i22N KICK-OFF i22n en informaticawetenschappen in het Vlaams onderwijs

Oprichters 2 Frank Neven Universiteit Hasselt Bart Demoen KU Leuven Bern Martens KU Leuven Kris Coolsaet Universiteit Gent Johan Deprez Universiteit Antwerpen Tom Hofkens Universiteit Antwerpen, St-Jozefinstituut Kontich Wim Lamotte Universiteit Hasselt Ann Nowé Vrije Universiteit Brussel

Overzicht van sessie 1 • Welkom • i22n • Informaticawetenschappen • … in het Vlaams onderwijs • … en bij de buren • En verder

informaticawetenschappen: i22n • Wat voorafging … – februari: VVKSO trekt aanbeveling in … – 6 maart: open brief door 13 proffen CW KU Leuven – 30 april: Bart en Bern praten met VVKSO – mei: we vinden partners in de 5 Vlaamse uniefs – 29 mei: oprichting van i22n – juni: logo/website ( – i22n rolt de zomervakantie in... – doorstart vanaf eind augustus • Vandaag: “live” start met kick-off! 4

i22n: Wie is (nu al) lid? • Leden i22n half september: 230 – 96 uit hoger onderwijs • professoren, docenten, assistenten, … – 70 uit secundair (en basis)onderwijs • leerkrachten • ICT-coördinatoren • directieleden • medewerker(s) koepelorganisatie(s) onderwijs (nog zeer beperkt) – 42 uit bedrijfswereld – 22 studenten • Leden i22n 16 oktober: 307 • And counting… ?! 5

i22n: doelstellingen op lange termijn • Degelijk onderwijs in computer science – in alle richtingen en voor elke leeftijd – daartoe het beleid bijsturen – bewustmaking is belangrijk • maatschappelijk nut en noodzaak • haalbaarheid • ICT(-gebruik) ≠ informaticawetenschappen • Zelf visie ontwikkelen en uitdragen over beoogde competenties en leerlijnen in “K-12” 6

i22n: doelstellingen op kortere termijn • Optimale invulling informatica vanaf nu, door – mensen samen brengen – samenwerking en uitwisseling ondersteunen – opsporen en/of ontwikkelen en/of verspreiden van les- en projectmateriaal • Er bestaat al veel – in Vlaanderen, maar zeker ook daarbuiten – i22n wil het beter bekend maken en ook nieuwe dingen helpen ontwikkelen • ELK relevant initiatief kan gesteund worden 7

i22n: Oproep om mee te werken! • Er is veel (maar boeiend  ) werk! – denk niet “anderen zullen het wel doen” • i22n wordt gedragen door vrijwilligers • Betrokkenheid van leerkrachten, ouders, “professionals” … is heel belangrijk • i22n heeft ook jullie nodig: – wie werkt mee rond beleids(bijsturing)? – wie werkt mee rond onderwijsmaterialen en -methodes? – wie werkt mee aan de ondersteuning van i22n (bv website)? – wie wil lid worden van “het bestuur”? 8

Overzicht van sessie 1 • Welkom • i22n • Informaticawetenschappen • … in het Vlaams onderwijs • … en bij de buren • En verder

Informaticawetenschappen ‘‘Informaticawetenschappen is de studie van computers en algoritmische processen, inclusief hun principes, hardware- en software-ontwerp, toepassingen en hun impact op de gemeenschap.’’ (ACM/CSTA) • Informatica: wetenschap én technologie • Concreet – abstract • Informatica ≠ wiskunde 10

Informaticawetenschappen (2) • Gebruiken – begrijpen – ontwerpen – creëren • Inhouden én attitudes ‘‘Computationeel denken is een manier van probleem- oplossend denken die kan geautomatiseerd worden en overgedragen naar andere toepassingsdomeinen.’’ (CSTA) • Dit is niet allemaal nieuw… 11

Informaticawetenschappen (3) • Programmeren – Basiselementen uit een programmeertaal: variabele, functie, array, lus, selectie,... – Objectgericht programmeren: polymorfisme, overerving, programmeren zonder if – Functioneel programmeren (map/reduce) 12

Informaticawetenschappen (4) • Software-ontwikkeling – Schrijven van software vs. Programmeren – Zwarte doos (gebruiken én specificeren) – Testen: unit test, integratietest, test driven development 13

Informaticawetenschappen (5) • Algoritmen en datastructuren – Sorteren en zoeken – Boomstructuren – Recursie – Bestandsorganisatie – Hoe en waarom – Toepassingen: bio-informatica, geomatica, cryptografie,... 14

Informaticawetenschappen (6) – Netwerk- en internetprotocols – Databanken: SQL, ontwerp, normalisatie,... – XML, XSLT, schema's, … – Multimedia: beelden, geluid, video – Concurrency en parallellisme – Software-ergonomie – … 15

Overzicht van sessie 1 • Welkom • i22n • Informaticawetenschappen • … in het Vlaams onderwijs • … en bij de buren • En verder

Informaticawetenschappen in het Vlaams onderwijs nu (1) • ACM: CSTA CS Standards voor K-12 –

Informaticawetenschappen in het Vlaams onderwijs nu (2) • De Vlaamse regering – Vakoverschrijdende ICT-eindtermen voor het basisonderwijs en de eerste graad sec. onderwijs – Bv eerste graad A-stroom (link)link • gericht naar gebruik, weinig aandacht voor kennis, inzicht • geen aandacht voor creatie van i.p.v. enkel met ICT – Verder (in wezen) niets over informatica – PS Masterplan hervorming S.O. • vermeldt «techniek» 17x en «informatica» 0 x 18

Informaticawetenschappen in het Vlaams onderwijs nu (3) • Tweede graad S.O. – Onderwijskoepels programmeren zélf Informatica – 1u/week in de meeste studierichtingen gedurende twee schooljaren = 50 à 60 lesuren • ASO – KSO – TSO • soms 2u/week, soms/vaker 0u/week • bv leerplan VVKSO: • +/- 50%(?) valt onder «informaticawetenschappen» – Ook in sommige andere vakken (vooral in «industriële TSO- richtingen) noties van informaticawetenschappen • bv TSO: elektrische schakeltechnieken en elektronica ( ) 19

Informaticawetenschappen in het Vlaams onderwijs nu (4) • Derde graad S.O. – Enkele gespecialiseerde studierichtingen in TSO • industriële ICT (is zeldzaam: 13 scholen volgens Min. v. Ond. • informaticabeheer (IB) (76 scholen) (leerplan GO!)leerplan GO! • boekhouden-informatica (BI) (127 scholen) (leerplan VVKSO )leerplan VVKSO • Terzijde: IB en BI door Vlaamse regering geklasseerd als niet-STEM!! – Informatica als vak in enkele andere richtingen van TSO • bv leerplan GO! EE-EM-IWleerplan GO! EE-EM-IW – Informatica als optioneel vak in ASO (en TSO) (leerplan GO!), of in de vrije ruimteleerplan GO! • (te) weinig aangeboden... • kwaliteit in hoge mate bepaald door individuele expertise van de leraar 20

Informaticawetenschappen in het Vlaams onderwijs nu (5) • Lerarenopleidingen informatica – (Te) weinig studenten aan uniefs en CVO´s... – «informatica of burotica»(???) is een onderwijsvak in de professionele bachelor S.O. • in bv KHLeuven – 37 SPn «vakinhoud» waaronder  +/- 12 SPn programmeren  +/- 9 SPn computersystemen (hardware, besturingssystemen en netwerken)  4 SPn «ICT, ethiek, samenleving en onderwijs» 21

Overzicht van sessie 1 • Welkom • i22n • Informaticawetenschappen • … in het Vlaams onderwijs • … en bij de buren • En verder

"In almost every country in the world the realisation has dawned that our education in computing is failing our children." Computing at school in the UK: from guerrilla to gorilla. S. P. Jones, B. Mitchell, S. Humphreys

Bij de buren • Groot-Brittannië – rapport: shut down or restart? – Computing at School – nieuw informaticacurriculum • Duitsland • Nederland, Frankrijk, Europa 24

Groot-Brittannië

• Informatica-onderwijs in veel Britse scholen is ontoereikend • nationaal ICT-curriculum is kan zeer breed geïnterpreteerd worden • tekort aan leerkrachten die meer dan digitale geletterdheid kunnen aanbrengen • weining bijscholing voor ICT-leerkrachten • beperkte ICT-infrastructuur

Groot-Brittannië • Informatica is een wetenschappelijke discipline. Dit moet erkend worden door scholen en beleidsmakers.

Groot-Brittannië • Elk kind moet de kans krijgen om informatica te leren op school • Buitenschoolse ondersteunende activiteiten zijn nodig

Computing at School (CAS) • Opgericht in 2008 (4 personen) • Doel: “ establish computer science as a proper, rigorous, high status school subject discipline —the “ fourth science ” — and to build a network that supports teachers as they engage with computer science in their classrooms ” • April 2013: 3700 leden (2/3de leerkrachten) • weinig vooruitgang tot 2012

CAS: historiek “ I was flabbergasted to learn that today computer science isn't even taught as standard in UK schools. Your IT curriculum focuses on teaching how to use software, but gives no insight into how it's made. ” (Eric Schmidt, 08/2011)

CAS: historiek “ We ’ re encouraging rigorous Computer Science courses.... Although individual technologies change day by day, they are underpinned by foundational concepts and principles that have endured for decades. Long after today ’ s pupils leave school and enter the workplace – long after the technologies they used at school are obsolete – the principles learnt in Computer Science will still hold true. ” (Michael Gove, Secretary of State for education, 01/2012)

CAS: verwezenlijkingen • Nationaal curriculum – lagere school – middelbaar • o.a. logica, algoritmen, data representatie, netwerken, programmeren, informatie technologie

CAS: Network of Excellence in Teaching CS “ The challenge is to scale up from a bunch of volunteers running on adrenaline and enthusiasm, to an organisation capable of coordinating the training of the nation ’ s computer science school teachers. ”

Duitsland • Rijnland-Palts (Mainz, 4 miljoen) • Saarland (Saarbruecken, 1 miljoen)

Akademie der Wetenschappen • Nederland: Digitale geletterdheid in het voortgezet onderwijs (29/01/2013) • Frankrijk: L ’ enseignement de l ’ informatique en France: Il est urgent de ne plus attendre (05/2013) • Informatics Europe: Informatics education: Europe cannot afford to miss the boat (04/2013)

Overzicht van sessie 1 • Welkom • i22n • Informaticawetenschappen • … in het Vlaams onderwijs • … en bij de buren • En verder

En verder • Vragen en bemerkingen? • Sessie 2: enkele Vlaamse initiatieven – Dwengo – Coderdojo – Open gedachtenwisseling • Sessie 3: informele contacten – Infostands – Broodjes en drank – i22n-tafel: wie wil meehelpen aan de verdere ontplooiing van i22n? 37