SeMaS: zelfmanagementprofielen Nathalie Eikelenboom IQ healthcare en DOH Aart van Halteren Joyca Lacroix Philips Research

Even voorstellen Sprekers Deelnemers

Co-creatie SeMaS Contact: Nathalie Eikelenboom n.eikelenboom@doh-huisarts.nl

Zelfmanagement in het nieuws Bron: De Eerstelijns, oktober 2012 Er is veel aandacht voor zelfmanagement

Zelfmanagement in het nieuws Bron: De Eerstelijns, september 2011 Er is veel aandacht voor zelfmanagement

Zelfmanagement in het nieuws Bron: De Eerstelijns, april 2011 Er is veel aandacht voor zelfmanagement

Zelfmanagement in het nieuws Bron: Medisch Contact, 41, oktober 2013 Er is veel aandacht voor zelfmanagement

De Ondernemende Huisarts (DOH) 15 groepspraktijken: 70 HA, 60 POH, 110.000 patiënten Eindhoven, Geldrop, Heeze, Son, Oirschot, Someren Ketenpartners: Fysiovisie, Psyzorg, Cazo, diëtisten Zuidzorg, Podotherapeuten, pedicures, Lumens, LEV Context: zorggroep DOH

Beleidsagenda ZM

Toelichting van onderdelen van de beleidsagenda Toelichting van onderdelen van de beleidsagenda. Het is soms nog puzzelen, we proberen aansluiting te zoeken tussen de verschillende onderdelen.

Aanbod ondersteuning bij DOH Groepscursus ‘Mijn diabetes en ik’ Groepscursus stoppen met roken Beweegprogramma KICK eHealth modules: diep.info, websites Longfonds, bewegen, stoppen met roken Patiëntenportaal Mijn GezondheidsPlatform -> Wie waar naartoe sturen?

Meneer de Vries 71 jaar Diabetes Overgewicht Weinig bewegen Weduwnaar Zelfstandig Enige last van ziekte Controle bij POH en HA Veel adviezen, weinig actie Casus: wat zou deze patiënt nou aan zelfmanagement moeten doen? Meneer de Vries, 71 jaar. Sinds 7 jaar diabetes. Zijn vrouw is overleden, kinderen wonen ver weg, maar komen vaak langs. Meneer de Vries probeert zo veel mogelijk nog zelf te doen. Huishouden en boodschappen gaan hem prima af. Hij heeft er vertrouwen in dat hij dit nog wel een tijdje vol kan houden. Hij mist zijn vrouw heel erg, dat maakt hem vaak somber. Soms is hij bang om in verlegenheid te raken bij andere mensen. Hij merkt lichamelijk niet veel van de diabetes, maar alle pillen en controles vindt hij wel vervelend. Hij weet wel dat dit belangrijk is voor zijn gezondheid. Leefstijl: overgewicht, beweegt te weinig. Zit in zorgprogramma, en komt regelmatig bij POH-er en huisarts. Krijgt veel adviezen voor het omgaan met zijn ziekte en veranderingen in leefstijl, maar doet vervolgens niet zo veel. Wat zou je doen? Bron: lsvtglobal.com

Zelfmanagement De zorg moet op maat zijn, ook zelfmanagementondersteuning. Welke mensen kunnen wat zelf doen? Hoe kunnen we tussen patiënten differentiëren? Van 1 patiënt naar 15.000, die allemaal verschillend zijn.

Opzet onderzoek Literatuurstudie Panels Validering Effect-studie

Waar staan we nu? Effectstudie bij zorggroep DOH 7 huisartspraktijken met SeMaS profiel aan de slag 350 patiënten gescreend met SeMaS; 400 patiënten in controlegroep Ingebouwd in computersysteem Studieprotocol: Eikelenboom et al., Trials, 2013, 14:336 Publicatie implementation science

SeMaS screeningstool Doel: screenen op zelfmanagement competenties en barrières SeMaS: screeningstool met 27 vragen, invulduur 10 minuten Handleiding met adviezen

SeMaS screeningstool Factoren: Last van ziekte Invloed op gezondheid Vertrouwen in eigen kunnen Hulp van anderen Omgaan met problemen Angst Somberheid Vaardigheden: computer, groep, zelfzorg.

Model van factoren Omgaan met problemen Invloed op gezondheid Hulp van anderen Omgaan met problemen Somberheid Angst motivatie door last van ziekte Kans van slagen zelfmanagement Ondersteun patiënt met aandacht voor competenties en voorkeuren Vertrouwen in eigen kunnen Vereenvoudigde weergave. Factoren hangen met elkaar samen, en dragen elk een stukje bij aan (on)succesvol zelfmanagement Voorkeuren t.a.v. computer, groepen, zelfzorg

Handleiding Beschrijving van factoren en effect op zelfmanagement Suggesties voor acties obv stappenreeks en persoonsgebonden factoren Doen en blijven doen

Pragmatische indeling patiëntprofielen Klaar voor meer zelfmanagement Geschikt voor zelfmanagement, maar met aandachtspunten Momenteel niet geschikt voor zelfmanagement Klaar voor meer zelfmanagement: deze patiënt scoort overwegend groen. Zelfmanagement heeft bij deze patiënt een grote kans van slagen. Geschikt voor zelfmanagement, maar met aandachtspunten: oranje op één van de dimensies locus of control, eigen effectiviteit, coping, of sociale steun, maar groen op depressie en angst. Momenteel niet geschikt voor zelfmanagement: mix van rood, oranje en groen. Rood op angst of depressie, oranje op angst of depressie, en rood op een van de dimensies locus of control, eigen effectiviteit, sociale steun en coping.

Vertrouwen in eigen kunnen Eigen effectiviteit inschatting van de haalbaarheid en succes van het gezondheidsgedrag Iemand doet meer moeite om gedrag te veranderen bij veel vertrouwen

Vertrouwen in eigen kunnen Weinig vertrouwen: Stel klein doel met grote kans van slagen en laat vertrouwen groeien. Veel vertrouwen: Aan de slag!

Hulp van anderen Sociale steun Mate waarin de patiënt steun ervaart vanuit de (directe) omgeving Praktisch of emotioneel Krachtig middel om zelfmanagement te ondersteunen Krachtig middel om zelfmanagement te ondersteunen: zich gesteund voelen, gedragsverandering aangaan en vol houden

Hulp van anderen Alles alleen: Heeft deze persoon behoefte aan meer steun uit zijn omgeving? Bied steun aan, en help steun vragen. Veel hulp: Aan de slag! Zet de steun in voor het behalen van het doel

Somberheid Depressieve klachten Bij chronische ziekte hogere kans op een depressie Negatieve invloed op het vermogen tot zelfmanagement door bijv. lagere therapietrouw, minder zelfzorg, passiviteit

Somberheid Vaak: Geef voorlichting over depressie en de samenhang met passiviteit. Stimuleer activiteiten. Verwijs evt. naar huisarts of POH GGZ. Nooit: Aan de slag!

Vaardigheden Hoe mate van zelfmanagement vergroten? computer: website, internetcoach groepscursussen: mijn diabetes en ik; stoppen met roken zelfmonitoring: bloeddruk, glucose, gewicht,….

Demo SeMaS 71 jaar Diabetes Overgewicht Weinig bewegen Weduwnaar Zelfstandig Enige last van ziekte Controle bij POH en HA Veel adviezen, weinig actie Hoe zou meneer de vries het invullen? Obv input uit de zaal op scherm semas invullen.

Meneer de Vries depri Invloed op gezondheid Zelf in de hand Vertrouwen eigen kunnen Veel vertrouwen depri Zelf meten/bewegen Enigszins bereid Hulp van anderen Alles alleen Omgaan problemen Probleem oplossen Functioneren groep Lastig Angstgevoelens Soms Vaardigheden PC Redelijk Meneer de Vries: Met deze persoon zal het lastig zijn om met ZM aan de slag te gaan: angstig en depressief. Dit zijn belangrijke barrieres voor ZM. Ook weinig sociale steun. Dus eerst werken aan depressie en angst, en dan opnieuw bekijken. Beleid volgens gebruik praktijk. Later wel aan de slag: LOC, EE en COP zijn goed. Last van ziekte Gemiddeld Somber Vaak Meneer de Vries

Mevrouw de Groot Psychsoc: groen, vaardigh oranje/rood Invloed op gezondheid Zelf in de hand Vertrouwen eigen kunnen Veel vertrouwen Psychsoc: groen, vaardigh oranje/rood Zelf meten/bewegen Enigszins bereid Hulp van anderen Veel hulp Omgaan problemen Probleem oplossen Functioneren groep Lastig Angstgevoelens Nooit Vaardigheden PC Goed Scoort prima, maar let op type interventie: geen groepscursus, en kijken waartoe persoon bereid is met zelfmonitoring. Last van ziekte Gemiddeld Somber Nooit Mevrouw de Groot

Mevrouw Groemee Invloed op gezondheid Zelf in de hand Vertrouwen eigen kunnen Veel vertrouwen Zelf meten/bewegen Bereid Hulp van anderen Veel hulp Omgaan problemen Afleiding zoeken Functioneren groep Redelijk Angstgevoelens Nooit Vaardigheden PC Goed Scoort prima, behalve ‘omgaan met problemen”. Zoekt afleiding, ofwel: steekt de kop in het zand. Als persoon problemen tegen komt, zal hij ze niet aanpakken, maar andere dingen gaan doen. Last van ziekte Weinig Somber Nooit Mevrouw Groemee

Ervaringen uit de praktijk “de SeMaS geeft structuur in het consult” “Ik merk dat patiënten op een andere manier naar zichzelf kijken als ze SeMaS hebben ingevuld” “ik heb een aanknopingspunt om weer een stapje verder te gaan” “ik heb een puzzeldoos gekregen en langzaam vallen die stukjes in elkaar” “als PO’er somatiek heb ik te weinig achtergrond” “de meeste mensen waren al goed bezig”

Ervaringen uit de praktijk “de SeMaS geeft structuur in het consult” “Ik merk dat patiënten op een andere manier naar zichzelf kijken als ze SeMaS hebben ingevuld” “ik heb een aanknopingspunt om weer een stapje verder te gaan” “ik heb een puzzeldoos gekregen en langzaam vallen die stukjes in elkaar” “als PO’er somatiek heb ik te weinig achtergrond” “de meeste mensen waren al goed bezig”

Toekomstplannen SeMaS Inzet SeMaS in alle DOH-praktijken SeMaS in module zelfmanagement CBO Vervolgonderzoek therapietrouw

Conclusie Zelfmanagement: alleen als de patiënt het wil en kan Zelfmanagementondersteuning moet op maat SeMaS is een tool om gepersonaliseerde zelfmanagement-ondersteuning te bieden

Co-creatie SeMaS Contact: Nathalie Eikelenboom n.eikelenboom@doh-huisarts.nl