Child focus en het belgian safer internet centre Nel Broothaerts Katrien Temmerman Project managers © Child Focus 2012

Wie ben ik? Nel Broothaerts Project Manager e-safety Child Focus

Wie ben ik? Katrien Temmerman Project Manager Departement Seksuele Uitbuiting & e- safety Burgerlijk meldpunt www.stopchildporno.be Beleid Seksuele uitbuiting en focus nieuwe technologieën

Inhoudstafel Child Focus: the basics Verdwijningen Seksuele Uitbuiting & e-Safety: operationeel Het Belgian Safer Internet Centre Jongeren en nieuwe media Hoe ga je ermee aan de slag Seksueel misbruik via nieuwe technologieën

1. Child Focus: the basics Point de contact de crise: Signalement Intervention de crise et orientation Suivi 141.431 appels Demande d’intervention Information témoignages Child Focus is de Stichting voor vermiste en seksueel uitgebuite kinderen, opgericht in 1998. Sedert een reorganisatie in 2010 zijn er binnen Child Focus twee thematische afdelingen: Verdwijningen enerzijds en Seksuele uitbuiting & e-safety anderzijds. Elk van deze afdelingen heeft een afgebakend werkdomein, maar ze delen een aantal basisprincipes: Child Focus is een CRISISMELDPUNT (// principes vervat in de protocols rond kindermishandeling tussen justitie en welzijn en in het eigen protocol)   MELDING (24/24 via 116 000, mail, post, bezoek). De onthaalverantwoordelijke van de noodlijn schakelt de oproep door naar de consulent. Een opgeleide consulent probeert de ernst van de situatie in te schatten door het verhaal actief en empathisch te beluisteren, alle nuttige informatie te verzamelen en te peilen naar de noden van het slachtoffer en zijn of haar omgeving. CRISISINTERVENTIE en ORIENTATIE: Het doel is hier steeds om de melder zo snel mogelijk te begeleiden naar de meest passende bijstand die voorhanden is (politie, justitie en/of hulpverlening). Voor elk fenomeen worden verschillende procedures toegepast en zijn er enigszins verschillende samenwerkingsverbanden (protocols) met politie, justitie en de hulpverlening. Child Focus vervult dus een ware brugfunctie tussen het slachtoffer, de hulpverlening en de justitiële diensten. De eerste bekommernis van de consulent is daarbij de primaire veiligheid van het slachtoffer. FOLLOW-UP: De consulent van Child Focus neemt achteraf contact op met de melder om na te gaan of de doorverwijzing geslaagd is.

1. Child Focus: the basics COMPLEMENTARITEIT: Child Focus stelt zich niet in de plaats van bestaande hulpverleningsvoorzieningen of de politie. Geen hulpverlening op lange termijn Geen onderzoeksdaden Child Focus werkt SUBSIDIAIR Child Focus doet aan vraagverheldering en put alle mogelijke oplossingen uit. Child Focus stelt zich niet in de plaats van bestaande hulpverleningsvoorzieningen of de politie. Child Focus is een crisismeldpunt: de Stichting geeft dus geen hulpverlening op lange termijn en stelt ook geen onderzoeksdaden. In wat volgt geven we toelichting bij de werkdomeinen en concrete werking van de twee thematische departementen van Child Focus. Voor Vlaanderen : ‘Protocol Kindermishandeling Justitie-Welzijn’. ‘Protocol tot regeling van de samenwerking tussen Child Focus, de gerechtelijke en politiële instanties inzake vermissing en seksuele uitbuiting van kinderen.’

1. Child Focus: the basics Noodnummer 116000 24u op 24u / 7 dagen op 7 / gratis / nationaal Identificatie Registratie Anonimiteit oproep onthaalverantwoordelijke Centralisatie van getuigenissen Andere thema’s Seksuele Uitbuiting & e-Safety Verdwijningen Consulenten sociale kaart Politie/parket Consulenten Seksuele Uitbuiting & e-Safety Consulenten Verdwijningen

Inhoudstafel Child Focus: the basics Verdwijningen Seksuele Uitbuiting & e-Safety: operationeel Het Belgian Safer Internet Centre Jongeren en nieuwe media Hoe ga je ermee aan de slag Seksueel misbruik via nieuwe technologieën

2. Disparitions 5 types de disparitions: Fugues Enlèvement parental international Mineurs étrangers non accompagnés Enlèvement par tiers Disparitions indéfinies

2. Disparitions Traitement d’un dossier de disparition : Soutien aux parents Collaboration avec la police et la justice Collaboration avec les services d’aide

Inhoudstafel Child Focus: the basics Verdwijningen Seksuele Uitbuiting & e-Safety Het Belgian Safer Internet Centre Jongeren en nieuwe media Hoe ga je ermee aan de slag Seksueel misbruik via nieuwe technologieën

3. Seksuele Uitbuiting & e-Safety Operationele benadering Wat kan men melden? Seksueel misbruik: intra- en extra familiaal Seksueel misbruik via nieuwe technologieën Seksuele uitbuiting: kinderprostitutie, kinderhandel, kindersekstoerisme Kinderpornografie op het internet Vragen en problemen rond veilig internetgebruik

3. Seksuele Uitbuiting & e-Safety Landelijk crisismeldpunt: steunen van slachtoffer in zoeken naar hulp op maat Algemene sensibilisering van grote publiek over seksueel misbruik; slachtoffer een gezicht geven Gerichte preventie-activiteiten: initiatieven tav providers; onderwijs, politie, hulpverlening,… dmv preventiemateriaal Lobby en beleidsbeïnvloeding bij partners uit politie, justitie, welzijn, onderwijs, industrie, … en beleidsbeïnvloeding op politiek vlak bij ministers, staatssecretarissen,… Samenwerking partners op operationeel en strategisch niveau: Overheden op alle niveaus, onderwijs, academici politie, justitie, hulpverlening Bedrijven en industrie (cf. e-charter, begeleidend comité) EU-instellingen (Safer Internet Plus Programma) INHOPE & INSAFE Andere NGO’s …

3. Seksuele Uitbuiting & e-Safety Operationele cel en expertise cel in wisselwerking Samenwerking partners op operationeel en strategisch niveau: Overheden op alle niveaus, onderwijs, academici politie, justitie, hulpverlening Bedrijven en industrie (cf. e-charter, begeleidend comité) EU-instellingen (Safer Internet Plus Programma) INHOPE & INSAFE Andere NGO’s …

3. Exploitation sexuelle & e-Safety Position de Child Focus en tant que point de contact national? Au regard de la police et de la justice Protocole de collaboration entre Child Focus et la police, justice. Au regard des services d’aide Par exemple, protocole de collaboration entre Child Focus et les réseaux d’aide d’urgence à la jeunesse

3. Exploitation sexuelle & e-Safety Child Focus est une plaque tournante entre les victimes, la justice, la police et les services d’aide. L’objectif principal du point de contact de crise est de conseiller les gens sur les différentes possibilités; les transférer vers les services compétents (service d’aide, police, justice) Samenwerking met verschillende partners (zowel operationeel als strategisch niveau) Overheden op verschillende machtsniveaus Onderwijs Academische instituties Bedrijven & Industries - Vb: e-charter Ander NGO’s of niet-gouvernementele organisaties Safer Internet Plus Programma BELGISCH MODEL

Cha@vice Europese Commissie (Daphne) In samenwerking met Artevelde Hogeschool Gent, Austrian Institute for Applied Communication Onderzoek naar bestaande online hulpverlening in de EU mbt seksueel misbruik van minderjarigen Chatkanaal als eerste lijnshulp voor jonge slachtoffers van seksueel misbruik Verspreiding van resultaten naar hulpverlening Opnemen topics van seksueel misbruik en media geweld in opvoedingskader

Communicatie campagne

3. Seksuele Uitbuiting & e-Safety (vermoedelijk) kinderpornografisch materiaal  Federale politie: FCCU, Dienst Mensenhandel Vragen of problemen veilig internet  (techno-preventief) advies

Het Belgan Safer Internet Centre e-Safety bij Child Focus Belgisch Safer Internet Center HOTLINE AWARENESS CENTRE HELPLINE

De media Meisje pleegt zelfmoord na verspreiding naaktfoto Pornosites zijn meest bezochte sites op het internet Kinderlokker verleidt meisje van 14 via de chat Het internet is gevaarlijker dan de donkerste achterbuurten van een grootstad. Cyberpesten bij scholieren zwaar onderschat

De ouders en andere opvoeders in onze maatschappij Gebruiken het internet op een ‘volwassen’ manier Te weinig zicht op de mogelijkheden Te veel focus op de risico’s opvoeders zijn bang Pedagogische paradox

De pedagogische paradox omzeilen Essentieel om hen te informeren Positief verhaal: wijzen op de onnoemelijke mogelijkheden Concreet Oog voor de risico’s: Geruststelling Realistisch beeld Oplossingsgericht Concrete tips Link met de ‘offline’ wereld Digitale kloof ?

Notre vision Internet est un énorme enrichissement dans la vie des enfants et jeunes ! Comme son utilisation comporte également des risques, il est essentiel de leur apprendre comment se comporter d’une manière sûre et responsable

Be Positive ! Wantrouwen bij jongeren Volwassenen focussen vaak op negatieve en risico’s Belangrijk maar zeker ook hoe ermee omgaan

Alles is veranderd, nothing has changed…

Een vat vol mogelijkheden… Ontspanning Communicatie Networking Profilering Engagement

Ontspanning

Ontspanning leuk spannend voor jongeren is gamen in eerste plaats een sociaal gegeven

Dépendance ? Commerce ? Gameverslaving Kopen van credits Betaalkaarten GSM E-Vouchers (Bv.Wallie) Pokersites Commerce ?

What to do? Heb interesse en speel zelf eens mee Maak goede afspraken en volg deze ook op

Communicatie

Communicatie Eigen aan mensen, eigen aan jongeren

Communication Alles is veranderd, nothing has changed

Communicatie chattaal

Ook de minder positieve communicatie… cyberpesten

Ook de minder positieve communicatie… cyberpesten

Ook de minder positieve communicatie… cyberpesten

Ook de minder positieve communicatie… cyberpesten

What to do? Jouer votre rôle en tant qu’adulte Ten opzichte van het slachtoffer Signaalgedrag Serieus nemen en gerust stellen Niet reageren Blokkeren of nieuw e-mailadres aanmaken Moderator of provider aanspreken Verwittig de ouders In ernstige gevallen: politie Maak duidelijk dat je dit niet accepteert Praten Wijs op verantwoordelijkheden Stop !

Réseaux

Faire connaissance avec de nouvelles personnes Slechts 10 % van de jongeren Vaak niet problematisch

Bestaande vrienden

Verderzetting van offline leven online

… and love online…

… spicy..

Droit à l’image

Communicatie GSM 139 / dag

Profilering / Imagebuilding Jongeren zijn op zoek naar zichzelf Zoeken manier om zich te uiten Online biedt hen hier veel meer manieren toe

Tonen wat je kan

Popularité… Vrienden als populariteitsmeter

Hoe profileer ik mezelf? Persoonlijke informatie Sex and sexyness

Privacy online

Comment protéger ta vie privée en ligne?

Engagement Ten opzichte van een doel Ten opzichte van elkaar Vrije meningsuiting

Conclusie Jongeren leven (soms) in een andere wereld Niets is veranderd, alleen hebben ze vaak veel meer mogelijkheden

Wat doen we er dan aan? Dus ook niet door laten afschrikken: praat met hen, interesseer je ervoor

Leur apprendre les bases Sens critique Kritische zin

Leur apprendre les bases

Leur apprendre les bases

Ook hier het belang van samen

En nu concreet….

www.clicksafe.be

ENFANTS AMUSANT & LUDIQUE Nel Vision générale pour les enfants. Les outils viennent en fait illustrer les caractéristiques de cette vision. Les caractéristiques de chaque vision se retrouvent aussi dans tous les outils. Visiteurs: 10910

Enfants

Enfants

ADOLESCENTS Responsabilisation Partir de leur réalité et renforcement de leurs capacités / compÉtences Peer-to-peer communication Nel Vision générale pour les enfants. Les outils viennent en fait illustrer les caractéristiques de cette vision. Les caractéristiques de chaque vision se retrouvent aussi dans tous les outils. Visiteurs: 10910

Adolescents

PARENTS Education à partir des perspectives réalistes Nadège Visiteurs: 8921

Parents

PROFESSIONNELS Outils pédagogiques et didactiques Nel Visiteurs: 9555

Professionels

‘Think before you post !’ Eerste & tweede graad SO Doel: Jongeren stimuleren na te denken over hun eigen privacy en hoe ze deze optimaal kunnen beschermen. Werkwijze: Nadruk op actieve inbreng van jongeren. Uitwisseling staat centraal. Reflecteren over het eigen handelen. Rol leerkracht / begleider: ondersteunend. 10 complementaire methodieken, waarbij alle lesdoelstellingen, de werkwijze en het benodigde materiaal beschreven staan;

Stellingenspel Doordat je communiceert met mensen die je niet echt kent of ziet, word je openhartiger over jezelf. Het internet is juist bedoeld om met andere mensen te communiceren, dus waarom zou je anoniem zijn? Als je anoniem bent, durf je ook positieve dingen die je in het echte leven nooit zou durven. Als je anoniem blijft op internet, loop je minder kans op problemen. Het is niet erg als commerciële bedrijven mijn gegevens hebben. Ik neem liever een valse identiteit aan dan anoniem te blijven. Ik vind het laf om anoniem te blijven. Ik durf makkelijker voor mijn mening uitkomen als ik anoniem ben. Als je chat met iemand die je niet ziet, leer je die persoon veel beter echt kennen omdat je meer aandacht hebt voor het karakter dan voor het uiterlijk.

‘Stop cyberpesten !’ Doel: Werkwijze: Eerste & tweede graad SO Aanpakken van het fenomeen ‘cyberpesten’. Groepsdynamiek omdraaien van ‘klikken’ naar ‘helpen’ Werkwijze: Nadruk op actieve inbreng van jongeren. Uitwisseling staat centraal. Reflecteren over het eigen handelen. Rol leerkracht / begeleider: ondersteunend.

Helpline

Helpline: www.clicksafe.be/helpline Officieel “gelanceerd” op 19 Juni 2011 Hoofddoel Geven van e-safety advies, informatie, tips, etc. over hoe kinderen het internet kunnen gebruiken op een veilige en verantwoorde manier Ondersteuning bieden Samen naar een oplossing zoeken Empoweren Doelgroepen kinderen, tieners, ouders, leerkrachten, professionals, etc.

Contact Helpline email (clickhelp@childfocus.org) téléphone (02 / 475 44 00), SMS (“apelle-moi”) Formulaire en ligne

Helpline: www.clicksafe.be/helpline

Helpline: www.clicksafe.be/helpline

Waar kan ik terecht als slachtoffer? Helpline: www.clicksafe.be/helpline

Seksueel misbruik via nieuwe technologieën Operationele benadering Wat kan men melden? Seksueel misbruik: intra- en extra familiaal Seksueel misbruik via nieuwe technologieën Seksuele uitbuiting: kinderprostitutie, kinderhandel, kindersekstoerisme Kinderpornografie op het internet Vragen en problemen rond veilig internetgebruik

Voorstelling van de hotline Doelstelling: Informatie verschaffen aan publiek + beantwoorden gerichte vragen Internetgebruikers stimuleren om beelden van seksueel misbruik te melden (meerwaarde) Communicatiecampagnes Burgerlijke partijstelling Doorsturen van meldingen naar e-cops van FCCU of naar DMH Opstellen van statistische gegevens Lobbying bij andere nationale stakeholders (overheid, politie, industrie) Internationale samenwerking via INHOPE

Communicatie Campagne

Vrouw ontdekt kinderporno op online forum over fotografie CASUS Vrouw ontdekt kinderporno op online forum over fotografie Wil dit melden, vindt via Google het burgerlijk meldpunt van Child Focus Online meldingsformulier stopchildporno.be Wil anoniem blijven Child Focus bezorgt melding aan de federale politie Feedback aan Child Focus Een 43-jarige vrouw neemt deel aan een online forum over fotografie / stoot op kinderpornografische beelden / na wat googelen vindt ze het burgerlijk meldpunt van Child Focus / meldt dit via stopchildporno.be / wil anoniem blijven ‘je weet maar nooit’ Aandachtspunten bij bespreking casus: meldingsformulier online +andere meldingsmogelijkheden Aparte modus operandi kinderpornografie: uitleg over protocol Voordelen van burgerlijk meldpunt: anoniem kunnen melden etc. Strijd tegen afbeeldingen van kindermisbruik op internet Bewusmaking op niveau van de industrie Opbouwen van expertise inzake dit fenomeen Nationale et internationale samenwerking

Seksueel misbruik STELLING Het tienermeisje is een slachtoffer. Vs. Het tienermeisje heeft het zelf gezocht.

CASUS Vrouw meldt: 15-jarige vriendin van dochter gechanteerd na webcamseks + commercieel aspect Uitleg over stafbaarheid en nood aan hulp Moeder van het slachtoffer belt Child Focus op Lokale politie – FCCU – hulp Techno-preventief advies Korte opvolging Dossier wordt afgesloten Een vrouw van 44 belt Child Focus in verband met een vriendin van haar dochter die in de problemen zit. Het 15-jarig meisje heeft zich voor de webcam bevredigd voor een onbekende. Deze persoon stuurde haar in ruil een iPhone op. Het meisje had hier aanvankelijk bij haar vriendinnen over opgeschept, maar nu blijkt dat de persoon met wie ze via chat contact had de beelden heeft opgenomen. Via haar online profiel en uit de chatgesprekken, kent de vermoedelijk meerderjarige man de persoonlijke gegevens van het meisje. Hij dreigt ermee de beelden op te sturen naar haar ouders en de school als ze niet nog meer seksuele handeling voor de camera verricht. Het meisje nam haar vriendin in vertrouwen en deze vertelde het aan haar eigen moeder. Zij belt nu naar Child Focus voor raad. Child Focus: informatie over situatie – advies politie en hulp nodig – moeder vriendin wil gaan praten met de moeder van het slachtoffer De moeder van het slachtoffer belt vervolgens zelf naar Child Focus. Daar krijgt ze de raad klacht in te dienen samen met haar dochter en vervolgens bij een hulpverleningsinstantie langs te gaan. Child Focus zal ook alle informatie bezorgen aan de Dienst Mensenhandel. Child Focus geeft de moeder ook technopreventief advies over hoe de dochter haar privégegevens beter kan beschermen en over de mogelijke risico’s van contact met onbekenden via internet + doorverwijzing Clicksafe. Child Focus belt enkele dagen nadien terug: de politie is ermee bezig (computer opgehaald etc.) en het meisje kan volgende week bij een psycholoog. Dossier wordt nog kort opgevolgd en daarna afgesloten. Aandachtspunten bij bespreking casus: e-safety verhaal: expertise Child Focus Benadrukken slachtofferbenadering tav 15jarig meisje, ookal zien anderen dit niet zo (politie, meisje zelf,…): later trauma, dubbel slachtofferschap, continuering van de victimisering (door beelden) Link met commerciele uitbuiting: beelden kunnen gebruikt worden voor andere doeleinden (vb. Kan terecht komen in kinderpornografisch circuit) Rol van lokale politie (melders worden vaak wandelen gestuurd) Rol van federale politie, specifieke diensten: fccu, dienst mensenhandel, dienst agressie + CCU’s die meer regionale opleiding geven over cyber criminaliteit

Seksueel misbruik nieuwe technologieën STELLING Oudere persoon doet zich tijdens het chatten met minderjarigen voor als een 15-jarige: Vanaf wanneer strafbaar? Wanneer sprake van grooming?

Seksueel misbruik nieuwe technologieën CASUS Maman de Stéphanie (14 ans) appelle Child Focus En chattant la fille a rencontré un garçon (20 ans) qui lui demande d’envoyer des photos d’elle (dénudée) et de poser devant la webcam Ensuite le garçon menace de diffuser sa photo Stéphanie le dit à sa maman Maman inquiète parce que sa fille répète le même schéma avec un autre garçon Quoi faire pour éviter? Comment soutenir? Comment sensibiliser?

Seksuele Uitbuiting & e-Safety STELLING Sexting tussen leeftijdsgenoten Wanneer problematisch: bij zenden beeld of bij verspreiding ?

Verantwoordelijkheid ? CASUS Moeder belt Child Focus: dochter (15j) benaderd op Facebook door vrouw die beweerde voor modellenbureau te werken Vrouw vraagt dochter om zonder bh voor de webcam te poseren Dochter vraagt aan moeder of ze hier op mag ingaan; moeder stemt toe (goede bedoelingen) Nadien voelt moeder zich schuldig en is bang voor misbruik film dochter  wil aan politie melden maar durft niet (klacht tegen zichzelf?) Een moeder belt Child Focus op in verband met haar dochter Charlotte (15 jaar). Charlotte werd via Facebook benaderd door een vrouw van 25 jaar waarvan ze dacht dat het iets met de school te maken had. Deze vrouw beweerde op zoek te zijn naar modellen voor het presenteren van een modecollectie in het kader van een schoolproject. Daarvoor zou het meisje, indien ze in aanmerking zou komen, even gefilmd moeten worden om een beeldprofiel van haar te hebben. Aangezien Charlotte in de leefruimte op de computer zat, heeft ze haar moeder erbij gehaald om haar maten op te nemen terwijl dit gefilmd werd door de vrouw. Aangezien Charlotte had gezegd aan haar moeder dat ze deze vrouw kende, heeft de moeder na enig argwaan toch toegelaten dat haar dochter even haar bloes en bh uittrok op vraag van de vrouw om een zo realistisch mogelijk beeld te geven. Achteraf voelt de moeder zich zeer schuldig en bedrogen en is ze doodsbang dat het filmpje van haar dochter op internet zal verspreid worden. Ze stapt naar de lokale politie om klacht in te dienen, maar daar krijgt ze te horen dat als alles met haar toestemming is gebeurd, ze eigenlijk klacht zou indienen tegen zichzelf.

Dader aan de lijn?  hoe interpreteren? CASUS Meneer belt Child Focus op om uit te leggen dat hij kinderpornografisch materiaal gevonden heeft op harde schijven. Deze lagen in de vuilbak en op computers die hij repareert. Hij zou graag het materiaal willen signaleren, maar wil zelf niet naar de politie stappen. Hij vraagt bijgevolg dat een medewerker van Child Focus het materiaal bij hem thuis komt ophalen.  hoe interpreteren?