27 Het stedelijke landschap Eric Goyvaerts François Verspagen 27 Het stedelijke landschap

27.1 De stedelijke landschapselementen Meridiaan 1 Blz.112 Weiden, akkers Parken, plantsoenen

27.2.1 De ligging van onze steden Meridiaan 1 Blz.113 27.6 Oude handselsroute Keulen - Brugge Vele steden ontstonden in de Middeleeuwen. Hierbij was de verkeersligging belangrijk. Waar ontstonden steden?  Haven (Brugge)  Samenvloeien van rivieren (Gent)  Kruispunt weg - rivier (Leuven)

27.2.1 De verschillende vormen van steden Meridiaan 1 Blz.113 De plaatselijke ligging van een stad of dorp noemen we de site. Dinant situeren we in de Maasvallei= Waar woningen en wegen? Vorm= Dalsite  in de smalle Maasvallei.  langerekt en smal 370 Dinant

La Roche situeren we in een meander (=bocht) van de Ourthe 27.2.1 De verschillende vormen van steden Meridiaan 1 Blz.113 Meandersite= La Roche situeren we in een meander (=bocht) van de Ourthe Vorm=  ronde vorm 27.8 La Roche

Scherpenheuvel ligt op de top van een heuvel= 27.2.1 De verschillende vormen van steden Meridiaan 1 Blz.113 Scherpenheuvel ligt op de top van een heuvel= Topsite Vorm=  ronde vorm 27.9 Scherpenheuvel

Geef de site van: Maaseik: dalsite Waterschei: topsite Mons (Bergen): 27.2.1 De verschillende vormen van steden Meridiaan 1 Blz.113 Geef de site van: Maaseik: dalsite Waterschei: topsite Mons (Bergen): topsite Maaseik Waterschei waterscheidingslijn Mons (bergen)

27.3 De ruimtelijke delen van de stad Meridiaan 1 Blz.114 27.12 Stadswijken 27.11 Stadsrand 27.13 Stadskern Stads-wijken Stadsrand Stads-kern 27.15 Stadsrand 27.16 Stadswijken 27.17 Stadskern

Oudste, dichtbebouwde/dunbebouwde stadscentrum 27.3.1 De stadskern Meridiaan 1 Blz.115 Oudste, dichtbebouwde/dunbebouwde stadscentrum Bebouwing Straten Gebouwen Open ruimte Allerlei open / halfopen / gesloten... smal / breed woningen / appartementen / winkels / historische gebouwen / scholen / bedrijven / kantoorgebouwen veel / weinig Horeca, bankkantoren, grote markt 9

Rond het stadscentrum: oudere stadswijken 27.3.2 De stadswijken Meridiaan 1 Blz.115 Rond het stadscentrum: oudere stadswijken Bebouwing Straten Gebouwen Open ruimte Allerlei open / halfopen / gesloten... smal / breed woningen / appartementen / winkels / historische gebouwen / scholen / bedrijven / kantoorgebouwen veel / weinig Rijwoningen 10

Ringwegen 27.3.2 De stadswijken Meridiaan 1 Blz.115 Stadscentrum + oudere stadswijken = binnenstad vroeger omringd door stadomwalling. Nu: Ringwegen Hasselt 27.26 Mechelen: Brusselse Poort 11

Jongste deel, uitgegroeid in 20ste eeuw 27.3.3 De stadsrand Meridiaan 1 Blz.116 Jongste deel, uitgegroeid in 20ste eeuw Bebouwing Straten Gebouwen Open ruimte Allerlei open / halfopen / gesloten... smal / breed woningen / appartementen / winkels / historische gebouwen / scholen / bedrijven / kantoorgebouwen veel / weinig Nieuwe woonwijken, villa’s, parkings 12

27.3 De ruimtelijke delen van de stad Meridiaan 1 Blz.116 Stadswijken Stadskern Stadsrand Stadsrand Stads-kern Stads-wijken Agglomeratie Binnenstad

27.3 De ruimtelijke delen van de stad Meridiaan 1 Blz.116 Stadskern Stadswijken Stadsrand Binnenstad Agglomeratie 27.33 Brugge 14

Een wijk = deel van een gemeente of stad 27.3.4 Wijken en buurten Meridiaan 1 Blz.117 Een wijk = deel van een gemeente of stad Vaak ‘opgeslorpte’ voormalige zelfstandige gemeenten Sommige wijken zijn ontstaan omdat fabrikanten in de buurt van de fabriek woongelegenheid voor hun werknemers bouwden. Een wijk kan op zich nog eens onderverdeeld zijn in buurten. 27.36 Hasselt: Runkst 27.37 Hasselt: St.-Katarina 15

27.4 Het stedelijke stratenplan Meridiaan 1 Blz.118 Lier = jonge / oude stad Stratenplan binnenstad: = spinnenwebplan Oostende = jonge / oude stad Stratenplan: = dambordplan Smalle straten die uitkomen op grote markt Brede straten die vierkante huizenblokken vormen 27.38 Lier 27.39 Oostende 16

………………………………………………………………….…… ………………………………………………………………….…… 27.5 De functies van het stedelijk landschap OPDRACHT 27.1 Meridiaan 1 Blz.118 Steden oefenen functies uit die niet alleen van belang zijn voor de eigen inwoners. Het uitzicht van gebouwen geeft vaak de functie aan. Noteer de stedelijke functies: bijv. handel, wonen, diensten, … Noteer onder de foto's wat je ziet. Bijv.: rijwoningen, villa's, supermarkt, museum, … ………………………………………………………………….…… 27.40 ………………………………………………………………….…… 17

Administratief centrum OPDRACHT 27.1 Meridiaan 1 Blz.118 27.5.1 Stadskern Administratie Bestuur 27.40 27.41 Administratief centrum Politiekantoor 18

OPDRACHT 27.1 27.5.1 Stadskern Handel, diensten Toerisme Horeca Meridiaan 1 Blz.118 27.5.1 Stadskern Handel, diensten Toerisme 27.42 27.40 27.43 27.41 Horeca Historische gebouwen 19

OPDRACHT 27.1 27.5.1 Stadskern Cultuur, toerisme Cultuur Museum Meridiaan 1 Blz.118 27.5.1 Stadskern Cultuur, toerisme Cultuur 27.44 27.40 27.45 Schouwburg Museum Theaterzaal 20

OPDRACHT 27.1 27.5.1 Stadskern Diensten Wonen Postkantoor Rijhuizen Meridiaan 1 Blz.118 27.5.1 Stadskern Diensten Wonen 27.46 27.40 27.47 Postkantoor Rijhuizen 21

OPDRACHT 27.1 27.5.1 Stadskern Handel, diensten Onderwijs Meridiaan 1 Blz.118 27.5.1 Stadskern Handel, diensten Onderwijs 27.48 27.40 27.49 Winkels, reisbureau Schoolgebouw 22

Welke functies overheersen in het stadscentrum (dalend belang)? OPDRACHT 27.1 Meridiaan 1 Blz.118 27.5.1 Stadskern Administratie Bestuur Handel, diensten Toerisme Handel, diensten Toerisme Cultuur, toerisme Cultuur Handel, diensten Onderwijs Welke functies overheersen in het stadscentrum (dalend belang)? Handel, diensten, cultuur, administratie, wonen 23

OPDRACHT 27.1 27.5.2 Stadswijken Handel Wonen, diensten Buurtwinkel Meridiaan 1 Blz.120 27.5.2 Stadswijken Handel Wonen, diensten 27.50 27.51 Buurtwinkel Rijhuis, bankkantoor 24

OPDRACHT 27.1 27.5.2 Stadswijken Wonen Medisch Rijhuizen Ziekenhuis Meridiaan 1 Blz.120 27.5.2 Stadswijken Wonen Medisch 27.52 27.53 Rijhuizen Ziekenhuis 25

Welke functies overheersen in de stadswijken (dalend belang)? OPDRACHT 27.1 Meridiaan 1 Blz.120 27.5.2 Stadswijken Handel Wonen, diensten Wonen Medisch Welke functies overheersen in de stadswijken (dalend belang)? Wonen, diensten 26

OPDRACHT 27.1 27.5.3 Stadsrand Recreatie Diensten Sportcentrum Meridiaan 1 Blz.120 27.5.3 Stadsrand Recreatie Diensten 27.54 27.55 Sportcentrum Kantoorgebouw 27

OPDRACHT 27.1 27.5.3 Stadsrand Wonen Wonen Sociale woonwijk Meridiaan 1 Blz.120 27.5.3 Stadsrand Wonen Wonen 27.56 27.57 Sociale woonwijk Appartementen 28

Welke functies overheersen in de stadsrand (dalend belang)? OPDRACHT 27.1 Meridiaan 1 Blz.120 27.5.3 Stadsrand Recreatie Diensten Wonen Wonen Welke functies overheersen in de stadsrand (dalend belang)? Wonen, diensten, recreatie 29

27.5 De functies van het stedelijke landschap Meridiaan 1 Blz.121 Sommige stedelijke functies,vroeger in de stadskern naar de stadsrand. Voorbeelden: Bioscoopcomplex, winkelcentrum, grote winkels Verklaring: Gemakkelijker bereikbaar, parkeerplaatsen uitbreidingsmogelijkheden 27.59 27.58 27.60 30

Heel wat mensen komen dagelijks naar de stad. Waarom? 27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap Meridiaan 1 Blz.121 Heel wat mensen komen dagelijks naar de stad. Waarom? toerisme winkels diensten onderwijs werken cultuur 31

gevaarlijk voor voetgangers en fietsers. 27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap Meridiaan 1 Blz.121 Daardoor is het verkeer is het stedelijk landschap erg druk / niet zo druk. Gevolgen: Luchtvervuiling, geluidshinder, gevaarlijk voor voetgangers en fietsers. 32

Niet geschikt voor moderne verkeer. 27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap Meridiaan 1 Blz.121 Oude steden: smalle straten. Niet geschikt voor moderne verkeer. Mechelen 33

Verkeersdrukte verminderen door Meer en aangepast openbaar vervoer, 27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap Meridiaan 1 Blz.121 Verkeersdrukte verminderen door Meer en aangepast openbaar vervoer, autoluwe straten. 34

= primaire / secundaire / tertiaire / quartaire sector 27.7 Werkgelegenheid in de stad Meridiaan 1 Blz.122 27.65 27.66 handel horeca = primaire / secundaire / tertiaire / quartaire sector Belangrijkste tewerkstelling? diensten 27.67 35

pendelaars of forensen. pendel of forensenverkeer. 27.7 Werkgelegenheid in de stad Meridiaan 1 Blz.122 Mensen die dagelijks tussen hun woon- en werkplaats heen en weer reizen = pendelaars of forensen. De verkeersbeweging = pendel of forensenverkeer. 36

27.7 Werkgelegenheid in de stad Meridiaan 1 Blz.122 Rond een stad ligt een gebied van waaruit veel mensen naar die stad gaan om te werken. Deze zone noemen we de forensenwoonzone. 37

25 25 40 20 27.7 Werkgelegenheid in de stad Meridiaan 1 Blz.122 Hoe groot is de forensenwoonzone (minstens 25 % van de beroepsbevolking) rond: 25 Antwerpen (oostelijke richting): ………….......... km Gent (westelijke richting): ………………........ km Brussel (oostelijke richting): …………….......... km Hasselt (noordelijke richting: ............................ km 25 40 20 38

Het stedelijke landschap 27 Het stedelijke landschap De kenmerken van het stedelijke landschap: veel gebouwen, weinig open ruimte, veel verkeer, veel winkels, ... Volgens de ligging of site van de stad onderscheiden we: topsite, dalsite, meandersite. De ligging bepaalt vaak de vorm van de stad. 3. In een stedelijk landschap vinden we: - een stadskern met aaneengesloten bebouwing. - de woonwijken met aaneengesloten bebouwing. - de stadsrand met meer verspreide bebouwing. 39

Het stedelijke landschap 27 Het stedelijke landschap 4. In het stedelijke landschap vinden we behoorlijk wat functies: - in de stadskern: vooral de handel- en dienstenfunctie. - in de stadswijken: vooral woonfunctie - in de stadsrand: vooral woonfunctie maar recent ook handel- en dienstenfunctie. Daarnaast vinden we o.a. ook toeristische, bestuurlijke, culturele, administratieve, verzorgende, industriële, godsdienstige en onderwijsfuncties. 40

Het stedelijke landschap 27 Het stedelijke landschap 5. Het drukke autoverkeer zorgt voor heel veel verkeersproblemen in en om het stedelijke centrum. Het openbaar vervoer kan een oplossing bieden. 6. De actieve bevolking in het stedelijke landschap werkt vooral in handel en diensten (= tertiaire sector). 41