Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel.

Bioveiligheid in het laboratorium Waarover wel? (natuurlijke) pathogenen genetisch gewijzigde organismen DNA Waarover niet? chemicaliën radio-activiteit Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 1

Huidige wetgeving Veiligheid werknemersbescherming: welzijnswet-geving Milieubescherming Vlarem rubriek 51 (Europese richtlijn 90/219/EEG) Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 3

Welke gevaren verbonden aan levende organismen en DNA? Pathogeniteit Toxiciteit Allergeniteit Verstoring ecologische evenwichten Andere schadelijke effecten bv. immuun-suppressie, dominant transformerende oncogenen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 4

Pathogeniteit Ziekteverwekkendheid indeling in vier klassen, infectiedosis altijd gastheer vermelden menspathogenen zoöpathogenen zoönosen (= mens- én zoöpathogeen) fytopathogenen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. Klasse-indeling in wettelijke lijsten ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 5

Pathogenen (1)   Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 6

Pathogenen (2) 2 Influenzavirus Escherichia coli HIV Klasse 2 Influenzavirus Escherichia coli HIV Lactobacillus lactis Phytophtora infestans Ebola virus 2 3 1 2 Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. 4 ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 7

Pathogenen (3) 2 Pseudomonas aeruginosa Mouse Moloney Leukosis virus Klasse 2 Pseudomonas aeruginosa Mouse Moloney Leukosis virus Mycobacterium tuberculosis Humaan adenovirus type 5 Adeno associated virus Saccharomyces cerevisiae 2 3 2 2 Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. 1 ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 8

Pathogeniteit Infectie infectieuze dosis verschilt van organisme tot organisme natuurlijke infectiewegen verschillen natuurlijke infectieweg versus laboratoriuminfectieweg Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 9

Toxiciteit Vergiftiging toxines ingedeeld in klassen LD50 als maat Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 10

Allergeniteit Wat is allergeniteit? Een niet-toxische door het immuunsysteem gemedieerde overgevoeligheid voor een stof of agens. uitingen van huidaandoeningen tot aan levensbedreigende shock toe vooral in dierverblijven Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 11

ecologische evenwichten Verstoring van ecologische evenwichten Milieuveiligheid vooral in verband met GGO’s ongewenste verspreiding genetisch materiaal tegengaan Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 12

Naakt DNA Naakt DNA gevaarlijk? nee, maar niet altijd opletten bij : dominant transformerende oncogenen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. DNA ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 13

GGO’s Wat is een GGO? Een GGO is een organisme waarvan het genetisch materiaal is gewijzigd op een wijze die niet mogelijk is door voort-planting of natuurlijke recombinatie. GGO = gastheer + (vector) + insert indeling in vier risicoklassen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 14

Klasse-indeling GGO’s niveau 1 omschrijft vereisten zowel voor de infrastructuur als voor de werkvoorschriften, ook al zijn de eisen aan de infrastructuur zeer beperkt. Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 15

Risico-analyse Hoe aan te pakken? Denken vooraleer te doen ! 4-traps proces identificatie van gevaren verbonden aan GGO (gastheer, vector, insert) eerste indeling in risicoklasse activiteit bezien in licht van blootgesteld milieu, aard en schaal activiteit en eventuele niet-standaard handelingen definitieve vaststelling benodigde maatregelen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 16

Besmetting en verspreiding in het laboratorium Verspreidingswegen contact lucht / aërosolen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 17

Natuurlijke besmettingswegen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 18

Aërosolproducerende handelingen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 19

bacteriën en schimmels Verspreiding van bacteriën en schimmels Aandachtspunten aërosolen zelfoverdraag- bare vectoren Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 20

Verspreiding van virussen en cellen Aandachtspunten cellen lopen niet zomaar weg cellen kunnen besmet zijn met biologische agentia opletten bij combinatie cel en virale vector Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 21

Verspreiding van planten Reproductieve delen pollen zaden andere reproductieve delen, zoals wortelstron- ken (verschilt per plant) Eerst vernietigen, dan verwijderen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 22

Verspreiding van dieren Aandachtspunten ontsnapping kleine knaagdieren tegengaan opletten bij insecten, vissen en kikkers Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 23

Veilig werken door inperking inperking aan de bron toepassen van fysische inperking + hanteren werkvoorschriften Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 24

Inperking aan de bron Neem biologisch ingeperkte stammen ipv wild-type stammen. Neem niet-zelfoverdraagbare vectoren ipv zelfoverdraagbare. Neem replicatie-defectief virus ipv replicatie-competent. Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 25

Fysische inperking (1) deuren, wanden, gladde werkoppervlakken, etc. vier niveaus gekoppeld aan de vier risicoklassen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 26

Fysische inperking (2) Basiseisen L1 permanente structuur van wanden, deur(en), vloer, plafond werkoppervlakken glad afgewerkt, water-ondoordringbaar, bestand tegen zuren, basen, organische oplosmiddelen en gemakkelijk te reinigen Er is een wasbak. Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 27

Fysische inperking (3) L2 additioneel vergrendelbare toegangsdeuren op deur : biohazardsymbool, inperkingsniveau, verantwoordelijke Afhankelijk van de werkzaamheden: automatische sluiting op deur kijkvenster wasbak met niet-manuele bediening veiligheidskabinet Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 28

Veiligheidskabinetten Veilige werkplaats klasse I : afzuigkast klasse II : downflowkast klasse III : handschoenkast Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 29

Bescherming veiligheidskabinet Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 30

Klasse I ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 31

Klasse II ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 32

Klasse III ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 33

Crossflowkasten en horizontale laminaire flowkasten Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. is géén veiligheidskabinet niet gebruiken bij open bronnen van GGO’s ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 34

Werkvoorschriften Het basisniveau veilige microbiologische technieken (VMT) VMT voor iedereen die met micro-organismen en cellen werkt Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 35

VMT deuren en ramen gesloten laboratoriumjas dragen eten, drinken, roken verboden na het morsen van GGO’s direct ontsmetten aërosolen minimaliseren niet met de mond pipetteren materialen ontsmetten voor hergebruik biologisch afval inactiveren handen wassen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 36

Werkvoorschriften labjournaal (dagelijks bijhouden) controleren van biologisch materiaal hoe hoger inperkingsniveau, hoe strikter Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 37

Besmetting (1) Aandachtspunten is gauw gebeurd morsen spatten prik- of snijaccident Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 38

Besmetting (2) voorkomen is noodzaak goede planning orde en netheid Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 39

Ontsmetting en inactivering verschillende middelen beschikbaar ontsmetting is iets anders dan inactivering ontsmetting vaak slechts ten dele doding inactivering, indien goed uitgevoerd, 100% doding Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 40

De werkzaamheid van verschillende ontsmettingsmiddelen Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. * : boven de 40° C V : variabel ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 41

Voorbeelden in de praktijk Risico-analyse en inschaling van : (1) E. coli (2) gisten (3) Agrobacterium (4) dierlijke cellen (5) dierlijke cellen en virale vectoren (6) transgene planten Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 42

Risico-analyse in de praktijk Te doorlopen stappen identificatie gevaren gastheer / vector identificatie gevaren insert eerste vaststelling risicoklasse / inperkingsniveau nagaan bijzonderheden : schaal / type activiteit, speciale handelingen definitieve vaststelling risicoklasse / inperkingsniveau Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 43

Wanneer bijzondere aandacht aërosolen open handelingen fermentoren en downstreamprocessing GGO’s op of in planten en dieren Laten we één stapje verder gaan en kijken wat de toekomst van de biotechnologie en de gentechnolgie ons brengt. Ik ga een aantal voorbeelden tonen en een eerste is opnieuw de ontwikkeling van een vaccin maar deze keer niet ontwikkeld in een bacterie of in een zoogdiercel maar wel degelijk in een plant: in een aardappel dan nog wel. ………….………….………………………………………………………………………………………………………………………………… Bioveiligheid in het laboratorium 44