

FVB Klankbordgroepen Voor elke MDR is een FVB Klankbordgroep ingesteld met uit elke discipline 1 lid Een van de leden heeft zitting in de Trimbos werkgroep. Dit lid is tevens voorzitter/coördinator van de FVB Klankbordgroep De beleidsmedewerker Kennisinnovatie (BK) is agendalid van de Trimbos werkgroep De FVB Klankbordgroep wordt ondersteund door de BK (faciliteren bijeenkomsten, contacten met Trimbos, tip en trucs etc.). Bij de formele commentaarrondes zorgt de BK in samenwerking met de Klankbordgroep voor coördinatie en formulering van het formele FVB commentaar.

Vaktherapeuten die participeren Werkgroeplid Hij/zij dient kennis van het ziektebeeld te hebben waarvoor de richtlijn opgesteld wordt en bij voorkeur kennis van onderzoek. Daarnaast moet hij/zij de mondelinge en schriftelijke vaardigheden hebben om de beroeps- vereniging goed te kunnen vertegenwoordigen. Klankbordgroeplid Leden van de klankbordgroep groep hebben ervaring of interesse in onderzoek en zijn schriftelijk vaardig. Ze zijn in staat onderzoeksgegevens te screenen of bereid dit te leren.

3. Informatie uit de praktijk

Wat houdt het in? Periode december 2008 – november 2010 5 tot 6 bijeenkomsten Werkgroep ±4 bijeenkomsten klankbordgroep Pakken leeswerk 450 mails 20 uur  meervoud Federatie Vaktherapeutische beroepen 18

Vooraf weet je dit niet…

Waarom dan toch? Federatie Vaktherapeutische beroepen 20

Update MDR Schizofrenie Samenstelling klankbordgroep Karen van Dooren, beeldend Carina Visser, drama Gea van Straaten, muziek Julie Kil, dans Thomas Scheewe, PMT (werkgroeplid) Eerste MDR met alle vijf vaktherapiëen als ‘één’ Structuur neerzetten voor toekomst Federatie Vaktherapeutische beroepen 21

Taken werkgroeplid Actief betrokken bij proces MDR Gevraagd en ongevraagd advies geven Uitgangsvragen opstellen Zoektermen ‘literatuursearches’ Literatuur aandragen Commentaar geven op: Searches Conceptteksten Informeren FVB en klankbordgroep Coördinatie Federatie Vaktherapeutische beroepen 22

Taken (2) Klankbordgroep Zoektermen ‘literatuursearches’ Literatuur aandragen Commentaar geven op: Searches Conceptteksten Afstemmen met achterban FVB: Initiatie & Coördinatie, opstellen/verzenden stukken Federatie Vaktherapeutische beroepen 23

Schizofreniestichting Kenniscentrum Rehabilitatie MDR structuur NVvP Bestuurlijk eindverantwoordelijke Trimbos-instituut Hoofdaannemer + projectleiding + methodologische ondersteuning Schizofreniestichting Onderaannemer + methodologische ondersteuning Kenniscentrum Rehabilitatie Richtlijn Werkgroep Kerngroep Epidemioloog 2 ZonMw Opdrachtgever + Financier Epidemioloog 1 Onderzoeker praktijkdeel Richtlijnadviseur/ Projectleider Ambtelijk Secretaris Achterban Beroepsverenigingen Projectassistente Inf-specialist Ti + Aanvrager literatuur Federatie Vaktherapeutische beroepen 24

MDR proces Federatie Vaktherapeutische beroepen 25

8 Uitgangsvragen herziening evidentie Vaktherapie valt onder psychosociale interventies PARDON? Federatie Vaktherapeutische beroepen 26

Zoeken naar literatuur Opstellen zoektermen Vaktherapie (5X) Schizofrenie (1X) Federatie Vaktherapeutische beroepen 27

Problemen 17 hits……oh nee 66 hits (2008 tot tov 2003 tot…) Alléén: Meta-analyse Systematic review Randomised clinical trial (n>20) = hoogste maar niet enige bewijslast (tijd- en geldgebrek) Suggestie klankbordgroep: organiseren expertmeeting ja/nee Level 4 evidentie Afweging: input tov output Literatuur full-text? Maar gelukkig: feedback via formulier ‘afstemming achterban’ Federatie Vaktherapeutische beroepen 28

Resultaten V1 1e instantie Federatie Vaktherapeutische beroepen 29

Resultaten V2 Federatie Vaktherapeutische beroepen 30

Resultaten muziektherapie Federatie Vaktherapeutische beroepen 31

Resultaten muziektherapie Federatie Vaktherapeutische beroepen 32

Resultaten beeldende therapie Federatie Vaktherapeutische beroepen 33

Resultaten dramatherapie Federatie Vaktherapeutische beroepen 34

Resultaten dramatherapie Federatie Vaktherapeutische beroepen 35

Resultaten psychomotorische therapie V3 Federatie Vaktherapeutische beroepen 36

Resultaten psychomotorische therapie Federatie Vaktherapeutische beroepen 37

Resultaten psychomotorische therapie Federatie Vaktherapeutische beroepen 38

Conclusie Vaktherapie als 1 gepresenteerd = winst! Politiek speelt een rol, wetenschap ≠ objectief Veel werk te verrichten = beperkte evidentie Volgende keer weer doen? Ik = Absoluut Anderen ≠ zeker Wat is nodig? Méér en beter onderzoek Samenwerking Nederland Samenwerking internationaal Ervaring door doen Federatie Vaktherapeutische beroepen 39