Dertien doelen vertaald Project taalcompetenties bis School of Education, 21 oktober

Inhoud van de presentatie Probleemstelling, opzet en doelen van het project Voorstellen van de website Dertien Doelen Vertaald Voorstellen van het curriculum van het tweede jaar Voorbeeld en videofragment

Partners van het project Project binnen de pool Brab_Ant Partners: KHLeuven (penvoerend), HUBrussel, GroepT, KHMechelen

Probleemstelling “Elke leerkracht taalleerkracht” Taalcompetenties Dertien Doelen Kloof tussen eindtermen Nederlands en taalcompetenties nodig in hoger onderwijs Vraag naar vernieuwd curriculum taalvaardigheid en taalcompetenties

Taalcompetenties vertaald Focus op de eigen taalvaardigheid van de student en op academische taalvaardigheid Curriculumvernieuwing eerste jaar en stage Taalcompetenties vertaald (2) Focus op de professionele taalcompetenties Curriculumvernieuwing tweede en derde jaar met stage

Doelen van project ‘bis’ Doel 1: voor alle studenten (2de en 3de jaar) Curriculum ‘Taalgericht vakonderwijs’ Nederlands als instructietaal Taalontwikkeling op school Onderwijs voor taalzwakke leerlingen Resonans via collega’s

Doelen van project ‘bis’ Doel 2: voor de studenten met keuzevak Nederlands (3de jaar) Module ‘Taalbeleid’ Voorbereiding om later het taalbeleid in secundaire scholen te ondersteunen Resonans via secundaire scholen

Website Dertien Doelen Vertaald www.dertiendoelenvertaald.be Inhoud: Cursus 1ste opleidingsjaar (eigen taalvaardigheid van de student) Cursus 2de opleidingsjaar (taalontwikkelend lesgeven), kijkwijzers, opdrachten, good practices Module taalbeleid

Curriculum taalvaardigheid Referentiekader: Dertien doelen in een dozijn 1ste opleidingsjaar: - doelen m.b.t. eigen taalvaardigheid als student 2de opleidingsjaar - doelen m.b.t. specifieke leerkrachtvaardigheden - doelen m.b.t. de taalvaardigheid en taalontwikkeling van de leerlingen

Curriculum 2de opleidingsjaar Doelen uit Dertien doelen in een dozijn: Doelstelling 1: Gesprekken voeren met leerlingen Doelstelling 2: Beoordelen en toegankelijk maken van teksten Doelstelling 3: Mondelinge opdrachten geven Doelstelling 4: Schriftelijke vragen en opdrachten geven Doelstelling 5: Een schriftelijke evaluatie geven Visie: Taalontwikkelend lesgeven (Marianne Verhallen en Wim Van Beek) Taalgericht vakonderwijs (Maaike Hayer en Theun Meestringa)

Taalontwikkelende visie - probleemstelling Taal op school struikelblok voor sommige leerlingen: beheersing van de schooltaal, begrijpend lezen voorwaarden voor studiesucces Leerkrachten evalueren (impliciet) de taal van de leerlingen: opdrachten kunnen interpreteren, antwoorden formuleren => (Kleine) didactische ingrepen in ALLE vakken om die talige struikelblokken te beperken en de taalvaardigheid van de lln te stimuleren => Doel: betere beheersing van de vakinhouden

Taalontwikkelende visie: 3 pijlers Taalaanbod: begrijpelijk en interactief: Contextuele inbedding, van concreet naar abstract, betekenisonderhandeling, leerlingen leren omgaan met schooltaal en vaktaal, visualisering van begrippen, … Taalproductie stimuleren: Voldoende taalruimte voor de leerlingen, gesprekken tussen leerkracht en leerling, gesprekken tussen leerlingen, … Feedback geven: verschillende soorten feedback geven, aangepaste feedbackstrategieën hanteren zoals bevestigen, om verduidelijking vragen, verbeterd herhalen, uitbreiden van de inhoud,...

Ontwikkelde materialen Cursus Elk hoofdstuk = concretisering één doel volgens taalontwikkelende visie Talige en didactische achtergrond, checklists, casussen, korte opdrachten Kijkwijzers Checklist per doel = concretisering doel volgens taalontwikkelende visie (versus: Maaike Hayer: checklist per pijler van taalgericht lesgeven) Opdrachten = toepassing op praktijk / reflectie over eigen vakgebied, stagelessen…

Opdrachten: voorbeeld Reflectie op eigen les(voorbereiding): Analyseer je onderwijsleergesprek m.b.v. de checklist ‘gesprekken voeren met leerlingen’ Benoem drie sterke punten; benoem drie zwakke punten Herschrijf het OLG. Voer minstens drie wijzigingen uit Verantwoord waarom je herschrijving beter is voor de taalontwikkeling van je leerlingen Doel: Bewustmaking, een (zelf)kritische houding ontwikkelen t.o.v. de talige aspecten in hun zaakvaklessen

Voorbeeld: les ‘zuivere stoffen en mengsels’ “ Allereerst is het bij het geven van een les belangrijk dat de leerlingen zich betrokken voelen bij de les, opdat ze geïnteresseerd kunnen luisteren naar de uitleg van de leerkracht. Bij de inleiding van de les wordt er dan ook gebruik gemaakt van verschillende herkenbare stoffen uit de leefwereld van de leerlingen. Op deze manier sluit de les onmiddellijk aan bij de interesses en de ervaringen van de leerlingen, waardoor ze zich al onmiddellijk meer betrokken zullen voelen bij de les. Door gebruik te maken van deze herkenbare en eenvoudige stoffen wordt ook de voorkennis van de leerlingen uit hun eigen leefomgeving gestimuleerd en hebben ze reeds het gevoel dat ze niet bij nul moeten beginnen. Ook krijgen de leerlingen de ruimte om hun eigen denkprocessen te formuleren. Zo mogen ze bijvoorbeeld zelfstandig uitleggen waarom ze een groep stoffen in precies die twee door hen gevormde subgroepen verdeeld hebben”.

Voorbeeld: ‘zuivere stoffen en mengsels’ Instapfase: originele versie “Ik heb hier enkele stoffen meegebracht die jullie zeker wel kennen. Jullie mogen nu eens proberen om deze in 2 groepen in de delen. Je mag zelf kiezen hoe.” OLG Wie heeft er een voorstel om 2 groepen te maken? Welke stoffen heb je in welke groep gezet? En op basis van welk criterium heb je de stoffen zo verdeeld?

Voorbeeld: zuivere stoffen en mengsels Instapfase: herschreven versie “Ik heb hier enkele stoffen meegebracht die jullie zeker wel kennen. Jullie mogen nu eens proberen om deze in 2 groepen in de delen. Je mag zelf kiezen hoe.” OLG Welke stoffen vinden jullie allemaal terug? Zijn er hiervan stoffen bij waarvan jullie nog nooit gehoord hebben? Probeer eens per twee de stoffen te verdelen. Je moet proberen twee groepen te vormen. Overloop samen de mogelijke groepen. Vertel ook aan elkaar waarom je die groepen zou vormen. Welke stoffen heb je in welke groep gezet? Waarom heb je de stoffen in die twee groepen onderverdeeld? We gebruiken een reden om de groep te verdelen. Zo’n reden noemen we een criterium. Op basis van welk criterium hebben jullie de stoffen zo verdeeld?

Checklist ‘Gesprekken voeren met leerlingen’ Observatieopdracht: les wiskunde: ‘gelijkvormige en congruente figuren’ Becommentarieer het videofragment m.b.v. de checklist - Hoe brengt de leerkracht de nieuwe vaktermen aan? - Hoe realiseert ze een krachtige leeromgeving met zorg voor: * Taalaanbod * Taalruimte * Feedback

Bespreking Context en betekenisonderhandeling Taalproductie stimuleren Vertrekken vanuit context (concreet, visueel, driedimensionaal), niet vanuit abstracte begrippen. Voortdurend heen en weer bewegen tussen vaktaal en alledaagse taal Aansluiting bij leefwereld van de leerlingen Taalproductie stimuleren 1) Leerlingen stimuleren om hun observaties in eigen taal/ in alledaagse taal te verwoorden 2) De leerkracht voegt vaktermen toe; leerlingen herhalen. lln herformuleert vragen Feedback lkr. parafraseert antwoorden van de leerlingen lkr vraagt door op antwoorden van de lln lkr spoort lln aan antwoorden toe te lichten Principe van de herhaling