JUMP-in Gezonde leefstijl van kinderen Inactieven actief Voorkomen van overgewicht Samenwerkingverband tussen de GGD Amsterdam en DMO Pilot JUMP-in: 25,5% overgewicht + 11,8% obesitas (landelijk 8% en 0,7%) 40% voldoet niet aan de Nederlandse norm. 4 april 2017

Idee tot JUMP-in ontstaan in 1998 n.a.v. een aantal veronderstellingen Kinderen sporten te weinig Kinderen worden te dik Bewegingsarmoede neemt toe Twee onderzoeken Kinderen in arme stadsdelen worden snel te zwaar (GGD) Kinderen in arme stadsdelen participeren slecht bij georganiseerde sport (DMO sport) Allerlei veronderstellingen: kinderen in arme wijken spelen meer op straat en bewegen dus voldoende rijke kinderen zijn dikker intussen arme kinderen hangen op straat en mogen vaak niet buitenspelen ivm gevoel van onveiligheid ouders rijke kinderen kennen belang van gezond gedrag beter rijke kinderen wonen in buurten met beter ingerichte openbare ruimte uitkomsten reden tot vervolg 4 april 2017

Pilotproject JUMP-in (2002-2004) Doel: kinderen voldoen aan de NNGB Veel sportaanbod! Ook een monitoring Resultaten meer kinderen gingen aan sport doen meer kinderen voldeden aan de NNGB Groot succes: scholen realiseerden vijf dagen in de week sportaanbod na schooltijd: alle activiteiten zaten dagelijks vol Ik ken wel een paar nota’s en projecten waarbij dit resultaat met gejuich begroet zou worden maar er zat een addertje onder het gras. Het is een valkuil waarin nog steeds veel projecten en landelijke regelingen dreigen te vallen. Na succes van de pilot besloten tot huidige JUMP-in 4 april 2017

Sportaanbod na schooltijd bereikt(e) sportieve kinderen Wat was het geval? Sportaanbod bleek gevuld door kinderen die al aan sport deden en/of sportief en gezond waren Kinderen met zwaarlijvigheid deden niet mee kinderen met motorische achterstanden bleven weg Sportaanbod na schooltijd bereikt(e) sportieve kinderen Dit kun je natuurlijk verwachten wie een muziekles aanbiedt kan muziekliefhebbers verwachten; wie sportles sportliefhebbers 4 april 2017

Meer bewegen aanbieden op school effectief tegen overgewicht? Nota tijd voor sport BOS Combinatiefunctie Meedoen allochtone jongeren aan sport Wat dan wel? 4 april 2017

Afwijkend van projectdoelen: Maak inactieven actief. Organiseer interventies voor kinderen …..met overgewicht, …..met motorische achterstanden, …..met obesitas Wat dan wel? Bereik specifieke groepen! Signaleer kinderen ….met overgewicht ….met motorische achterstanden ….met obesitas Er zat toch een foutje in het projectplan: teveel ER doelstellingen. door meer kinderen te laten voldoen aan de NNGB doe je weinig aan het voorkomen en zwaarlijvigheid. Wel gaan er meer kinderen voldoen, maar niet de kinderen die het risico lopen. Je moet specifieker zijn. Door de gangbare sportstimulering bereik je niet de juiste groep voor interventieprojecten op gebied van zwaarlijvigheid, bewegingsachterstanden enz er is natuurlijk meer dan genoeg reden om iedereen meer sport aan te bieden, maar daarmee heb je nog geeninterbetieproject. Deze “zorggroepen” eerst opsporen 4 april 2017

Het JUMP-in leerlingvolgsysteem Bedoeld om in een groep te kunnen segmenteren Gericht aanbod realiseren voor groepen en individuen Niet bedoeld als onderzoeksinstrument 2 onderzoeken: onderzoek GGD kinderen steeds meer overgewicht Onderzoek naar sportparticipatie vanuit JIPPIE. De groep die niet participeert bij sport heeft ook de gezondheidsproblemen In de pilot kwam voor het eerst de omvang van het probleem aan het licht omdat we gingen meten en wegen. 30% van de kinderen in achterstandwijken heeft overgewicht. Pilot tussen 2002 en 2004. resultaten zo bemoedigend dat er besloten is tot vervolg 4 april 2017

Hoe halen we gegevens binnen Een team van JUMP-in komt naar de school en “verwerft” de gegevens op school “verwerkt” de gegevens in het online databestand Andere gemeenten laten metingen verrichten door de vakdocent l.o. Welke gegevens worden opgenomen? 4 april 2017

Sportparticipatie Wat wordt gemeten? Deelname bij verenigingssport en ander beweegaanbod (sportbuurtwerk, brede school, enz) Hoe? Via interview wordt gevraagd naar deelname verenigingsport en andere beweegactiviteiten en of ze een zwemdiploma hebben. Doel? Kinderen die niet participeren bij sport aanbod doen Voorkomen dat aanbod gericht op in-actieven wordt gebruikt door sportieve kinderen 4 april 2017

BMI – overgewicht/obesitas Wat wordt er gemeten? Lengte gewicht (optie heup-/middelomvang) Hoe? Via protocol overgewicht JGZ Alle kinderen i.v.m. privacy apart en door speciaal getraind personeel. Gegevens worden ingevoerd in databestand, met inachtneming van wet bescherming persoonsgegevens. Ouders worden vooraf op de hoogte gesteld. Ook van de wijze waarop ze medewerking kunnen weigeren Protocol overgewicht voorziet in een klinische blik van de schoolverpleegkundige. Onderzoekje gedaan: in nog geen 40% van de gevallen was de voorspelling van de schoolverpleegkundige juist wbt BMI van het kind dat voor ze stond bij testen met beweegmeters tijdens de gymles hebben we vooraf de vakdocent gevraagd om te voorspellen welke kinderen de NNGB zouden halen en welke niet. De voorspellingen waren in bijna 90 % van de gevallen juist. 4 april 2017

BMI – overgewicht obesitas Doel? Kinderen met overgewicht doorverwijzen naar JGZ met oog op de MIS van de GGD Kinderen met obesitas rechtstreeks doorverwijzen naar obesitaspoli (eventueel zonder tussenkomst JGZ) in verband met onderzoek complicaties Ouders van kinderen met overgewicht aanbod doen van cursussen op gebied van (op)voeding en bewegen Kinderen met overgewicht gericht een begeleid bewegingsaanbod doen Dit gebeurt enorm zorgvuldig. Via dit volgsysteem worden kinderen met obesitas rechtstreeks vanuit school naar de behandelaar gestuurd. Dit scheelt capaciteit bij JGZ, maar belangrijker: ouders worden maar een keer doorverwezen en niet via het volgsysteem > schoolarts > huisarts voor verwijsbriefje > behandelaar 4 april 2017

Behoefte aan MRT Wat wordt gemeten? (Leeftijdsgebonden) springen/kracht statisch evenwicht oog/lichaam coördinatie (stuiteren) coördinatie (overgang symmetrie/dissociatie) sociaal (beweeg)gedrag Hoe? vragen aan vakdocent (indien in bezit van MRT-opleiding) vragen aan groepsdocent persoon uit naam van JUMP-in komt scan afnemen 4 april 2017

Behoefte aan MRT Doel? kinderen met een motorische achterstand krijgen MRT aangeboden kinderen die uitvallen bij spel en bewegingsactiviteiten ondersteunen zodat ze weer mee gaan doen/plezier krijgen in bewegen kinderen (in onderbouwgroepen) die dreigen uit te vallen bij spel aansluiting laten houden bij leeftijdsgenoten (risicoanalyse) Belangrijk: uit het volgsysteem blijkt dat kinderen die minder (samen)spelen een grotere kans maken op ontwikkelen overgewicht 4 april 2017

4 april 2017

Lichamelijke Opvoeding Wat wordt gemeten? Rapportcijfer gym plezier in spel/ bewegen en (samen)spelen Hoe? Via vragen aan de vakdocent Doel? indicatie krijgen in het niveau van bewegen van kinderen kinderen op maat beweging kunnen aanbieden 4 april 2017

Fitheid (optie) Wat wordt gemeten? Toename van fitheid gedurende de looptijd van het project Hoe? Shuttle-run-test, afgenomen door het team van JUMP-in Doel? Kinderen gericht te laten werken aan fitheid 4 april 2017

Een voorbeeld van een rapport zoals de arts dat op het schermkrijgt 4 april 2017

Stand van zaken juli 2007 ca 9000 kinderen Op JUMP-in scholen 29,8% kinderen zwaarlijvig 9% obesitas 10% motorische achterstand 31,7 % lid van sportvereniging Landelijk 15% kinderen zwaarlijvig 3,1% obesitas Actie hard nodig Op scholen met een lage ses Cijfers vergelijkbaar met die van achterstandwijken in andere grote steden Vooral dankzij het volgsysteem dat door JUMP-in is ontwikkeld werken we intensief samen. Landelijk nog geen cijfer bekend over de motorische achterstanden Slotervaart tot nu toe de twijfelachtige eer van de ongezondste wijk van Nederland. Maar hangt ook af van de deelnemende scholen 4 april 2017

“Koplopers” in Amsterdam op het gebied van zwaarlijvigheid Slotervaart > 32,3% (in pilot in 2002-2004 gemeten 36%) Westerpark > 32,0% Osdorp > 31,9% Geuzenveld-Slotermeer > 31,0% 4 april 2017

Willekeurige schoolklas in Amsterdam 4 april 2017

Waarvan 30% overgewicht 4 april 2017

Waarvan 10% obesitas 4 april 2017

Waarvan ca 45 % complicaties 4 april 2017

30% wel, 70% niet lid sportvereniging 4 april 2017

12% behoefte aan MRT 4 april 2017

Conclusie! 4 april 2017

Welke resultaten? Ouders kennen het belang van een gezonde leefstijl (bewegen en voeding) en kunnen dit te regelen Alle kinderen nemen deel aan sportactiviteiten onder schooltijd Voldoende beweegaanbod om de in-actieven te bereiken en te plaatsen (meer bewegingsaanbod, minder sportgerelateerd aanbod) Passende sportinfrastructuur rond de scholen Participatie bij sport en bewegen verbetert Kinderen doen (zo vroeg mogelijk) positieve ervaringen op met sport en bewegen 4 april 2017

Welke resultaten? (vervolg) Signaleren van overgewicht, uitval bij spel en bewegingsactiviteiten en motorische achterstanden Doorverwijzen van zorgkinderen (BMI en bewegingsachterstanden) Cursusaanbod aan ouders met “zorg” kinderen op gebied van (het belang van) beweging en (op)voeding Omgeving daagt uit tot beweging 4 april 2017

Oorzaken? Geen gebrek aan sportaanbod Over het algemeen goed bewegingsonderwijs In Amsterdam bijna alle scholen vakdocent L.O. Geen slechte trainers of gebrekkig sportbeleid Er is een algemeen leefpatroon ontstaan waar bewegen niet inpast 4 april 2017

Kinderen in een wandelwagen die iets zoetigs eten Kinderen in een wandelwagen die iets zoetigs eten. Dit terwijl ze prima zelf kan lopen. Snappen ouders wel want ze zitten veilig, ouders kunnen verder met boodschappen doen. Lopen ook niet weg op deze manier. Maar zelf lopen is echt beter. 4 april 2017

Teveel en te vaak computeren of TV kijken Teveel en te vaak computeren of TV kijken. Maximaal 2 uur per dag is de vastgestelde norm. Dus 1 uur TV + 1 uur computeren is maximaal. 4 april 2017

Kinderen veel met de auto vervoeren ipv lopend of op de fiets Kinderen veel met de auto vervoeren ipv lopend of op de fiets. Het is meestal de ouders die dit makkelijker vinden. Kinderen zelf vinden fietsen of lopen vaak geen probleem. 4 april 2017

Hamburgers zijn niet perse slecht Hamburgers zijn niet perse slecht. Mits maar niet elke dag of elke week en in combinatie met groenten. Het broodje kun je zien als vervanger van aardappels/patat, vlees heb je ook al en groenten zitten er niet genoeg bij. Zuinig met de sausjes en je hebt een redelijk gezonde maaltijd. Als tussendoortje is het te vet en te veel voor kinderen. 4 april 2017

Ongeveer 25 jaar geleden kende Nederland nog nauwelijks overgewicht Ongeveer 25 jaar geleden kende Nederland nog nauwelijks overgewicht. Dit is een foto van in Amerika maar als we op deze voet doorgaan met consumeren van eten en weinig bewegen is het mogelijk dat over 25 jaar wij ook dit soort kinderen gaan zien in Nederland. 4 april 2017

Dit is een foto van een jongetje die we in Nederland al tegenkomen Dit is een foto van een jongetje die we in Nederland al tegenkomen. We zijn dus echt op weg om het Amerikaanse jongetje in de vorige foto te evenaren. 4 april 2017

Ouders speerpunt Alle beelden buiten situaties buiten school In projecttermen: wie is de probleem eigenaar? Niet de school! Wel: ouders, eventueel ziektekostenverzekeraars Mogelijkheid tot structureel ander gedrag Oudervoorlichitng is een continuproces. Twee keer per jaar langsgaan met een diëtiste werkt niet De voorlichting moet veel meer community based: gebruik maken en versterken van bestaande netwerken We kiezen ervoor om met een mediator te werken. We starten met een experiment met een schoolverpleegkundige in die rol. De taken sluiten al redelijk aan bij de bestaande taken. De tijd die het vraagt echter niet. Hier is dringend extra capaciteit voor nodig. Een andere mogelijkheid is om oudercontactpersonen van scholen voor die rol iuit te rusten. Maar niet iedere school heeft ereen. 4 april 2017

Ouders speerpunt Oudervoorlichting Ouders kennen het belang van sport, bewegen en gezonde voeding, Voorlichting community based aanbieden. Mediator nodig voor continu proces. Dat kan de schoolverpleegkundige of oudercontactpersoon zijn. Voornemen omzetten in gedrag belemmeringen wegnemen, Ouders kunnen sport, beweging en gezonde voeding regelen Gewoontevorming Mogelijkheid tot structureel ander gedrag Oudervoorlichitng is een continuproces. Twee keer per jaar langsgaan met een diëtiste werkt niet De voorlichting moet veel meer community based: gebruik maken en versterken van bestaande netwerken We kiezen ervoor om met een mediator te werken. We starten met een experiment met een schoolverpleegkundige in die rol. De taken sluiten al redelijk aan bij de bestaande taken. De tijd die het vraagt echter niet. Hier is dringend extra capaciteit voor nodig. Een andere mogelijkheid is om oudercontactpersonen van scholen voor die rol iuit te rusten. Maar niet iedere school heeft ereen. 4 april 2017

Voorlichting kinderen en ouders Aansluiten bij ervaring Beeldmateriaal Voorlichting kinderen en ouders Onder schooltijd kan er een fitnessprogramma in combinatie met voorlichting over energiebalans worden aangeboden aan kinderen maar ook aan de ouders. voorbeeld Oudervoorlichitng is een continuproces. Twee keer per jaar langsgaan met een diëtiste werkt niet De voorlichting moet veel meer community based: gebruik maken en versterken van bestaande netwerken We kiezen ervoor om met een mediator te werken. We starten met een experiment met een schoolverpleegkundige in die rol. De taken sluiten al redelijk aan bij de bestaande taken. De tijd die het vraagt echter niet. Hier is dringend extra capaciteit voor nodig. Een andere mogelijkheid is om oudercontactpersonen van scholen voor die rol iuit te rusten. Maar niet iedere school heeft ereen. 4 april 2017

Hoe wordt JUMP-in geregeld? Financiering projectgroep JUMP-in van alle onderdelen Extra taken in de school: Motiveren van ouders bijvoorbeeld voor doorverwijzing Coördineren van de schoolsport MRT faciliteren Financiering voor twee uur in de week vanuit JUMP-in. Vanaf 2009 opgenomen in het Sport- en Zorgplan van de gemeente Amsterdam Oudervoorlichitng is een continuproces. Twee keer per jaar langsgaan met een diëtiste werkt niet De voorlichting moet veel meer community based: gebruik maken en versterken van bestaande netwerken We kiezen ervoor om met een mediator te werken. We starten met een experiment met een schoolverpleegkundige in die rol. De taken sluiten al redelijk aan bij de bestaande taken. De tijd die het vraagt echter niet. Hier is dringend extra capaciteit voor nodig. Een andere mogelijkheid is om oudercontactpersonen van scholen voor die rol iuit te rusten. Maar niet iedere school heeft ereen. 4 april 2017

Welke inzet wordt gevraagd van de groepsleerkracht? Ondersteunen algemene programmadoelen De Klas beweegt uitvoeren Bewegen doe je zo! uitvoeren Eventueel strookjes innemen bij aanmeldingen van kinderen Belangstelling tonen! Oudervoorlichitng is een continuproces. Twee keer per jaar langsgaan met een diëtiste werkt niet De voorlichting moet veel meer community based: gebruik maken en versterken van bestaande netwerken We kiezen ervoor om met een mediator te werken. We starten met een experiment met een schoolverpleegkundige in die rol. De taken sluiten al redelijk aan bij de bestaande taken. De tijd die het vraagt echter niet. Hier is dringend extra capaciteit voor nodig. Een andere mogelijkheid is om oudercontactpersonen van scholen voor die rol iuit te rusten. Maar niet iedere school heeft ereen. 4 april 2017

Wat betekent dat voor de school? Goed bewegingsonderwijs Aanbod van MRT Oudervoorlichting over voeding en bewegen Veel schoolsport, uitgebreid beweegaanbod Medegebruikers in de gymzaal Doorverwijzing naar arts, fysiotherapeut, obesitaspoli Benoemen van gezondheid en bewegen in het schoolwerkplan 4 april 2017

Wat betekent dat voor de school? (Stellingen!) De school is medeverantwoordelijk voor de gezondheid van de kinderen en de school zal de organisatie daar op moeten richten. 4 april 2017

Wat betekent dat voor de school? (Stellingen!) Iedere school zal een actief beleid moeten hebben op het uitdelen van snoep en traktaties. Dit dient in het schoolwerkplan te staan. 4 april 2017

Wat betekent dat voor de school? (Stellingen!) In het kader van een actieve leefstijl wordt het takenpakket binnen de normjaartaak van de vakleerkracht bewegingsonderwijs aangepast D.w.z. dat er binnen de opleiding tot vakleerkracht meer aandacht moet komen voor andere competenties dan alleen lesgeven, de vakleerkracht ook buiten de schooltijd inzetbaar zal moeten zijn en derhalve een grotere aanstelling zal moeten krijgen. (Mogelijkheid combinatiefunctie) 4 april 2017

Wat betekent dat voor de school? (Stellingen!) De verzekering voor de leerlingen zal uitgebreid moeten worden tot alle activiteiten die in samenwerking tussen de school en derden georganiseerd worden. Van iedere instructeur in de naschoolse periode moet geëist moeten worden dat hij/zij bevoegd is, een beroeps- en aansprakelijkheidsverzekering heeft afgesloten en over een verklaring van goed gedrag beschikt. De gymzaal van de school moet na de naschoolse-projecten beschikbaar zijn voor structurele verhuur 4 april 2017

JUMP-in voorlichtingsfilm 2 onderzoeken: onderzoek GGD kinderen steeds meer overgewicht Onderzoek naar sportparticipatie vanuit JIPPIE. De groep die niet participeert bij sport heeft ook de gezondheidsproblemen In de pilot kwam voor het eerst de omvang van het probleem aan het licht omdat we gingen meten en wegen. 30% van de kinderen in achterstandwijken heeft overgewicht. Pilot tussen 2002 en 2004. resultaten zo bemoedigend dat er besloten is tot vervolg 4 april 2017

Hartelijk dank voor uw aandacht! www.jumpin.nl Vragen? Hartelijk dank voor uw aandacht! www.jumpin.nl 2 onderzoeken: onderzoek GGD kinderen steeds meer overgewicht Onderzoek naar sportparticipatie vanuit JIPPIE. De groep die niet participeert bij sport heeft ook de gezondheidsproblemen In de pilot kwam voor het eerst de omvang van het probleem aan het licht omdat we gingen meten en wegen. 30% van de kinderen in achterstandwijken heeft overgewicht. Pilot tussen 2002 en 2004. resultaten zo bemoedigend dat er besloten is tot vervolg 4 april 2017