Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Geweldig natuurlijk! Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Hoe het begon… Verschillende (blauwe) melkwegstelsels Meer dan 15 miljard jaar geleden vond in het heelal een enorme ontploffing plaats: De Oerknal of Big Bang. Hierdoor ontstonden reusachtige wolken van gas en stof, waaruit ontelbare melkwegstelsels ontstonden. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Melkwegstelsel Het melkwegstelsel, waartoe onze aarde behoort, is slechts één van de ontelbaar veel melkwegstelsels in het heelal. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Sterren Dit is de Adelaarsnevel. Bovenin worden sterren geboren. In de loop van miljoenen jaren klonterden binnen al die melkwegstelsels wolken van stof en gas samen waaruit sterren werden geboren. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Onze grootste ster Onze zon Dé ster in ons melkwegstelsel is onze zon die ongeveer 4,6 miljard jaar oud is: één grote bol van brandende gassen. Ze geeft meer licht en warmte dan alle lampen en kachels in de wereld samen. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Planeten Aarde Uit kleine gloeiende gaswolken rondom een ster die langzaam afkoelden, ontstonden planeten. Door verdere afkoeling kregen planeten een ‘korst’. Planeet aarde was ooit ook zo'n gloeiende gaswolk. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De negen planeten in ‘ons’ zonnestelsel

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Moeder aarde Door de dampkring rondom de aarde, de warmte van de zon en de afstand van de aarde tot de zon (150.000.000 km) is de aarde de enige planeet in ons zonnestelsel die bewoonbaar is. Van de miljarden andere planeten in de kosmos is er waarschijnlijk niet één bewoonbaar. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De aardkorst De aarde is opgebouwd uit verschillende lagen: korst, mantel en kern. De korst drijft op de mantel en is onder de oceanen + 10 km dik; onder land is de korst tussen de 30 en 70 km dik.   Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De aarde: altijd in beweging De aarde draait in 24 uur om zijn eigen as en ook nog eens in 365 dagen om de zon. Gevolg: dag en nacht, licht en donker, warm en koud, neerslag (regen, sneeuw, hagel etc.) of geen neerslag, wind of geen wind, storm of tornado, mooi weer of noodweer, zomer, winter, lente of herfst.. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De aardkorst beweegt De aardkostlagen (aardplaten) bewegen doorlopend en schuiven over elkaar heen of botsen tegen elkaar aan. Gevolg: aard(zee)bevingen, bodemdalingen of bodemstijgingen. De vloeibare kern binnenin de aarde beweegt ook en komt soms bij breukplaatsen in de aardkorst naar buiten. Gevolg:vulkaanuitbarstingen. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Gevolg: aard- of zeebevingen Aardplaten bewegen Uit elkaar Tegen- en over elkaar Naast elkaar Gevolg: aard- of zeebevingen Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De werelddelen zijn uit elkaar gedreven! De werelddelen lagen vroeger tegen elkaar aan! Bron: CMO Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Aard- of zeebevingen, waar? Ieder puntje geeft een aard- of zeebeving weer. De ingetekende puntjes maken de breuklijnen tussen de verschillende aardplaten duidelijk zichtbaar Samenstelling: pim wouters.de digitale school

St. Andreas breuklijn Californië Botsende aardplaten Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Aardbewegingen Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Verwoestingen na een aardbeving Turkije 1999 Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Richter De Amerikaan Charles F.Richter ontwikkelde in 1935 een schema om de kracht van aardbevingen vast te leggen: De schaal van Richter Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school De schaal van Richter Kracht op de schaal van Richter: 0 – 2. Alleen meetbaar met fijne instrumenten, komt wel eens voor in Nederland 3. Geringe trillingen zijn voelbaar 4. Glazen rammelen, klokken gaan stilstaan 5. Stoelen vallen om, voorwerpen vallen van kasten 6. Gebouwen worden beschadigd, stenen kunnen vallen 7. Gebouwen en wegen kunnen zwaar beschadigd worden 8. Enorme ravage en verwoesting. Tramlijnen en spoorwegen vernield 9. Enorme vernietiging van het landschap, dorpen en steden. Grote vloedgolven die gebieden totaal onder water zetten Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De zwaarste aard(zee)bevingen 11 1 Chili 22-5-1960 9,5 2 Alaska 28-3-1964 9,2 3 Rusland 4-11-1952 9,0 4 Ecuador 31-1-1906 8,8 5 Alaska 09-3-1957 8,8 6 Kuril Eilanden 06-11-1958 8,7 7 Alaska 04-02-1965 8,7 8 India 15-08-1950 8,6 9 Argentië 11-11-1922 8,5 10 Indonesië 01-02-1938 8,5 11 Sumatra 26-12-2004 9,0 Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Zeebeving Aardbevingen die ontstaan onder de zeespiegel worden zeebevingen genoemd. Een vloedgolf of tsunami kan dan het gevolg zijn. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Tsunami Tsunami is een Japans woord: tsu = 'haven' en nami = 'golf' Japanse havensteden zijn vaak door een tsunami getroffen. . Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Tsunami 26 december 2004 Terugtrekkende zee vlak voor de tsunami op het strand van Kalutara, Sri Lanka Hetzelfde strand tijdens de tsunami Samenstelling: pim wouters.de digitale school Bron:

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Na de tsunami Totale vernietiging Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vulkanische activiteit, waar? Vulkanische activiteit en vulkaanuitbarstingen komen vooral voor op de breuklijnen tussen de verschillende aardplaten. De (west)kusten van Amerika, Rusland, Azië, Japan, Thailand, Indonesië,Australië, Nieuw-Zeeland zijn hierom berucht. Dit gebied wordt de "Ring of Fire", oftewel de  "Ring van vuur" genoemd. In de wereldkaart kun je zien waar de "Ring of Fire" precies ligt Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Ring of fire, een ring van vuur Over de hele wereld vinden jaarlijks bijna een half miljoen aard(zee)bevingen plaats. Méér dan de helft van de aarde is vulkanisch met meer dan 500 actieve vulkanen. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Vulkaananimatie Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Uitbarsting St Helens 1980 Uitbarsting Mount St.Helens 1980 Na de uitbarsting is de top van Mount St.Helens verdwenen Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Montserrat: vulkanische tijdbom Soufriere Hills 1995 Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Lavastromen Etna,Italië Soms komen na een vulkaanuitbarsting gloeiende lavastromen (vloeibaar steen) de vulkaanhelling af. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Lavastromen bij nacht Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Onze dampkring of atmosfeer Atmosfeer of dampkring tot 700 km hoogte De aarde wordt omringd door een laag die bestaat uit allerlei gassen: de atmosfeer of dampkring. De atmosfeer is onderverdeeld in o.a.: troposfeer, stratosfeer (mét ozonlaag), mesosfeer, thermosfeer. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De ‘weersfeer’ of troposfeer Wolkvorming in de troposfeer De eerste laag binnen onze dampkring wordt troposfeer genoemd. Deze laag is tussen de 8 km (bij de polen) en 17km (bij de evenaar) dik. De troposfeer heeft grote invloed op het weer op aarde: wolken, regen, wind, storm, orkaan, tornado. Alleen in de troposfeer komt zuurstof voor. Bij het aardoppervlak is de temperatuur in de troposfeer de temperatuur die normaal voor ons is. Zoals nu buiten. Aan het einde van de troposfeer is het + 50 graden onder nul! Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Sir Francis Beaufort In 1806 maakte de Ierse admiraal Sir Francis Beaufort een lijst om aan te geven welke zeilen moesten worden bijgezet of neergehaald bij bepaalde windkracht. Deze lijst is later aangepast voor windmeting op land en wordt nog steeds gebruikt om de windkracht aan te geven: “De schaal van Beaufort”. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school De schaal van Beaufort Windkracht & Naam Km/u Kenmerken 0 Windstil < 1 Rook stijgt (recht) omhoog 1 Zwakke wind 1- 5 Rookpluimen geven richting aan 2 Zwakke wind 6-11 Bladeren ritselen 3 Matige wind 12-19 Bladeren, twijgen voortdurend in beweging 4 Matige wind 20-28 Stof en papier dwarrelen op 5 Vrij krachtige wind 29-38 Takken maken zwaaiende bewegingen 6 Krachtige wind 39-49 Grote takken bewegen 7 Harde wind 50-61 Bomen bewegen 8 Stormachtige wind 62-74 Twijgen breken af 9 Storm 75-88 Takken breken af, dakpannen waaien weg 10 Zware storm 89-102 Bomen worden ontworteld 11 Zeer zware storm 103-117 Uitgebreide schade bossen en gebouwen 12 Orkaan >117 Niets blijft meer overeind Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De orkaan Andrew gezien vanuit de ruimte Windkracht 12 : orkaan. De orkaan Andrew gezien vanuit de ruimte Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Wat is een tornado eigenlijk? Een tornado is een kolom van draaiende lucht onderaan een flinke buienwolk (onweerswolk) die contact maakt met het aardoppervlak waarbij de sneldraaiende lucht snelheden haalt van minimaal 65 km per uur. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Waar komen tornado’s voor? De meeste tornado’s komen voor in Amerika; berucht is de zgn, Tornado Alley (Texas, Oklohoma, Arkansas, Kansas, Missouri, Nebraska, Iowa). Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De “ideale” combinatie Waar onweer, warme luchtstromingen en koude luchtstromingen elkaar ontmoeten, is de kans op het ontstaan van een tornado het grootst. Tornado Alley Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Tornado Oklahoma 4 mei 1999 Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Ted Fujita De Amerikaanse Japanner Ted Fujita heeft een manier gevonden om tornado's te kunnen indelen. Niet aan de hand van de windsnelheid die in een tornado moeilijk meetbaar is, maar aan de hand van de schade die een tornado achterlaat. Deze schaal is sind 1971 bekend onder de naam "Fujita schaal" of F-schaal. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De F-schaal (de windsnelheden zijn geschat) F-Schaal Nummer Intensiteit Windsnelheid F0 Lichte tornado 65-116 km/uur Enige schade aan schoorstenen. Takken breken van bomen af. Ondiep gewortelde bomen waaien om. Verkeersborden beschadigen. F1 Matige tornado 117-180 km/uur Daken raken bedekking kwijt. Caravans, woonwagens kunnen omslaan. Auto's worden van de weg gedrukt. Aanbouw (schuren, garages) worden soms verwoest. F2 Middelzware Tornado 181-253 km/uur Aanzienlijke schade aan vaste huizen. Woonwagens en caravans worden verwoest. Grote bomen worden ontworteld en versplinterd; Kleinere objecten worden als projectielen gelanceerd. F3 Zware tornado 254-332 km/uur Daken en sommige muren van stevig gebouwde huizen waaien om. Treinen slaan om of ontsporen. De meeste bomen in bossen worden ontworteld. F4 Zeer verwoestende tornado 333-418 km/uur Goed gebouwde huizen worden geheel opgetild. Auto's en andere grote voorwerpen worden als raketten gelanceerd en over een zeker afstand door de lucht verplaatst. F5 Meest verwoestende en zware tornado 419-512 km/uur Huizen en auto's vliegen honderd meter of meer door de lucht; bomen worden ontschorst; grote metalen constructies verbuigen en worden deels verwoest. Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Tornado kracht F3 Samenstelling: pim wouters.de digitale school

De ontwikkeling van een tornado Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Na een tornado Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Natuurlijk geweld Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Geweldig natuurlijk! Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school QUIZZEN ??? Natuurlijk !!! Klik hier! Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 1 Hoeveel jaar geleden vond de Big Bang plaats? a. 15 miljoen jaar geleden b. 15 miljard jaar geleden c. 15 duizend jaar geleden Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 2 Hoeveel melkwegstelsels zijn er ? b. 10 c. Ontelbaar veel Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 3 Hoeveel planeten telt ons zonnestelsel ? b. 9 c. 10 Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 4 Wat is juist? Onze zon is een ….. a. planeet b. maan c. ster Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 5 Welke bewering is juist ? a. De aardkorst is overal even dik b. De aardkorst is méér dan100 kilometer dik c. De aardkorst drijft op de (aard)mantel Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 6 Aardplaten die tegen elkaar botsen veroorzaken : a. Aard- of zeebevingen b. Vulkaanuitbarstingen c. Tornado’s Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: pim wouters.de digitale school Vraag 7 Vul de zin aan: Een aardbeving met een kracht van 2 op de schaal van Richter .. a. verwoest alles en veroorzaakt vaak een tsunami b. merk je nauwelijks c. laat glazen en deuren trillen Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 8 Wat wordt bedoeld met de “Ring of Fire” ? a. Een gebied waar veel bosbranden voorkomen b. Een cirkel van breuklijnen waar veel vulkanische activiteit voorkomt c. Een gebied waar veel tornado’s voorkomen Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 9 Een andere naam voor dampkring is: a. troposfeer b. ozonlaag c. atmosfeer Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 10 Waarom is de troposfeer voor ons zo belangrijk ? a. Omdat in de troposfeer orkanen ontstaan b. Omdat daar vliegtuigen kunnen vliegen c. Omdat we dankzij de troposfeer kunnen ademen Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 11 Wat is de “ideale” combinatie voor het ontstaan van tornado’s a. Warme luchtstromen, wind en mist b. Koude en warme luchtstromen + onweerswolken c. Koude luchtstromen, wind en regen Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Vraag 12 Wie maakte de F-schaal om de kracht van tornado’s te bepalen? a. Charles Richter b. Ted Fujita c. Sir Francis Beaufort Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Hebbes! Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Is goed ! Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Natuurlijk ! Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Geweldig ! Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Klopt helemaal ! Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Yes !! Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Oké Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

‘t Is goed, ga door! Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Heel juist ! Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Correct! Klik op: volgende vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Helemaal gelijk ! Klik op: laatste vraag Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Dat was het! Je bent klaar met de quiz. Klik hier om af te sluiten Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Klik hier om naar de vraag terug te gaan Probeer het nog eens Klik hier om naar de vraag terug te gaan

Klik hier om naar de vraag terug te gaan FOUT !! Klik hier om naar de vraag terug te gaan

Klik hier om naar de vraag terug te gaan HELAAS ! Klik hier om naar de vraag terug te gaan

Klik hier om naar de vraag terug te gaan Opnieuw! Klik hier om naar de vraag terug te gaan

Klik hier om naar de vraag terug te gaan Jammer! Klik hier om naar de vraag terug te gaan

Dat was het! Je bent klaar met de quiz. Klik hier om af te sluiten Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Natuurlijk geweld, geweldig natuurlijk ! Samenstelling: pim wouters.de digitale school

Samenstelling: Pim Wouters De Digitale School februari 2005