B@O-Group – Coaching Journal Coaching Opleiding Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 1

Kader Competentie, Creativiteit Openheid Autonomie, Auteur, Acteur Congruentie Humor, Humanisme (bescheidenheid, vertrouwen, eerlijkheid) Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 2

Coach Attitude Willingness How can we explore the Realities ? What’s the frame ? What’s the Goal ? How can we explore the Realities ? What are the Options to reframe realities ? Resources Willingness Who ? When ? What ? Why ? Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 3 3

Emotionele Intelligentie Een geheel van skills die ons toestaan om : Onze eigen emoties en die van anderen te identificeren Op een correcte manier onze eigen emoties uit te drukken en de anderen helpen ook hun emoties uit te drukken Eigen emoties en die van anderen te begrijpen Eigen emoties te beheren en zich aan te passen aan die van anderen Eigen emoties te gebruiken om goed te communiceren, de goede beslissingen te nemen, de anderen en zichzelf te motiveren, creatief te zijn, keuzes plannen en richting geven en goede intra- en interpersoonlijke relaties te onderhouden Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 4

Emotionele Intelligentie Bewust van zelf Bewust van ander Emotioneel zelfbewustzijn Goede zelfkennis Zelfvertrouwen Empathie Bewustzijn van organisaties Service Self management Relatie management Beheren van emoties Transparantie Aanpassingsvermogen Zelfverwezenlijking Zin voor initiatief Optimisme Inspiratie Beïnvloeding Ontwikkeling van anderen Change agent, catalysator Conflictmanagement Banden smeden Teamwork en samenwerken Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 5

Coaching in support of maximising potential G R O W Coaching in support of maximising potential Goals Reality Raise Awareness & Take Responsibility Will Options Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 6 6

G R O W GOAL (OBJECTIEF) REALITY (REALITEIT) = DE ACTUELE SITUATIE 1. Samen beslissen over het te verdiepen thema 2. Het kader van de sessie bepalen 3. Het te bereiken doel op lang termijn bepalen (indien nodig) REALITY (REALITEIT) = DE ACTUELE SITUATIE 1. Zelf-evaluatie aanmoedigen 2. Feedback geven op specifiek gedrag 3. Vooroordelen vermijden of er mee rekening houden 4. Het behoedt voor het aankaarten van gebeurtenissen uit het verleden die niet relevant zijn (Oude koeien uit de gracht halen) OPTIONS (OPTIES) 1. Alle mogelijke opties bespreken 2. De andere stimuleren om zelf suggesties te genereren 3. Raad geven op een discrete, subtiele manier 4. Keuzes genereren Who, What, (WILLINGNESS /BEREIDHEID) = CONCLUSIE 1. Tot actie overgaan 2. De mogelijke obstakels determineren 3. De precies te nemen stappen bepalen en de planning opstellen 4. De te volgen procedure bepalen indien deze hulp nodig is Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 7 7

Het Waarom van Coaching Bedrijven vragen + en +, met - en - hulpbronnen Motivatie is niet voldoende meer, men vraagt engagement + People Management De klanten zijn veeleisender en kijken uit naar excellentie Er is een nieuwe generatie medewerkers : generatie Y met andere waarden en verwachtingen Work SMARTER Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 8

De definities van Coaching Iemand coachen is de persoon begeleiden in de ontdekking van zijn potentieel om autonoom te worden. Het is een veld van mogelijkheden openen door zijn persoonlijke en professionele doelstellingen te verduidelijken. Zichzelf coachen is groeien om bewuster te handelen en meer keuzes te hebben. Professionele coaching = een begeleide relatie tussen coach en coachee gedurende een afgelijnde periode die de client in staat stelt om concrete en meetbare resultaten te halen zowel op professioneel als persoonlijk vlak. Door middel van het proces van coaching verdiept de client zijn kennis en optimaliseert hij zijn prestaties. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 9 9

De competenties v/d Coach 0% oordelend Communicatievaardig Luistervaardig Precies Ondersteunend Rolmodel Responsabiliserend Mild (maar niet laks) Empathisch en emotioneel intelligent Actie en operationeel gericht Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 10

Hoe het aanwezig potentieel optimaliseren Individuele Coaching Hoe het aanwezig potentieel optimaliseren De kernkwaliteiten en de valkuilen De eigen stijl van leidinggeven duiden Emotiemanagement Omgaan en helpen omgaan met veranderingen Durven berekende risico’s nemen om vooruit te gaan Creatieve probleemoplossingen en conflicthantering Hoe de medewerkers prikkelen en zelf een coachende attitude aannemen Persoonlijk meesterschap en persoonlijk ontwikkelingsplan Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 11

Coach Attitude = De volwassene bij de gesprekspartner uitnodigen bij agressie en manipulatie Meer zelfbeheersing Meer bereidheid tot aanpassing Meer zin voor verantwoordelijkheid Meer solidariteit Meer realisme Meer authenticiteit Meer zelfvertrouwen Meer “Win-Win” relaties opbouwen Mijn standpunt handhaven Meer creativiteit en durf Het standpunt van de andere eerbiedigen NOTITIES Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 12

Coach Attitude Protection, Permission & Power Zichzelf en de anderen beschermen door redelijke grenzen te stellen om de voorwaarden te stellen voor materiële en psychologische veiligheid. Duidelijke richtlijnen overeenkomen om bvb te functioneren in groep, afspraken over de objectieven, termijn, methodes, bewaken van grenzen, enz … Ik bescherm mezelf door deze regel, deze grens te stellen …. 2. PERMISSION Zichzelf en de anderen de toelating geven om te ZIJN en te DOEN, ttz het leven te leiden op een AUTONOME manier, bewust van eigen VERANTWOORDELIJKHEID om verandering te brengen in DOEN, DENKEN, VOELEN. Identificeren van de nieuwe toelatingen die we krijgen en geven om komaf te maken met de oude overtuigingen : het recht te mogen bestaan, zichzelf te zijn, mogen handelen, slagen in het leven, mogen voelen en zichzelf uitdrukken, enz … Ik sta mezelf toe om ... 3. POWER Zichzelf en de anderen vertrouwen, weten dat ieder het potentieel in zich heeft om te groeien en problemen op te lossen. Identificeren welke factoren ik nodig heb om energie te hebben, om mezelf de middelen te geven om in actie te schieten, om zichzelf en de anderen te empoweren, om in actie te schieten en te transformeren (voordeel van het veranderen, duidelijk contract met meetbare resultaten, vb voor de anderen, step by step, successen vieren, enz … Ik motiveer mezelf om in actie te treden door … Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 13

 De Coach Attitude Praat in de ik-vorm. Zeg wat je wil zeggen. Wees duidelijk en concreet. Luister naar wat iemand echt zegt (en niet wat je wil horen). Stel vragen als het niet duidelijk is. Gebruik de DESC. Bekijk de situatie concreet : - Wat gebeurt er ? - Wie is erbij betrokken ? - Al eerder meegemaakt ? Wees bewust van je houding : - Wat doe je ? - Wat zeg je ? - Wat denk je ? - Wat voel je ? Wat verwacht je van de andere ? Wat zijn de gevolgen : voor jezelf & voor de anderen ? NOTITIES Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 14

De Anti-Coach Attitude  De Anti-Coach Attitude Je moet de anderen wantrouwen … In het leven heb je de dominante en de gedomineerden … Als je te vriendelijk bent dan wordt er over jou gelopen … Men is beter voorzichtig en onthult zich niet bij de eerste de beste … Als je je niet laat respecteren dan word je door de groep uitgesloten ! Waarom is hij zo vriendelijk ? Wees op je hoede … Bij de minste misstap zullen ze mij nekken ! Ik kan het beter zelf doen, de anderen zijn niet te vertrouwen ! Homo homini lupus ! Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 15

Emotionele Bankrekening Investering + Opvraging - Beleefdheid Beloftes naleven Eerlijkheid Zijn excuses aanbieden Strokes Gebrek aan beleefdheid Aan beloftes verzaken Oneerlijkheid Zich niet verontschuldigen Negeren, arrogantie .. Een kleine attentie geven Nooit iets schenken Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 16

Stop Strategy Step back Think Options Proceed CREATION Choice REACTION IMPULSIVITY or RIGIDITY Choice STIMULUS RESPONS REACTION CREATION POSSIBILITIES Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 17

De betekenis die ik geef aan mijn perceptie STOP !!!! Bij reactieve mensen is het de omgeving die bepalend is voor hun humeur, emoties en reactie. RESPONS De realiteit STIMULUS Proactieve mensen gebruiken de vrije ruimte tussen de stimulus en de geconditioneerde reactie om keuzes te maken die kaderen in de zin van hun waarden. De realiteit STIMULUS De betekenis die ik geef aan mijn perceptie RESPONS Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 18

Noties Psychologie De projectie : Is de neiging bij de andere negatieve of positieve aspecten van zichzelf te zien. Transfert (Client > Coach) : Het is de reactivatie van affecten (liefde, haat, … ) uit het verleden die we in de kindertijd hebben ontwikkeld tegenover bepaalde figuren (ouders of anderen) en die we nu eenzijdig beleven in een bepaalde relatie. Tegen-transfert (Coach > Client) : Idem als met transfert maar nu in tegenovergestelde richting, van coach naar gecoachte. Naar C. G. Jung Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 19

Naar Elizabeth Kübler-Ross Change De Stadia van Rouw (van Verandering) Zet zich in Engagement Aanvaarding van verlies Aanvaarding Verdriet overweldigend, weerstand gebroken Depressie “Had ik maar …” zoeken naar uitleg en alternatieven Negociëren Revolte, vijandigheid tov omgeving, beschuldigen, … Boosheid Ontkenning van de pijn en vlucht in zichzelf Ontkenning Luistert niet De schok Naar Elizabeth Kübler-Ross Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 20

Attitude van de Coach tijdens de Verschillende Fasen Correcte attitude van de coach Afwijzing = Schok + negatie Wees volledig aanwezig Breng feiten en gegevens aan Leg de situatie uit Blijf luisteren en dialogeren Geef directieve raadgevingen Weerstand = Woede + vlucht Laat de andere zich uitdrukken, geef plaats aan de gevoelens Herformuleer en toon begrip voor de emotie Exploratie = Onderhandelen + depressie Behoud een realistisch kader Laat de andere zijn nieuwe taken en verantwoordelijkheden invullen Negocieer wat negocieerbaar is Toetreding = Aanvaarding + engagement Steun de andere Stimuleer de andere tot het ondernemen van concrete acties op korte termijn Feliciteer Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 21

ONBEWUST INCOMPETENT : De 4 Leer-Fasen FASE 1 ONBEWUST INCOMPETENT : Ik weet niet dat ik anders en effectiever de zaak kan aanpakken Ik ben in mijn comfortzone Ik kies voor stabiliteit De wereld draait op volle snelheid maar ik ben zeker van wat ik heb, al deze veranderingen moeten hun waarde nog bewijzen ! Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 22

FASE 2 BEWUST INCOMPETENT : De 4 Leer-Fasen FASE 2 BEWUST INCOMPETENT : Ik weet dat ik het anders moet aanpakken maar ik weet nog niet precies hoe Ik weet dat verandering nodig is maar onzekerheid maakt me bang Ik zit vast in een vicieuze cirkel maar ik sta open voor nieuwe perspectieven Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 23

De 4 Leer-Fasen FASE 3 BEWUST COMPETENT : Ik leer en oefen Ik pak de zaken anders aan en merk de resultaten Ik begin een proces van persoonlijke transformatie Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 24

FASE 4 ONBEWUST COMPETENT : De 4 Leer-Fasen FASE 4 ONBEWUST COMPETENT : Ik heb een nieuwe strategie volledig geïntegreerd en beheers wat ik geleerd heb Ik scherp mijn competenties in constructieve veranderings-management aan Ik daag ten gepaste tijd mijn eigen perceptie v/d wereld uit en ik geef de mensen om me heen de mogelijkheid om de zaken anders te bekijken Ik heb een visie en ik neem risico’s Ik bouw de brug terwijl ik hem bewandel Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 25

beïnvloedingsfactoren C A E S A R Actieprogramma’s voor mij voor mijn systeem Realisatie van middelen mensen financiën tijd uitrustingen Analyse en Evaluatie van interne en externe beïnvloedingsfactoren Verleden Heden KT MT LT Inventaris Sterkten Zwakten Kansen Bedreigingen Clarificatie v/d gewenste resultaten en van de beperkingen Normen STRATEGIE & doelstellingen Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 26

S W O T THREATS OPPORTUNITIES WEAKNESSES STRENGTHS 27 Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 27

S W O T Analyse Enkele ‘do’s’ Wees kritisch en objectief Evalueer alle middelen Beoordeel in functie van plaatselijke criteria Bouw op sterkten Tracht zwaktes te verbeteren Enkele ‘do not’s’ Verdoezel geen zwaktes Wees niet ongeduldig Overdrijf de sterke punten niet Neem niet te veel hooi op je vork Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 28

De Subjectieve Kaart Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 29 29

Fundamentele Behoeften Physical Survival Needs Need for Safety & Security Social Needs - Belonging Need for Self Need for Self- Actualisation Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 30 30

Capaciteiten - Strategieën Logische Niveaus Omgeving Gedrag Capaciteiten - Strategieën Waarden Overtuigingen Identiteit Missie - Systeem Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 31

Logische Niveaus Omgeving Gedrag Capaciteiten -Strategieën Waar en wanneer doe je wat je doet ? Gedrag Wat doe je ? Capaciteiten -Strategieën Hoe leg je het aan boord om te doen wat je doet ? Metaprogramma’s Welke attitudes wil je manifesteren door te doen wat je doet ? Overtuigingen - Waarden Waarom wil je doen wat je doet ? Emoties Wat voel je als je doet wat je doet ? Identiteit Wie ben je als je doet wat je doet ? Missie - Systeem Voor wie, voor wat ? Wie participeert nog en is geraakt door wat je doet ? Geïnspireerd door G. Bateson, R. Dilts Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 32

Systemisch Wiel Values Action Energy Beliefs Emotion Reflexion 33 Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 33

Systemisch Wiel Emotion Values Energy Beliefs Action Reflexion 34 34 Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 34 34

De Cirkels van Invloed 3 2 A E R 1 Buiten controle Zone van invloed Verantwoordelijkheid R 1 Geïnspireerd door S. Covey Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 35

Leadership Style & Coaching Ondersteunen Delegeren Leiden - Instrueren Begeleiden COACHING Ik kan Ik wil Ik durf Ik kan niet Ik wil niet Ik durf niet 2 3 4 1 1 Lage competentie en laag engagement voor een taak 2 Lage competentie en hoog engagement voor een taak 3 Middelmatige competentie en variabel engagement 4 Hoge competentie en hoog engagement Geïnspireerd door Blanchard & Hersey Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 36

Het Evenwicht tussen Taak & Relatie De capaciteit tot coachen = gelijke golflengte (volgen) & leiden Interactie tussen taak en relatie Om op gelijke golflengte te komen : Synchronisatie Herformulering Taak Relatie Relatie Relatie Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 37

Calibratie CALIBRATIE GELAATSUITDRUKKING Mondhoeken, ogen = De kunst van het herkennen (VAKOG) van emoties bij de gesprekspartner. Dank zij o.a. kennis en opmerken van micro-bewegingen van het gelaat en veranderingen in de gehele houding (pose). Deze tool is fundamenteel, zowel om zich aan te passen aan een gesprekspartner (rapport) als om te verifiëren welk impact men op hem heeft. GELAATSUITDRUKKING Mondhoeken, ogen Kleurverandering huid Stand wenkbrauwen Beweging van hoofd AUDITIEF Stem Toon Ritme Debiet Volume LICHAAMSHOUDING Armen gekruist of niet Benen Hoek hoofd-romp Positie van handen Beweging van lichaam Gestes WOORDKEUZE CALIBRATIE ADEMHALING Diepte Ritme Localisatie Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 38 38

Herformulering De reformulering is de essentie herhalen van wat de andere gezegd heeft (kernwoorden, ideeën). Staat toe de woorden van de andere te benadrukken en te vermijden in een woordenvloed van info te vergaan. Staat toe te checken of je wel begrepen hebt wat de andere wou zeggen. Geeft aan de andere het gevoel dat hij gehoord en begrepen werd. Staat toe dat de andere zou reageren op wat niet klopt en zo preciezer te zijn in de boodschap. Staat ook toe om de andere in het afgesproken kader te houden door de essentiële punten te resumeren. Geeft u een meer actieve rol en staat toe uw gesprekspartner te pacen (volgen). Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 39

Synchronisatie Synchronisatie is een reflectie zijn van het eigenbeeld van de andere, signalen van herkenning te sturen die hij makkelijk kan identificeren op onbewust niveau Installeert een sfeer van vertrouwen die zin geeft om zich open te stellen, want de andere heeft het gevoel welkom en gerespecteerd te zijn voor wie zij of hij is Synchronisatie staat toe de andere te horen op een subtieler niveau Het werkt mee aan het verkrijgen van « rapport » en zo stilaan het gesprek te leiden De parameters waarop men synchroniseert zijn van twee types : verbaal & non-verbaal Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 40

Management & Coaching Planning Organisatie Controle Medewerkers 41 Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 41

Ideale waarden v/h systeem Het Evenwicht in het Systeem Persoonlijke waarden Ideale waarden v/h systeem Actuele waarden v/h systeem Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 42

9 Voorwaarden om een Objectief Goed te Formuleren Specifiek en uitgedrukt in positieve termen : wat ik wil bereiken? Onder eigen controle Meetbaar en testbaar Binnen een bepaalde context Respectvol naar jezelf en de omgeving, = ecologisch Wat is het objectief v/h objectief ? De kostprijs Zal het objectief het probleem oplossen ? Is er coherentie ten opzichte van de missie (van het bedrijf) ? Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 43

Vragen Stellen OPEN VRAGEN GESLOTEN VRAGEN NEUTRALE VRAGEN Geven een maximum aan info Stimuleren om na te denken Ze beginnen met : W W W W W Wie ? Wat ? Waar ? Wanneer ? (Waarom ?) Resulteren in een JA of NEE Dienen om bijvoorbeeld een herformulering te beklemtonen, een preciese, doelgerichte informatie te vinden Beginnen meestal met een werkwoord of een veronderstelling GERICHTE VRAGEN Oriënteren de reflectie van de andere Deze vragen dienen om de strategie van het onderhoud op een verfijnde manier te sturen Dienen om fundamentele punten van de communicatie te vergrendelen Dienen met voorzichtigheid aangewend te worden Door gesloten vragen te stellen bent u veel meer aan het woord. Wilt u de ander laten praten stel dan zoveel mogelijk open vragen en zeg zelf zo min mogelijk. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 44

Linguïstisch Metamodel De weglatingen Structuren Voorbeelden Vragen Zuivere weglating Het is dringend Ik ben kwaad Nu begrijp ik Voor wie ? Wanneer is de deadline ? Wat maakt je kwaad Op wie ben je kwaad ? Wat begrijp je ? Gebrek aan vergelijking Hij wordt meer geappreciëerd Meer dan wie ? Niet specifieke werkwoorden en woorden Ik zal er aan werken Ik heb moeite om te beslissen Ik wens meer erkenning Hoe ? Hoe neem je beslissingen ? Hoe zou je specifiek willen erkend worden ? Gebrek aan referentie De mensen klagen Men heeft gezegd dat … Wie precies ? Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 45

Linguïstisch Metamodel De generalisaties Structuren Voorbeelden Vragen Modale operatoren Ik moet dit werk doen Wat zou er gebeuren indien je dit werk niet zou verrichten ? Universal quantifiers Hij zal nooit veranderen Je bent altijd negatief Nooit ? Altijd ? Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 46

Linguïstisch Metamodel De distorties Structuren Voorbeelden Vragen Gedachten lezen De klant heeft ons produkt niet geappreciëerd Hoe weet je dat ? En stel dat hij het zou appreciëren, hoe zou het produkt dan zijn ? « Cause - effect » Hij begroet me niet, dus hij respecteert me niet We moeten achter ons standpunt blijven, anders zal hij met onze voeten spelen In welke zin is het feit dat hij jou niet begroet een gebrek aan respect ? Verloren auteur We krijgen geen loon naar werk Wie zegt dit ? Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 47

People Activities Places Info Things De Metaprogramma’s Het sorteren van info Bij alle prikkels die binnenkomen bij een ervaring sorteren we INHOUDELIJK wat het belangrijkst is voor ons. Stimuli 7 +/- 2 Dit focussen van onze aandacht beïnvloedt ook onze keuzes. People Activities Places Info Things Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 48

Intern referentiekader De Metaprogramma’s Op naar Intern referentiekader Opties Proactief Orientatie Mensen/Plaatsen Activiteiten Infos/Dingen/ Tijd/ Vergelijkingen Weg van Extern referentiekader Procedures Reactief Perceptie Visueel (zien) Auditief (horen) Kinesthetisch (voelen) Olfactief (ruiken) Gustatief (smaak) Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 49

Match - Mismatch Verschillen (Mismatch) : De Metaprogramma’s Wanneer we een nieuwe ervaring aangaan,geven we er betekenis aan door een eerste operatie te verrichten, een van de twee onderstaande manieren : Gelijkenissen (Match) : Waarin lijkt deze ervaring op iets dat ik al ken? Waarin zijn mijn criteria al bevredigd? Welke zijn de gelijkenissen ? Verschillen (Mismatch) : Waarin is deze ervaring verschillend van wat ik al ken? Waarin zijn mijn criteria nog niet bevredigd ? Welke zijn de verschillen ? Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 50 50

Towards – Away from Towards (op naar) : Away from (vermijden) : De Metaprogramma’s Towards – Away from Towards (op naar) : Het bevredigen van onze waarden Focus op de voordelen Motivatie door beloning (de wortel) Away from (vermijden) : Het niet bevredigen van onze waarden Focus op de nadelen Motivatie door dreiging (de stok) Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 51 51

Actief - Passief Actief : Passief/Reactief : De Metaprogramma’s Is een persoon die : Eigen criteria bevredigt zonder behoefte aan een stimulering van buitenuit De tegenwoordige tijd gebruikt, de IK, werkwoorden zoals « ik wil », « ik ga  » Passief/Reactief : Het is een persoon die in actie komt in reactie op een verplichting of een challenge, ... Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 52 52

Intern - Extern referentiekader De Metaprogramma’s Intern - Extern referentiekader Het referentiekader is de plaats waar het geheel van waarden van een persoon zich bevindt (daar waar hij checkt). Intern referentiekader : Evalueert binnen zichzelf of wat ze doen «goed » of « slecht » is De persoon handelt volgens eigen waarden ik, ik denk dat, mij… Extern referentiekader : Handelt volgens wat de anderen vinden wat goed is Het checken komt van de anderen (ze, men, ..) Citeert dikwijls andere mensen Heeft anderen nodig om te beslissen Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 53 53

Opties - Procedures Opties - de belangrijke dingen doen : De Metaprogramma’s Opties - Procedures Opties - de belangrijke dingen doen : Gemotiveerd door mogelijkheden, alternatieven, ideeën Heeft moeilijkheden om procedures te volgen Sterke neiging om het reglement niet te volgen en om nieuwe werkwijzen te vinden Houdt ervan nieuwe projecten te starten maar het zijn dikwijls anderen die ze moeten finaliseren Vermijdt soms om zich te engageren omdat het optiemogelijkheden vermindert Als persoon van nature ook reactief is dan gaat die niet makkelijk beslissingen nemen Procedures - de dingen juist doen : Houdt ervan de bekende wegen te volgen Er bestaat ‘de goede manier’ om de zaken aan te pakken De procedure volgen is soms belangrijker dan de mensen Beeïndigt altijd een begonnen werk Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 54 54

Associatie – Dissociatie De Metaprogramma’s Associatie – Dissociatie Associatie : We voelen helemaal het impact van onze emoties In een geassociëerde representatie van een ervaring, zien, horen, voelen we alsof we in de film spelen We zijn in contact met onze gedachten « in » de ervaring Dissociatie : We behandelen de info met een zekere « afstand » tov de emotionele impact van de scène We kijken naar wat « daar» gebeurt op het scherm We zijn uit het scherm en kunnen allerlei soorten gedachten hebben « over » de ervaring Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 55 55

In Time – Through Time In het ogenblik (In Time) : De Metaprogramma’s In Time – Through Time In het ogenblik (In Time) : Gevangen in een tijdsmoment Tijdens Bevredigt zijn waarden in het ogenblik Geassociëerd in de ervaring tov het al of niet bevredigen van zijn waarden Door de tijd heen (Through Time) : Tijdscontinuum Voor – Na Bereidt het bevredigen van zijn behoeften voor Gedissociëerd tov het al of niet bevredigen van zijn waarden Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 56 56

 Vergelijkingen De Metaprogramma’s Ik/Ik Ik/Ideale Ik Ik/Andere Andere/Andere Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 57 57

De Sociale Stijlen Elke persoon heeft een sociale stijl waarbij hij zich het meest comfortabel voelt Deze sociale stijl bepaalt het gedrag dat we het liefst aanwenden Deze stijl kan herkend worden dank zij indicatoren Bij elke stijl heb je karakteristieke behoeften & verwachtingen De belangrijkste manifestaties van het gedrag zijn de actie en expressiviteit Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 58

EMOTIEF EN ACTIEF : DE PROMOTOR VERKOOPT ZICHZELF De Sociale Stijlen . . * De Promotor EMOTIEF EN ACTIEF : DE PROMOTOR VERKOOPT ZICHZELF Enthousiast Joviaal Vol ideëen en ondernemingszin Creatief Communicatief Neemt initiatief Dynamisch Kan anderen motiveren Werkt goed in team Ziet behoeften van anderen Heeft goede sociale contacten Soms te egocentrisch Hecht veel belang aan uiterlijkheden Veel afspraken Houdt moeilijk zijn beloftes Luistert slecht Niet of slecht georganiseerd Zelden op tijd Plant weinig of overschat zichzelf Houdt niet van routine Ongeduldig Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 59 59

. . . . De Sociale Stijlen El Sympatico EMOTIEF EN REACTIEF : EL SYMPATICO SOCIALE CONTACTEN EN MENSELIJKE RELATIES Toont zijn emoties Verkiest werken in team Volgt goed de regels Is flexibel Houdt zijn beloftes Raadpleegt anderen bij beslissingen Houdt rekening met gevoelens van anderen Luistert goed – empathisch Is sociaal geëngageerd Is een trouwe medewerker Streeft naar harmonie Neemt weinig of geen initiatief Twijfelt soms Houdt niet van teveel verantwoordelijkheid Vermijdt conflicten Eerder relatie- dan taakgericht Akkoord met iedereen om niemand te kwetsen Plaatst behoeften van anderen soms voor eigen behoeften Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 60 60

. . ! De Sociale Stijlen De Dirigent NIET EMOTIEF EN ACTIEF : DE DIRIGENT GEEFT DIRECTIEVEN EN AANVAARDT ZE OOK Direct Definieert duidelijke objectieven Goed georganiseerd Overtuigend Zelfzeker Realistisch Verkiest duidelijke directe communicatie Houdt van planning Taak- en resultaatgericht Weinig of niet flexibel Soms dominant en controlerend Slechte luisteraar Ongeduldig Doel heiligt de middelen Moeite om onduidelijkheden te aanvaarden Koppig Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 61 61

NIET EMOTIEF EN REACTIEF : DE ANALYST ANALYSEERT DE DINGEN RATIONEEL De Sociale Stijlen ? . . De Analyst NIET EMOTIEF EN REACTIEF : DE ANALYST ANALYSEERT DE DINGEN RATIONEEL Rationeel, exact en precies Georganiseerd Analyseert Kan soms theoretisch zijn Verkiest schriftelijke communicatie Taakgericht Voorzichtig Neemt doordachte beslissingen Werkt liefst alleen Streeft naar kwalteit Houdt van cijfers Verliest zichzelf soms in details Heeft moeite om zich aan deadlines te houden Weinig expressief Lijkt afstandelijk Is eerder gesloten Neemt niet het initiatief om nieuwe sociale contacten aan te knopen Is of lijkt soms wantrouwig Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 62 62

Sociale Stijlen : het non-verbale De Sociale Stijlen Sociale Stijlen : het non-verbale PROMOTOR Gebruikt veel gebaren Schenkt aandacht aan het voorkomen Beweegt veel Knikt instemmend Goed oogcontact Maakt zinnen van de ander af Onderbreekt vaak EL SYMPATICO Toont dat hij luistert Knikt instemmend Soms onzeker voorkomen Maakt een rustige indruk Heeft een levendige blik Lijkt steeds te glimlachen Heeft een open houding DE DIRIGENT Gebruikt zijn vingers om zijn mening bij te zetten (tikt met vingers op tafel, wijst, …) Afgesneden, hoekige gebaren Indringende en directe blik Houdt zich recht Houding drukt zelfzekerheid uit Maakt heftige gebaren DE ANALYST Heeft een passieve houding Maakt weinig gebaren Maakt weinig oogcontact Spreekt traag Spreekt eerder stil Beschermt zijn persoonlijke ruimte Lijkt afstandelijk Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 63

Hun Behoeften en uw Houding De Sociale Stijlen Hun Behoeften en uw Houding PROMOTOR Zijn behoeften : Exclusiviteit Nieuwigheden Luxe, prestige, aandacht Sociale contacten Zich uniek voelen Uw houding : Zijn creatieve ideëen delen Hem «het beste, nieuwste» verkopen Zet hem op een voetstuk Toon uw appreciatie Geef gepersonaliseerde service Wees enthousiast EL SYMPATICO Zijn behoeften : Solidariteit Gemak Vriendschap, sympathie Harmonie Structuur Veiligheid (via steun van anderen) Uw houding : Stel u vriendelijk en sympathiek op Wees bezorgd over zijn welzijn en dat van zijn familie en kennissenkring Help hem bij het nemen van een beslissing DE DIRIGENT Zijn behoeften : Voordelen Vooruitgang Rendement Tijd- en geldwinst Efficiëntie Duidelijkheid Uw houding : Verlies geen tijd – ga over tot actie Spreek en handel op efficiënte manier Geef feiten en cijfers Gebruik zakelijke taal Stel u zelfzeker op Geef hem de mogelijkheid iets te doen, betrek hem DE ANALYST Zijn behoeften: Veiligheid Bescherming Berekend voordeel Kwaliteit Orde Rustige, vredige omgeving Uw houding : Geduld hebben Geef alle details die hem interesseren Antwoord nauwgezet op al zijn vragen Bewijs – indien mogelijk – op papier Reken uit, vergelijk, toon Illustreer met voorb./documentatie « intellectualiseer » uw benadering Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 64

« Johari » - Venster Open Communicatie & Feedback Onbekend gebied Verborgen gebied Bij anderen niet over mij bekend Blinde vlek Open ruimte Bij anderen over mij bekend Onbekend aan mezelf Bekend aan mezelf FEEDBACK EXPLICITEREN 1. Open ruimte : is aan beiden bekend, hier kan over gecommuniceerd worden. Coaching = Het Johari-venster geeft zicht op waarover je communiceert en hoe je je toont aan anderen. In een vertrouwensrelatie is het goed om de open ruimte zo groot mogelijk te maken: door je open te stellen en feedback te vragen van anderen. Zo wordt de open ruimte groter en verkleinen de drie andere gebieden. 2. Blinde vlek : bekend aan anderen, maar niet aan jezelf. Cfr stopwoord of slechte adem. Coaching = de dode hoek verminderen door actief feedback, reacties van de omgeving en de coach te vragen. 3. Verborgen ruimte : het verborgen gebied houden mensen bewust verborgen voor anderen=secret garden Coaching = een vertrouwensklimaat scheppen waarbij de persoon zich in alle veiligheid kan uiten. 4. Onbekende zelf : is zowel voor jezelf als anderen onbekend. Coaching = exploratie van dit gebied laat toe om verborgen competenties, talenten, nieuwe leer- en vormingskansen te ontdekken. ------------------------------------------------------------- Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 65

Tekens van Waardering en Erkenning : De Strokes Strokes VOORWAARDELIJKE ONVOORWAARDELIJKE Positief “Onze klanten hebben ons gefeliciteerd voor de manier waarop u de zaak behandeld hebt” “Je bent vriendelijk en klantgericht. Het is een plezier om met jou te werken” Negatief “Twee klanten hebben geklaagd over de manier van aanpak van uw dienst. Dat verheugt me helemaal niet!” “Wat een slecht karakter! Een persoon die zo onbeleefd en respectloos is verdient het niet nog voor ons te werken” De onvoorwaardelijke tekens van waardering treffen de persoon op het ZIJN (zijn identiteit, zijn gevoelens) :  De positieve signalen : waarderend, stimuleren de ontwikkeling en autonomie  De negatieve signalen : destructief, hinderen de ontwikkeling De voorwaardelijke tekens van waardering treffen de persoon op zijn DOEN (zijn gedrag) : Deze signalen van voorwaardelijke erkenning, positief en negatief structureren onze gedragingen en zijn dus vitaal om te groeien, te ontwikkelen, een team te leiden, een discipline te onderwijzen, etc … Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 66

Tekens van Waardering en Erkenning : De Strokes Zowel in leerprocessen als in management hebben de strokes een krachtige impact op : het gedrag de motivaties de performanties Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 67

Tekens van Waardering en Erkenning : Feedback Geven + Feedback D DESCRIBE : concreet meegeven wat we positief, rijk en aangenaam vinden E EXPRESS : druk je gevoelens daarbij uit S SUGGEST : geef aan om verder te gaan in die richting, door wat begonnen is uit te breiden C CONSEQUENCES : preciseer de aangename gevolgen van deze manier van handelen - Feedback D DESCRIBE : de situatie, het probleem E EXPRESS : je emoties, gevoelens en impact S SUGGEST : de verwachtingen C CONSEQUENCES : win-win-win oplossing GEVEN AANVAARDEN VRAGEN WEIGEREN AAN ZICHZELF GEVEN Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 68

Kernkwadrant van Ofman Teveel van het Goede (+) (-) Mijn Kernkwaliteit Mijn Valkuil Positief Tegenovergestelde Positief Tegenovergestelde (-) (+) Mijn Allergie Mijn Uitdaging Teveel van het Goede Op zoek gaan naar de (her)ontdekking van onze kernkwaliteiten is nuttig want hoe duidelijker onze kernkwaliteiten, hoe meer we ze bewust kunnen toepassen in ons leven. Welke zijn onze kernkwaliteiten, hoe ze te herkennen bij ons en bij de anderen, hoe ze te gebruiken en te verbeteren ? Hoe vinden we onze inspiratie en hoe inspireren we anderen ? Naast het bewustzijn van deze kernkwaliteiten is het bewust worden van de vervormingen die een gevolg zijn van deze positieve kwaliteiten eveneens nuttig : Waarom doen we wat we doen en niet altijd wat we echt wensen te doen ? In welke mate zijn we bewust van onze schaduwzijden ? Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 69

Herkaderen Objectief van herkadering : De betekenis van een ervaring veranderen en jezelf meer keuzes geven Meer keuzes geven aan de anderen door een beperkende oorzaak-effect binding te vernietigen Een ander referentiekader aanbieden voor een situatie Een andere kijk op de zaken bieden en zo aan een rigide, rationele kijk van iemand meer flexibiliteit brengen Noodzakelijke tools : Begrip van de noties « behoefte / waarde » en concreet equivalent (specifiek gedrag) De vooronderstelling dat voor elk gedrag een positieve intentie bestaat Credibiliteit ! Evenwicht tussen taak en relatie Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 70

Herkaderen A B D C Herkadering Niet bevredigde waarde Gedrag Emotie Herkaderen is een nieuwe, andere betekenis geven aan een ervaring Het is een oorzaak-gevolg verbinding maken in het voordeel van de coachee (een andere waarde vinden, een andere betekenis, een andere context) De vragen die dienen gesteld te worden : Is er een breder of ander kader waarbinnen dit gedrag een positieve waarde heeft ? Welk ander aspect van deze situatie is onzichtbaar voor de persoon en die een kader aangeeft van andere betekenis ? Welke andere betekenis kan dit gedrag hebben ? Hoe zou ik deze situatie anders kunnen beschrijven ? « Geen enkele handeling bezit een betekenis buiten de context waarin die gecreëerd werd of buiten de reactie die eruit vloeit, iedere handeling kan dus als hulpbron of als beperking dienen » Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 71 71

De « Drivers »  Positief : omdat ze nuttig zijn in stress-situaties Definities Deze ‘interne kleine stemmetjes’ worden drivers genoemd in Transactionele Analyse en kunnen zowel positief als beperkend zijn.  Positief : omdat ze nuttig zijn in stress-situaties  Beperkend : omdat ze de authenticiteit van een persoon kunnen afremmen die niet reageert volgens zijn ware aard Ieder van ons heeft zich deze stemmetjes eigen gemaakt maar afhankelijk van onze persoonlijke geschiedenis zijn er twee die krachtiger spreken. Het is goed om er bewust van te zijn en overtuigingen te kiezen die beter passen om tot meer evenwicht en kwaliteit in onze relaties te komen. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 72

De Levensposities  Vele relationele moeilijkheden komen doordat we spontaan een oordeel vellen over de andere. We verwarren een attitude met een persoon, en we onderscheiden een feit of gedrag niet van de persoon zelf. Om een persoon te doen groeien is het in coaching fundamenteel te vertrekken van de stelling dat de persoon OK is, dat het individu het potentieel in zich heeft om te worden wat die wil zijn. Het is ook belangrijk voor de stelling te kiezen dat we niet onze levensgeschiedenis ondergaan maar dat we er zelf over beslissen. Ieder gedrag, positief of negatief komt uit onze persoonlijke geschiedenis, onze opvoeding, onze familie, ons werk … De coach is een facilitator om verandering teweeg te brengen, een ‘change agent’. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 73

Voorbeelden van posities : De Levensposities  Voorbeelden van posities : Ik heb gelijk, ik weet wat ik wil, jij begrijpt mij niet. = Ik ben OK / Jij bent niet OK (arrogantie)   Ik ben een nul, ik geraak er nooit, jij slaagt in alles wat je onderneemt. = Ik ben niet OK / Jij bent OK (droefheid) We kunnen het niet, we zullen fouten maken, wij zijn daarvoor niet opgeleid. = Ik ben niet OK / Jij bent niet OK (onbenulligheid) We werken in een winning team, we begrijpen elkaar onmiddellijk. = Ik ben OK / Jij bent OK (succes) Enkel de “Ik ben OK/Jij bent OK” positie kan problemen en conflicten oplossen. “Ik ben OK” zeggen is stellen dat we zelf een potentiële bron zijn voor goede dingen voor zichzelf en voor de anderen. Dit wil niet per se zeggen dat we goed gehandeld hebben of dat we gelijk hebben ! Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 74

De Levensposities Zet uw « OK » - bril op 1. Ik ben niet OK – Je bent OK 2. Ik ben niet OK – Je bent niet OK 3. Ik ben OK – Je bent niet OK 4. Ik ben OK – Je bent OK NOTITIES Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 75

De Stemmetjes en Spelletjes Wees perfect ! (Be perfect) Betekenis : als je iets uitvoert, doe je dat best perfect (laat niets aan het toeval over, controleer alle details). Gedrag : wie beïnvloed wordt door deze instructie: Te herkaderen overtuiging : «de mens kan een opdracht perfect uitvoeren.» Positieve trekken : men kan rekenen op kwalitatief hoogstaand werk, is meestal een goede organisator. vreest steeds iets te vergeten. herbegint steeds opnieuw. is gespannen. tracht alles te controleren. reageert als een "echt werkpaard”. is erg veeleisend tegenover de anderen. heeft moeite om te delegeren want de anderen. gaan het toch slecht doen. is nooit echt tevreden want het kan steeds beter. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 76

Wees perfect ! (Be perfect) COACHING TIPS De Stemmetjes en Spelletjes Wees perfect ! (Be perfect) Wees realistisch, ken je grenzen, leg jezelf en de anderen geen taken op die onmogelijk te verwezenlijken zijn binnen een gegeven tijdspanne. Aanvaard de verschillen tussen mensen : iedereen heeft een specifieke werkmethode; focus op wat de anderen goed kunnen, misschien leer je er wel iets uit en zal je ze meer appreciëren. Delegeer meer eenmaal je de werkmethode van de andere kent; hou rekening met de capaciteiten van de ander en maak een mentaal beeld van het werk dat door de andere moet verricht worden. Wees mild met jezelf en met de anderen, iedereen heeft het recht om fouten te maken, ze te herkennen en eruit te leren om de gewenste resultaten te halen. Feliciteer jezelf voor hetgeen je al verwezenlijkt hebt. Stel je open voor opmerkingen en kritiek van anderen : het is nuttige feedback om vorderingen te maken. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 77

De Stemmetjes en Spelletjes Stel tevreden ! (Please) Betekenis : het is belangrijk om met iedereen vriendelijk te zijn en de vragen te beantwoorden; conflicten en botsingen moeten vermeden worden. Gedrag : wie beïnvloed wordt door deze instructie : Te herkaderen overtuiging : het is mogelijk iedereen tevreden te stellen. Positieve trekken : is zeer flexibel en past zich gemakkelijk aan bij verandering. handelt om de anderen tevreden te stellen, waarbij hij of zij zelfs zaken doet die hem/haar niet liggen en waarover hij/zij dan achteraf spijt heeft. ontzegt zichzelf vaak iets om niet te ontgoochelen. durft niet te weigeren of "neen" te zeggen, zal de realiteit soms zelfs anders voorstellen om niet onvriendelijk over te komen. springt in voor anderen en moet dan langer blijven om eigen werk klaar te hebben. is soms overdreven vriendelijk in de angst afgewezen te worden en beklemt zo de anderen voelt zichzelf te kort gedaan want durft zelf geen persoonlijke gunsten te vragen en voelt zich niet gehoord. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 78

De Stemmetjes en Spelletjes Stel tevreden ! (Please) COACHING TIPS De Stemmetjes en Spelletjes Stel tevreden ! (Please) Denk ook aan jezelf: ken je noden en geef jezelf de toelating om ze beantwoord te zien. Laat de anderen hun vragen uitspreken, ze zijn volwassen genoeg om zelf hun noden te uiten, wees ze niet voor. Denk na vooraleer JA te zeggen; je doet er ook beter aan een taak te weigeren dan ze te aanvaarden als je ze niet aankan. Leer NEEN zeggen, stel je telkens volgende vragen: Heb ik zin om in te gaan op deze vraag ? Heb ik de nodige competenties om aan deze vraag te voldoen ? Heb ik de middelen om aan deze vraag te voldoen ? 3 X JA ? = do it, bij 1 NEEN = wees op je hoede Blijf lucide, rechtvaardig en eerlijk tegenover jezelf en tegenover anderen. Alleen als je volmondig NEE kan zeggen kan je ook een echte JA zeggen. Oefen de volgende zinnen in : Ik vrees dat ik u moet teleurstellen. Ik kan er voor het moment geen verplichtingen bijnemen. Laat ons daar later meer in detail over praten. Formuleer duidelijk je vragen en je weigeringen; wees bewust van het effect ervan bij de ander; een weigering kan ontevredenheid teweegbrengen; een vraag kan een weigering kennen; bereid je mentaal voor daarop, dat maakt de reactie van de ander meer aanvaardbaar en veroorzaakt zo minder onaangename emoties. Maak tijd voor ontspanning en voor jezelf. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 79

De Stemmetjes en Spelletjes Doe nog beter je best ! (Try harder) Betekenis : het is belangrijk te laten zien dat men hardnekkig probeert. De inspanning is belangrijker dan het resultaat. Gedrag : wie beïnvloed wordt door deze instructie: Te herkaderen overtuiging : iemand die zich inspant en veel moeite doet komt er uiteindelijk als winnaar uit. Positieve trekken : doorzetting en volharding. vindt de inspanning om iets te realiseren het belangrijkste. gaat zelfs zover door tot alles werkelijk complex wordt. klaagt steen en been, maar gaan bitter door zonder de taak echt af te werken. wordt snel zenuwachtig en zelfs opgewonden stelt zich vaak op als tegenstander (… is makkelijk "tegen" iets). heeft moeite om prioriteiten te bepalen: prioritair is dat wat de meeste moeite kost. maakt zich kwaad op de anderen want ze zijn een beetje lichtzinnig en tikkeltje lui. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 80

De Stemmetjes en Spelletjes Doe nog beter je best ! (Try harder) COACHING TIPS De Stemmetjes en Spelletjes Doe nog beter je best ! (Try harder) Leg jezelf haalbare doelstellingen op naar eigen mogelijkheden. Stop je energie in de oplossingen, niet in de problemen. Denk eerst en vooral aan de doelstelling die je wil bereiken en niet aan de inspanningen die het zal kosten. Formuleer je doelstelling op een positieve manier (i.p.v. over wat je vreest dat er zal uitkomen), haalbaar (deel je doelstellingen op in verschillende kleine etappes zodat je kan zien welke vorderingen je maakt, wees bewust van je successen), met duidelijke tijdslimiet. Kies de weg van de minste inspanning bij de verschillende manieren om een doelstelling te bereiken. Beloon jezelf voor je successen. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 81

De Stemmetjes en Spelletjes Wees sterk ! (Be strong) Betekenis: het is belangrijk niets te tonen wat men denkt of voelt, in het bijzonder betreffende zijn zwakheden en twijfels. Wantrouwig zijn tegenover de anderen is wenselijk want in het leven kan men alleen op zichzelf rekenen … Gedrag: wie beïnvloed wordt door deze instructie, gedraagt zich erg gereserveerd, zelfs in geval van vreugde (laat niet zien wat hij voelt, vaak zelfs niet wat hij denkt), want associeert dit met zwakheid. Is onwennig als anderen emotioneel worden onder stress, loopt weg als iemand een traantje laat ... Heeft eigen emoties volledig onder controle wat zich uit in een tendens tot overdreven rigide denken. Heeft de neiging intolerant te zijn : denkt dat hij/zij altijd gelijk heeft. Neemt soms overdreven risico's. Is soms geforceerd joviaal en grappig. Te herkaderen overtuiging: ik moet bewijzen dat ik de sterkste ben, dat ik ten koste van alles stand zal houden, ik ben de rots in de branding. Positieve trekken: vastberadenheid en uithoudingsvermogen, koelbloedig in stresserende momenten. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 82

De Stemmetjes en Spelletjes Wees sterk ! (Be strong) COACHING TIPS De Stemmetjes en Spelletjes Wees sterk ! (Be strong) Wees open en uit je gevoelens. Toon jezelf zoals je echt bent met je vreugdevolle gevoelens en ook met je zwakheden en twijfels. Druk je gevoelens uit door in ik-termen te spreken: ‘Ik ben woedend’ ipv ‘Deze situatie maakt mij woedend’ of ‘Hij maakt mij nijdig’. Laat je bodylanguage overeenkomen met je gevoel zodat het duidelijk is voor de anderen. Wees je bewust van je grenzen en je waarde. Hou rekening met andere standpunten en respecteer ze. Aanvaard je fouten en die van anderen. Sta stil bij de signalen van je lichaam om bewust te worden van je gevoelens. Van zodra je spanning voelt in je lichaam, ga na wat er gaande is : vermoeidheid ? angst ? woede ? … Durf je kwetsbaar op te stellen: het maakt je menselijker en toegankelijker voor anderen. Het is veilig om emoties van anderen te onderkennen. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 83

De Stemmetjes en Spelletjes Haast je ! (Hurry) Betekenis : snel vooruitgaan (of zich gehaast tonen) is beter dan je tijd te nemen. Gedrag : kort, opgewonden, verplaatst veel lucht (door zijn/haar bewegingen en manier van spreken), wil anderen meetrekken in de draaikolk, “iemand die niet loopt is iemand die niet werkt”, “iedere belangrijke taak is ook dringend”, met veel zaken tegelijk bezig en komt dus vaak te laat, kan zich onmogelijk relaxen en heeft moeite om niets te doen, verdraagt niet te moeten wachten. Te herkaderen overtuiging : een opdracht kan enkel snel goed uitgevoerd worden. Positieve trekken : efficiency, is in staat om het hoofd te bieden aan verschillende zaken tegelijkertijd. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 84

De Stemmetjes en Spelletjes Haast je ! (Hurry) COACHING TIPS De Stemmetjes en Spelletjes Haast je ! (Hurry) Doe aan time management. Stel een planning op: wees precies en realistisch. Werk stap per stap en werk een taak af om pas dan over te gaan naar de volgende. Noteer waar je gestopt bent bij het uitvoeren van een taak als je onderbroken wordt en ga van daar verder. Las ook regelmatige pauzes in je planning (5 à 15 min) ze zijn onontbeerlijk om optimaal te functioneren. Zorg voor jezelf : massages, lichaamsverwenning, relaxatie en ook wandelingen in een rustige omgeving om te genieten van het leven. De boog moet niet altijd gespannen blijven, relativeer, gebruik humor, lach ! Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 85

Levensposities NORMATIEF 0 jaar OUDER 2-3 jaar KIND REBEL SPONTAAN BESCHERMEND 2-3 jaar KIND ONDERWORPEN NOTITIES REBEL SPONTAAN CREATIEF 18 jaar VOLWASSENE _ Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 86

Assertiviteit Agressieve mensen staan op jou. Assertieve mensen laten weten waar ze staan Agressieve mensen staan op jou. Assertief zijn, is staan achter je eigen gedachten, gevoelens en daden zonder verwijt of verontschuldiging, en het accepteren van andermans gedachten, gevoelens en daden zonder verwijt of oordeel. NOTITIES Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 87

Drama Driehoek van Karpman BEUL Aspecten van de realiteit: Handelt in eigen voordeel. Karakteristieken : Zijn gedrag doet anderen lijden. Een deel van zijn bedoeling is te verdelen om te heersen. Miskenning : Het Slachtoffer is onbelangrijk. Straffend : «Ik kan niet OK zijn als jij niet gestraft bent.» REDDER Is begaan met het slachtoffer. Neemt oplossing en denken over het probleem op zich Doet meer dan zijn deel Doet dingen tegen zijn zin. onbekwaam om zijn probleem zelf op te lossen. B R S SLACHTOFFER Aspecten van de realiteit : Bewust van zijn lijden (effectief of potentieel). Karakteristieken : Handelt alsof hij niet de hulpbronnen heeft om het probleem op te lossen, Doet alsof zijn behoeftige staat zo groot is dat hij niet in staat is om het probleem op te lossen. Gebruikt de volwassen positie niet om na te denken en de problemen op te lossen. Miskenning : Ik kan dit probleem niet oplossen. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 88

BEUL - SLACHTOFFER - REDDER De Spelletjes = de psychologische spelletjes Repetitief en gespeeld buiten het bewustzijn van de volwassene positie Leiden altijd tot parasiterende emoties zoals irritatie, verwarring, … We kunnen het spel analyseren dmv het model van de dramatische driehoek (Karpman) BEUL - SLACHTOFFER - REDDER Beul Redder Slachtoffer Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 89 89

Dramatische Driehoek Relatie Redder/Slachtoffer : De REDDER = moet altijd oplossingen vinden, raad geven, zelfs als men hem er niet om vraagt, hij denkt dat het zijn plicht is om zo te handelen. Het SLACHTOFFER kan twee attitudes aannemen : S voelt zich getroost S aanvaardt de oplossingen niet en wordt zenuwachtig Indien de situatie blijft duren wordt de REDDER de BEUL. Relatie Beul/Slachtoffer : Tegenover de BEUL heeft het SLACHTOFFER verschillende keuzes : De vlucht Kwelling als antwoord en de rollen keren zich om Stilzwijgen Indien het stilzwijgen blijft duren, wordt het ook kwelling. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 90

De Levensposities Ouder = De interne staat waarin we alles wat we geleerd hebben van ouderen en opvoeders gestockeerd hebben. Overdracht en uiting van waarden, onze oordelen en vooroordelen, onze opinies en noties van goed of kwaad, het is onze innerlijke gids. De normerende, kritische ouder is tweeledig 1. Diegene die een richting, een structuur geeft. 2. Diegene die kritiek uitoefent, die een oordelend gedrag vertoont, die vooroordelen heeft over de mensen en de dingen. Vb: «Dit werk is niets waard, … je bent een nul, … jongens huilen niet» Een teveel aan kritische ouder zal een BEUL worden als zijn oordeel niet gewaardeerd wordt. De voedende ouder 1. Permissief : geeft toelatingen om te groeien, en handelt als steun en mentor, hij wenst het beste voor de andere. 2. Overbeschermend : verhindert autonomie.  Positieve punten : legt uit zonder teveel blabla en is duidelijk.  Negatieve punten : doet de anderen lijden en stelt zichzelf niet in vraag (heeft vooroordelen). Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 91

De Levensposities Volwassen = IK-staat waar men het rationeel denken terugvindt, de objectiviteit, het analytisch en deductievermogen. Hier is de persoon in contact met de realiteit, die nadenkt en die eigen beslissingen neemt. Dit is de staat die we terugvinden in coaching. De mens leeft niet alleen op basis van affectieve reacties of van normen. De mens heeft ook de capaciteit om te observeren, na te denken, te deduceren. Het is ook voor de meest ontplooide personen de staat waarin de regulering gebeurt tussen de wensen van het kind en de normen van de ouder.  Positieve punten: adequaat om info uit te wisselen in alle objectiviteit.  Negatieve punten: soms te rationeel in zekere situaties waar men best alert is voor emotionele realiteiten. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 92 92

De Levensposities Kind = Levenspositie waarin we onze emoties doorvoelen, is het domein van het GEVOEL : onze zintuigen zijn actief, we beleven spontaan onze emoties, we luisteren naar onze intuïtie, we uiten ons gevoel. = Het is de staat waarin we voelen zoals we als kind voelden. = Aldus gericht naar de onmiddellijke bevrediging van onze affectieve en psychologische noden en de exteriorisatie van onze energie. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 93

De Levensposities Het aangepast Kind = Het deel van het IK dat in de vroege kindertijd gevormd wordt wanneer het kind zich aanpast aan de wensen en behoeften van de andere. In de positie van het aangepaste kind zal de volwassene de regels van de maatschappij aanvaarden. Het brave kind is het extreem geval van aanpassing, wanneer de volwassene wordt geleid door gehoorzaamheid, door het zoeken naar goedkeuring of door angst voor straf = Het is de houding van het SLACHTOFFER - Vb: “Het moest weer met mij gebeuren! … het is zoals jij het wil …” Het rebelse kind is een staat geleid door de omgekeerde reactie dan die verwacht door anderen. Vb: “loop naar de maan …”  Positieve punten : nodig om te overleven in de maatschappij.  Negatieve punten : ongevraagde overdreven aanpassing, verlies van initiatief, aangeleerde hulpeloosheid.  Positieve punten : grote revolutionairen, kunstenaars, …  Negatieve punten : storende attitude voor de anderen. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 94

De Levensposities Het vrije Kind = Het deel van het IK die onze eigen wensen, behoeften, impulsen bevat, het is de psychologische kern van onze persoonlijkheid. Het is de zetel van onze emotionele intelligentie, daar hebben we lief. Het is de zetel van onze creativiteit en van ons creatief genie.  Positieve punten: we weten wat we hebben aan een persoon die zich zo spontaan uitdrukt. Het is trouwens essentieel voor ons fysiologisch evenwicht om ons vrije kind tot expressie te laten komen. (cfr emotionele intelligentie)  Negatieve punten : de spontane expressie is dikwijls afgewezen in onze maatschappij want het vrije kind heeft lak aan wetten en conventies. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 95

De Transacties & Conflicthantering De Transactionele Analyse is een hulp om menselijk gedrag te begrijpen. Uitgangsprincipe is dat onze BESLISSINGEN en COMMUNICATIE gebaseerd zijn op onze overtuigingen en emoties. Parallelle of Complementaire Transacties : = de relaties tussen een ego-state bij ene persoon en een andere ‘staat van zijn’ bij een andere persoon. Parallelle transacties = de staat van de ene richt zich tot een staat van de andere en de andere aanvaardt om te antwoorden in dezelfde richting (zin). In de hiërarchische samenlevingen komt de relatie Kind – Ouder veel voor in de vorm van orders, kritiek maar ook ondersteuning … Zolang de transacties // blijven zal de communicatie blijven duren. Ideaal is natuurlijk zo veel mogelijk Volwassen-Volwassen relaties te hebben. Dit is de basis van een goede coaching alhoewel de coach voedend blijft (welwillend) en vrij Kind (vrij van eigen emoties en in volle zelfacceptatie). O V K Elke pijl symboliseert een tweezijdige interactie, dus een transactie. In een parallelle transactie is elke gespreks-partner in de verwachte zelf-staat. Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 96

De Transacties & Conflicthantering De gekruiste transacties: Tijdens een gekruiste transactie komt er een andere Ego–state (ES) naar boven dan die die verwacht wordt van de eerste. Bovendien wakkert die een andere ES aan dan die waaruit vertrokken werd. De gekruiste transacties ontstaan wanneer de gevraagde Ego-state niet verschijnt en een andere state te voorschijn komt. VB Ouder-Kind  Volwassene - Volwassene Het is een van de meest voorkomende conflictbronnen op het werk en privé. Voorbeeld van een gekruiste transactie : De Ouder-staat interfereert en gaat de Kind-staat oproepen. V-V : “Hoe laat is het ?” O-K : “Ben je weer je uurwerk vergeten?!” K-O : _________________________ K-V : _________________________ O-O : _________________________ K-K : _________________________ O V K 1 2 N°2 N°1 Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 97 97

Transacties & het Non-Verbale Een transactie is dubbel wanneer er boven de verbale boodschap (op sociaal niveau), een andere boodschap is, non-verbaal (op psychologisch niveau). De non-verbale boodschap komt tot uiting in de toon, de houdingen, de mimiek, de handelingen … Het is het psychologisch niveau dat het belangrijkste is en dat het vervolg van de transacties zal bepalen. Dit type transacties is dikwijls onbewust maar is de trigger voor de spelletjes. De coach moet zelf goed opletten voor de non-verbale uitingen ! We hebben altijd de mogelijkheid om te kiezen hoe we zullen antwoorden in een transactie ! Diegene die bewust kiest heeft de power om de communicatie te richten : Is het OK … dan ga ik verder in de complementaire transacties. Is het niet ok…. dan kruis ik. Met dank aan E. Berne & T. Harris Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 98

Bibliografie van Robert Hargrove 1 « De Tao van het coachen » van Max Landberg 2 « Succesvol coachen » van John Whitmore     3 « Co-actief coachen » van L. Whitworth, H. Kimsey & P. Sandahl   4 « Coachen met NLP » van P. Kerr 5 « Meesterlijk coachen » van Robert Hargrove 6 « Praktijkboek Meesterlijk coachen » 7 « Handboek ontwikkelingsgericht coachen » van Rudy Vandamme 8 « Effective coaching » van Marshall Cook  Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 99

Meer Info Internet Sites: www.baogroup.be www.bao.be 100   Corporate Coaching & Learning - Team Coaching - Executive Coaching - Training Institute - Aligned Leadership - Workshops - Wellness 100