Prahalad & Hamal © 2004 Capgemini - All rights reserved © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

ecosysteem (‘regelgevende context’) outsourcing transitie plaats van architectuur in de strategische driehoek ecosysteem (‘regelgevende context’) missie visie business value strategie technologie program management enterprise architectuur maatwerk outsourcing transitie … ERP projecten © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

de Meester van het krachtenspel Antoni Gaudi de Meester van het krachtenspel © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Enterprise architectuur speelt een rol in het krachtenspel tussen ‘willen’, ‘kunnen’ en ‘transformeren’ Geef een beeld van de verschillende krachten / machtsverhoudingen in de universiteit © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

The Strategy Pyramid, Structuring the Mindset Why are we on earth? Mission Image of the Future Vision Direction to the Future Strategy Structures to support the Direction Architecture Realisation & Transformation Security Implementation - Transformation Governance Organisation IT © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Project Niveau Architectureel Ontwerp Enterprise Niveau Business & IT Visie Transformatie Programma Project Niveau Architectureel Ontwerp Projecten (Ontwerp en Ontwikkeling) Operationele Business en IT Systemen Enterprise Niveau Architectureel Ontwerp plan verandering operatie bereik © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

De vier R’s van bedrijfstransformatie RENEW REFRAME BEDRIJFS- TRANSFORMATIE REVITALIZE RESTRUCTURE bron: Gouillart et al., 1995 © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

De twaalf ‘chromosomen’ van bedrijfstransformatie Achieve Mobilization Align Physical Infrastructure Construct an Economic Model Build the Measures Create the Vision Invent New Business Redesign Work Architecture Market Focus Change Rules Through IT Reward Structure Build Individual Learning Develop the Organization Restructure Revitalize Reframe Renew bron: Gouillart © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Reframing heeft betrekking op de mind van een bedrijf Achieve mobilization breng de geest van verandering in de organisatie Create the vision geef iedereen in de organisatie een gemeenschappelijk doel Build the measures onderzoek van welke gebieden het realiseren van de visie afhangt Reframing heeft betrekking op de mind van een bedrijf © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Achieve mobilization © 2004 Capgemini - All rights reserved © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Create the vision / Build the measures © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Restructuring heeft betrekking op de body-within van een bedrijf Construct an economic model probeer inzicht te krijgen in de kosten en baten van de verschillende businesses Align physical infrastructure afstemmen van het geheel aan faciliteiten en inrichten van de afzonderlijke faciliteiten Redesign work architecture optimaliseer de processen en stem ze op elkaar af Restructuring heeft betrekking op de body-within van een bedrijf © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Vormen van restructuring Business-transformation impact op bedrijf BPI BPR Optimalisatie ‘Doing things better’ Innovatie ‘Change dramatically’ © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Revitaliziation Achieve market focus ontwikkel nieuwe producten voor de eigen markt Invent new businesses probeer door het combineren van bestaande competences, nieuwe businesses te creëren Change rules through information technology probeer door innovatie met informatietechnologie voorsprong in de markt te krijgen Revitaliziation heeft betrekking op de body en enviroment van een bedrijf © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Business Scope Redefinition concurrenten/ alternatieven markt BEDRIJF binnenwereld leveranciers afnemers BEDRIJFS- TAK buitenwereld wet- en regelgeving © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

intensivering van de relaties Keten-integratie concurrenten/ alternatieven markt BEDRIJF binnenwereld leveranciers afnemers BEDRIJFS- TAK buitenwereld wet- en regelgeving intensivering van de relaties © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Renewal heeft betrekking op de spirit van een bedrijf Create reward structure stem het beloningsstelsel af op de bedrijfsdoelen Build individual learning stimuleer mensen om zich te ontwikkelen op strategische gebieden Develop the organization richt de organisatie flexibel in Renewal heeft betrekking op de spirit van een bedrijf © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Drie strategische hoofdgebieden BR=BSR+BPR+BNR concurrenten; alternatieven buitenwereld markt BEDRIJF binnenwereld leveranciers afnemers BEDRIJFS- TAK wet- en regelgeving Relationele wereld tussen de binnen- en de buitenwereld © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 1

Raamwerk voor het bedrijfsdomein en het IT-domein strategie IT-strategie Bedrijfs- inrichting IT-inrichting Bedrijfs- verandering IT-verandering © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 6

Soorten beïnvloedingen in het raamwerk Willen Kunnen Afstemming Bedrijfs- strategie Informatie- strategie Transformatie Afstemming Inrichting van informatie- voorziening Bedrijfs- inrichting Transformatie © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 7

Marktontwikkeling, geplaatst in het raamwerk Bedrijfs- strategie IT-strategie Ontwikkeling in de markt Bedrijfs- inrichting IT-inrichting Bedrijfs- verandering IT-verandering © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 8

Ontwikkeling van de technologie, geplaatst in het raamwerk Bedrijfs- strategie IT-strategie Ontwikkeling van de technologie Bedrijfs- inrichting IT-inrichting Bedrijfs- verandering IT-verandering © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 9

Alignment (afstemming), geplaatst in het raamwerk Bedrijfs- strategie IT-strategie Bedrijfs- inrichting IT-inrichting Bedrijfs- verandering IT-verandering © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 10

Impact (beïnvloeding), geplaatst in het raamwerk Bedrijfs- strategie IT-strategie Bedrijfs- inrichting IT-inrichting Bedrijfs- verandering IT-verandering © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 11

Vermogen tot veranderen Bedrijfs- strategie IT-strategie Ontwikkeling in de markt Ontwikkeling van de technologie Bedrijfs- inrichting IT-inrichting Verander- vermogen Initiatie tot veranderingen Bedrijfs- verandering IT-verandering © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 12

Richten - inrichten - bewegen, geplaatst in het raamwerk Bedrijfs- strategie IT-strategie Inrichten Bedrijfs- inrichting IT-inrichting Bewegen Bedrijfs- verandering IT-verandering © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 13

IT-risico's, geplaatst in het raamwerk Strategisch risico Betrouwbaarheids- risico Aansturings- risico strategische integratie Bedrijfs- strategie IT-strategie Aansluiting tussen inrichting en strategie Aansluiting op omgeving Bedrijfs- inrichting Verouderings- risico IT-inrichting Organisatorische waardedaling Operationeel risico Technisch risico Bedrijfs- verandering IT-verandering Risico door veranderen © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 14

toepassing van IT (informatietechnologie) (a) produkt / dienst (b) produktieproces (c) organisatiestructuur (d) transformatieproces van (I) bedrijfsgebeuren (II) informatievoorziening © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

(Informatie) Technologie herinrichting bedrijfsprocessen product- vernieuwing wijziging concurrentie- verhoudingen (Informatie) Technologie samenwerking tussen organisaties © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

Hype Cycle a la Gartner Visibility Peak of Inflated Expectations Key Issue How will Internet standards, technologies and platforms evolve? Visibility Peak of Inflated Expectations Technology Trigger Trough of Disillusionment Slope of Enlightenment Plateau of Productivity Time Once an enterprise has decided that a technology will play a role in its future business processes, it must determine the optimal time to invest seriously in the technology. This is no easy task. If the enterprise launches its efforts too soon, it will suffer unnecessarily through the painful and expensive lessons associated with deploying an immature technology. If it delays action for too long, it runs the even greater risk of being left behind by competitors that have succeeded in making the technology work to their advantage. The problem can be eased significantly by understanding the “hype cycle” of emerging technologies, which follows a predictable pattern of hype, disillusionment, realism and, eventually, productivity. Action Item: Technology planners should assess the relative impact of a technology and act early in the hype cycle for high-impact technologies, no matter what the enterprise’s normal level of technology aggression, while waiting for others to move first on technologies that are less relevant to the core of their businesses. Even risk-averse Type B and Type C enterprises should be selectively aggressive with technologies that are potentially significant to future success. © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

de ontwikkelstadia van IT-toepassing in een onderneming TRANSFORMATIE TRANSPARANTIE 3 4 merkbare invloed op business meerwaarde 2 INTEGRATIE maximaal rendement architectuur = toepassing 1 VERVANGING De figuur toont het ontwikkelstadia die bedrijven met technologie doorlopen De technologieën waarop E-business gebaseerd is zoals Internet, CRM, SCM etc doorlopen eerst een stadium van ontkenning (Internet is niks) vervolgens van verkenning door een aantal early adaptors waarna de eerste toepassing volgt. De bedrijven doorlopen vier ontwikkelingsstadia: Stadium 1 De diverse technologieën worden afzonderlijk en geïsoleerd toegepast in specifieke bedrijfssituaties (eilandautomatisering). Vaak levert de toepassing direct added value door lage ontwikkelkosten van de simpele toepassing Stadium 2 Integreren van nieuwe en bestaande technologie een samenhangende bedrijfs infrastructuur. Het integreren van bestaande en nieuwe applicaties in een samenhangend informatiesysteem. Deze fase kent vaak hoge ontwikkelkosten door het onderling op elkaar aanpassen van de bedrijfsprocessen en de infrastructuurcomponenten en applicaties. Resultaat van de fase is een geïntegreerde bedrijfs architectuur die de E-business in de gehele organisatie ondersteunt. Stadium 3 In deze fase worden de bedrijfsprocessen getransformeerd naar steeds een nieuw ´eiland van stabiliteit´. De omvang en complexiteit van de transformatie hangt af van de plaats op de leercurve. Deze fase kan door businessrenovatie en innovatie een grote meerwaarde opleveren. Stadium 4 De bedrijfsprocessen en IT zijn zodanig geïntegreerde dat IT is een ‘normaal’ en gemakkelijk middel is geworden voor de mensen in het bedrijf. De technologie is nu transparant. gewenning bewezen toepasbaarheid technologie -1 VERKENNING ONTKENNING © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

IT is a Key Enabler for All Aspects of Business Transformation "Knowledge Management" Develop the Organization Achieve Mobilization Toolkit for Business Transformation Build Individual Learning Create the Vision Create Reward Structure Build the Measures Renew Reframe Construct an Economic Model Change Rules Through IT Revitalize Restructure Information Technology for clients' success Align Physical Infrastructure Invent New Business Achieve Market Focus Redesign Work Architecture Systems Transformation © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 4

IT is a Key Enabler for All Aspects of Business Transformation Groupware tools Corporate Knowledge Servers Audio/video/PC/conferencing Distance Training & Consulting Develop the Organization Achieve Mobilization Metaphoring & prototyping Build Individual Learning Create the Vision Advanced multimedia user-interface Virtual reality Process simulation Create Reward Structure Build the Measures Renew Reframe Intelligent software agents Decision support systems Construct an Economic Model Change Rules Through IT Revitalize Restructure Complex process (workflow) support software Internet e-mail EDI Align Physical Infrastructure Invent New Business Pattern Recognition Business objects Achieve Market Focus Redesign Work Architecture Robotics Personal Digital Assistants Software packages © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 5

Informatievoorziening Totaal schema pull push 3 4 RENEW REFRAME 2 Evolutiestadia Informatie Technologie BEDRIJF & OMGEVING 1 REVITALIZE RESTRUCTURE -1 push pull Concurrent Transformation Informatievoorziening © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved 3

architectuur klant / gebruiker componenten op alle niveau’s business modellering modellering informatieverkeer architectuur applicatie modellering informatie systeem implementatie modellering Architectuur is een verzameling van principes , regels, normen en standaards volgens welke een bouwwerk i.c. een informatiesysteem, een gegevensinfrastructuur of zelfs een totale informatievoorziening, is gestructureerd en zich voordoet in het gebruik ( bouwstijl, bouwkunde en constructieleer ). Dit plaatje heeft absoluut geen waterval structuur. Er kunnen immers iteraties worden toegepast in de modelleringsniveaus en er tussen in ! Eigenlijk is het beter geen enkele tijdsbeschouwing toe te passen en dit plaatje te zien als een aantal verzamelingen van objecten op verschillend niveau. Conceptueel niveau ( FFS/BMI) bedrijfsmodellering + informatie modellering Logisch niveau ( a la “Vision”) applicatie modellering Fysiek niveau ( COMBAD ) realisatie modellering AD-DIS implementatie modellering Dergelijke plaatjes kunnen we ook maken voor infrastructuur en procesbesturing. realisatie modellering © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved

relatie tussen architectuur en modellering voorschrijvend definiërend beschrijvend principes, regels, richtlijnen, standaarden eventueel patterns t.b.v. vormgeving (beleving), ordening (structuur), constructie beschrijving van het ‘relevante’ deel van het probleem en van het oplossingsdomein architectuur specificatie modellering onderzoek naar de eisen en de wensen van klant & gebruiker(s) Welbeschouwd onderkennen we drie soorten van architecten : informatiearchitecten ( BMI, AD-DSE ), informatiesysteemarchitecten ( AD-DIS ), architecten van de technische infrastructuur ( AD-TI ). Net als in de huizenbouw hebben wij architecten op verschillend niveau : stadswijk architectuur van de informatievoorziening ( belangrijk voor de infrastructuur ) huis architectuur van een informatiesysteem keuken architectuur van de gebruiksinterface binnenhuisarchitect toepassen van moderne informatietechnologie Inventarisatie van specificaties zullen zoveel mogelijk worden verricht met visuele technieken; “Disney for Managers” ( Gemini ). Modellering begint al bij referentiesystemen waarbij CASCO’s worden geleverd per sector of per horizontaal informatieprobleem ( b.v. “workflow” ). De relatie tussen architectuur en modellering is erg ingewikkeld. In zekere zin is architectuur natuurlijk zelf een model. De relatie tussen architectuur en modelling is afhankelijk van wat je precies onder modelling verstaat. Een redelijke definitie van een model is de volgende : een afbeelding van een bepaalde situatie, naar een of meer aspecten, binnen een vaststaand referentiekader. Een architectuur is een model op het hoogste relevante abstractieniveau, naar alle relevante aspecten. Een specificatie is op te vatten als een model van een deel van de situatie, naar alle aspecten, op een lager abstractieniveau. Wat we meestal modelling noemen is een model op het laagste abstractieniveau naar een deelverzameling van alle aspecten. Het idee achter deze twee plaatjes is het volgende: De architectuur is het raamwerk, waarbinnen ontwikkeling plaats kan vinden. Het is als het ware het compromis dat het gevolg is van conflicterende eisen en wensen, en mogelijkheden op het sociale, economische en technische gebied. Specificaties worden vastgesteld binnen de architectuur. Zij bestaan uit testbare eisen, functioneel en niet-functioneel, m.b.t. een bepaald deel van de architectuur. Modellen zijn afbeeldingen van concrete oplossingen die voldoen aan de specificaties. Zij vormen als het ware de schakel naar het volgende niveau van beschouwing. Hier wordt ook het verschil tussen architect en ingenieur duidelijk. De architect maakt werkbare concepten; syntheses van optimale oplossingen op verschillende gebieden. De ingenieur maakt concepten werkend; hij optimaliseert de situatie binnen de gestelde grenzen. Vaak zijn deze rollen (deels) verenigd in de persoon van de architect. © 2004 prof. dr. Daan Rijsenbrij - All rights reserved © 2004 Capgemini - All rights reserved