Federaal PLanbureau Economische analyses en vooruitzichten DE BELGISCHE MILIEUREKENINGEN Guy Vandille & Bruno Van Zeebroeck

Economische analyses en vooruitzichten INHOUD  WAT ZIJN MILIEUREKENINGEN ?  WAAROM MAKEN WE MILIEUREKENINGEN ? WAARVOOR WORDEN ZE GEBRUIKT ?  BELGISCHE RESULTATEN  BELGISCHE MILIEUREKENINGEN IN EUROPEES PERSPECTIEF  DE TOEKOMST VAN DE BELGISCHE MILIEUREKENINGEN

Economische analyses en vooruitzichten WAT ZIJN MILIEUREKENINGEN ?  satellietrekeningen van de nationale rekeningen nationale rekeningen => indicatoren welvaart welvaart  welzijn welzijn = f (welvaart, verdeling welvaart, kwaliteit leefmilieu,...)  niet-welvaartselementen integreren in nationale rekeningen : satellietrekeningen  milieurekeningen: stroom- en voorraadrekeningen voor natuur als bron van grondstoffen en opslagplaats van afvalstoffen, waarin fysische en monetaire data verdeeld over economische actoren

Economische analyses en vooruitzichten WAT IS HET NUT VAN DE MILIEUREKENINGEN ?  integratie economische en ecologische data => uitgelezen instrument voor beleid van duurzame ontwikkeling  consistente, gedetailleerde databank = voeding voor geïntegreerde economisch-ecologische modellen => berekenen effecten economisch beleid op milieu en milieubeleid op economie  afleiden coherente indicatorenset duurzame ontwikkeling  data op systematische, coherente, op internationaal vlak aanvaarde wijze voorgesteld => vergemakkelijkt internationale vergelijkingen i.v.m. milieu en duurzame ontwikkeling

Economische analyses en vooruitzichten WAT IS HET NUT VAN DE MILIEUREKENINGEN ?  ontlasting internationale rapporteringslast gewesten  stimulans om regionale milieugegevens beter op elkaar af te stemmen

Economische analyses en vooruitzichten NUT MILIEUREKENINGEN : SPECIFIEKE TOEPASSINGEN  analyse ontkoppeling economische groei en evolutie vervuiling per bedrijfstak/consumptiecategorie => berekening hoe doelstellingen i.v.m. emissiereductie kunnen gerealiseerd  decompositie-analyse:  emissies =  eco-efficiëntie +  consumptievolume +  structuur consumptie +  structuur productie  economische impact van milieudoelstellingen  milieu-impact van economisch beleid/economische veranderingen  in combinatie met sociale satellietrekeningen : verdelingsimpact milieubeleid

Economische analyses en vooruitzichten NUT MILIEUREKENINGEN : SPECIFIEKE TOEPASSINGEN  benchmarking voor bedrijven : data per bedrijfstak => bedrijf kan zich situeren tegenover gelijkaardige firma ’s

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN  3 types milieurekeningen  EPEA : uitgaven voor milieubescherming (monetair)  NAMEA lucht : luchtvervuiling (fysisch)  NAMEA water : watervervuiling en -gebruik (fysisch en monetair)

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN : EPEA  wat ?  finale consumptie (aankoop huisvuilzakken door huishoudens)  intermediaire consumptie (betaling door firma voor diensten geleverd door afvalverwerkingsbedrijf)  investeringen (bouw waterzuiveringsinstallaties door overheid of bedrijf) 

Economische analyses en vooruitzichten Uitgaven voor milieubescherming volgens gebruikerscategorie (mio euro)

Economische analyses en vooruitzichten Uitgaven voor milieubescherming volgens gebruikerscategorie : evolutie (1997=100)

Economische analyses en vooruitzichten Uitgaven voor milieubescherming volgens gebruikerscategorie : gemiddeld aandeel

Economische analyses en vooruitzichten Relatief belang van de nationale milieubeschermingsuitgaven (in %)

Economische analyses en vooruitzichten Gemiddeld aandeel in financiering nationale milieubeschermingsuitgaven

Economische analyses en vooruitzichten Aandeel in financiering nationale milieubeschermingsuitgaven (in %)

Economische analyses en vooruitzichten Aandeel in productie van milieubeschermende activiteiten (in %)

Economische analyses en vooruitzichten Gemiddeld aandeel in lopende uitgaven voor milieubeschermende activiteiten

Economische analyses en vooruitzichten Gemiddeld aandeel in investeringen voor milieubeschermende activiteiten

Economische analyses en vooruitzichten Aandeel in productie milieubeschermende activiteiten : overheden (in %)

Economische analyses en vooruitzichten Gemiddeld aandeel in lopende uitgaven voor milieubeschermende activiteiten door overheid

Economische analyses en vooruitzichten Gemiddeld aandeel in investeringen voor milieubeschermende activiteiten door overheid

Economische analyses en vooruitzichten Aandeel productie milieubeschermende activiteiten bedrijven in totale activiteiten (in %)

Economische analyses en vooruitzichten Gemiddeld aandeel milieudomeinen in lopende uitgaven voor milieubescherming

Economische analyses en vooruitzichten Aandeel milieudomeinen in lopende uitgaven voor milieubescherming (in %)

Economische analyses en vooruitzichten Gemiddeld aandeel milieudomeinen in milieubeschermende investeringen

Economische analyses en vooruitzichten Aandeel milieudomeinen in milieubeschermende investeringen (in %)

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN : NAMEA -situering  Wat –Fysieke milieu-stroomgegevens •Water : 13 polluenten –BZV, CZV, ZD, As, Cd, Hg, Cu, Cr, Ni, Pb, Zn, P, N •Lucht : 8 polluenten – 4 thema’s –CO2, CH4, N2O, F-gassen - SO2, Nox, NH3 - NMVOS, CO, Pb, PM –In nationale rekeningvorm •Resident principle •Economische activiteit - Nacenomenclatuur •Emissietoewijzing toegevoegde waarde

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - inventaris Globale emissieevoluties en objectieven (in %) Namea lucht 94-00Protocol objec.90-10Duurzaam objectief Broeikas à 70 SO NH NOx à 90 NMVOC Namea water CZV-1.3 Zink-7.1 Stikstof+11.1

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA – inventaris +  Eco-efficiency - “Inverted relative eco-efficiency”  Ecogain van sector i voor emissie j = Economische groei sector i –zijn emissiegroei voor polluent j Relatief deel sector i in vervuiling j Relatief deel sector i in economie (TW of tewerkstelling)

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA – inventaris + Grote categorieën Huis- houdens Bedrijfs- takken A-C Primair D Industrie E-Q Overig Lucht 94-00: Broeikas (in %) Aandeel Ecoefficiency Ecogain (-+-) (+) (+)16.9 Lucht 94-00: Verzuring (in %) Aandeel Ecoefficiency Ecogain (+)27.4(+)40.2(+)34.4(+)33.0(+)52.1 (+) =ontkoppeling

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA – inventaris+ Grote cat- egorieën Huis- houdens Bedrijfs- takken A-C Primair D Industrie E-Q Overig Lucht Fotochemisch (in %) aandeel ecoefficiency ecogain (+) 30.8(+)37.0(+)19.9(+)36.4(+)41.1 Water Chemische Zuurstofvraag (in %) aandeel ecoefficiency ecogain 3.8(+)118.4(+) (+) ontkoppeling

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA – inventaris+ Grote categorieën Huis- houdens Bedrijfs- takken A-C Primair D Industrie E-Q Overig Water 97-99: Zink (in %) Aandeel Ecoefficiency Ecogain 3.5(+) (+) Water 97-99: Stikstof (in %) Aandeel Ecoefficiency Ecogain (+) (+) ontkoppeling

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA – ecoprofielen BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA – ecoprofielen  Ecoprofielen –Landbouw (1) –Chemie (24) –Metallurgie (27) –Electriciteit (24) –Weergegeven gegevens

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - ecoprofielen Ecoprofiel landbouw jacht en aanverwante diensten

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel landbouw jacht en aanverwante diensten: Gemiddeld jaarlijks aandeel in vervuiling en economie (%)

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel landbouw jacht en aanverwante diensten: Jaarl. evolutie van de vervuiling en de economie (in %)

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel landbouw jacht en aanverwante diensten: Int vergelijking: jaarlijkse evolutie eco-efficiëntie (in %)

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - ecoprofielen Ecoprofiel Chemie

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel Chemie: Gemiddeld jaarlijks aandeel in vervuiling en economie (%)

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel Chemie: Jaarl. evolutie van de vervuiling en de economie (in %)

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - ecoprofielen Ecoprofiel Metallurgie

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel Metallurgie: Gemiddeld jaarlijks aandeel in vervuiling en economie (%)

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel Metallurgie: Jaarl. evolutie van de vervuiling en de economie (in %)

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA - ecoprofielen Ecoprofiel Electriciteit, gas, stoom en warm water

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel Electriciteit, gas, stoom en warm water: Gemiddeld jaarlijks aandeel in vervuiling en economie (%)

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel Electriciteit, gas, stoom en warm water: Jaarl. evolutie van de vervuiling en de economie (in %)

Economische analyses en vooruitzichten Ecoprofiel Electriciteit, gas, stoom en warm water: Int vergelijking: jaarlijkse evolutie eco-efficiëntie (in %)

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA Input- Output  De sterkte van Input output analyse: indirecte effecten -definitie – emissies – technische coëfficienten (tc) Eenvoudige input-output tabel – technische coëfficientenmatrix Product1 Tot (tc) Product2 Tot (tc) Product3 Tot (tc) Fin.vraag consump. Fin.vraag invester Totaal Product 1 30 (0.3) 40 (0.2) 5 (0.1) Product 2 20 (0.2) 80 (0.4) 15 (0.3) Product 3 10 (0.1) 20 (0.1) 5 (0.1) Emissies 300 (3) 200 (1) 100 (2) TW Totaal

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA Input- Output  Opmerking –Heterogene branches naar homogene producten –Investeringen –Beperkte levensloop –Binnenlands emissies

Economische analyses en vooruitzichten Belgische Resultaten: Namea Input-Output  Input-Output analyse: resultaat (in %) Consumptie Huishouden Consumptie Overheid InvesteringUitvoer Finale vraag Broeikas Verzuring CZV Zink Stikstof415252

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA Input- Output  Input Output analyse: eerste resultaat –Belang van export (ook relatief) –Belang van huishoudens (niet relatief behalve voeding) -Uitbreidbaar -Individuele producten -Externe schokken -...

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE RESULTATEN: NAMEA – Conclusies  Conclusies –Gedetailleerde federale inventaris –Globale daling van vervuiling met uitzonderingen •Sterker voor industrie •Problematisch broeikas transport huishoudens •Voldoende daling? –Situering tov economische realiteit •Concentratie van de vervuiling •Positieve evolutie en ontkoppeling is mogelijk –Ecoprofielen •Internationale vgl eerder positief; uitz. metallurgie –Analyse: Nu begint het pas...

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE MILIEUREKENINGEN IN EUROPEES PERSPECTIEF  Milieurekeningen veel uitgebreider dan de 3 types beschikbaar voor België  Europa: Eurostat stimuleert opzetten milieurekeningen in alle lidstaten  Hoe verhouden de Belgische milieurekeningen zich tot de milieurekeningen in andere landen ?  EPEA : België = top (samenwerking met NIS)  NAMEA Lucht : België = midden  NAMEA Water : België = midden  bosrekeningen (houtrekeningen) : België = midden

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE MILIEUREKENINGEN IN EUROPEES PERSPECTIEF Rekeningen waar België geen ervaring mee heeft:  ondergrondse natuurlijke rijkdommen (VK, NED, NOO, FRA, DEN, OOS)  landgebruik (ZWE, NED, DEN, DUI, FIN, NOO)  visrekeningen (VK)  waterkwaliteitsrekeningen (FRA)  NAMEA giftige stoffen in lucht, water, land (NED)  NAMEA chemische producten (ZWE)  NAMEA met milieubelastingen en -subsidies (ZWE, NED, DEN)  NAMEA energie (veel landen => nu in NAMEA Lucht)

Economische analyses en vooruitzichten BELGISCHE MILIEUREKENINGEN IN EUROPEES PERSPECTIEF  NAMEA Afval (IER, NED, OOS, FIN, ZWE, NOO, TSJ) vanaf 2003 focus op standardisatie (gestimuleerd door Europese verordening 2150/2002 omtrent afvalstoffen- statistieken)  BESLUIT : België loopt globaal achter bij de gemiddelde ontwikkeling van milieurekeningen in Europa

Economische analyses en vooruitzichten TOEKOMST  Om opgebouwde expertise niet verloren te laten gaan wenst het Federaal Planbureau de Belgische milieurekeningen verder uit te bouwen  Op basis van Europese prioriteiten beperken tot 5 soorten:  3 NAMEA ’s (afval, lucht (inclusief energie) en water)  houtrekeningen, EPEA  opgebouwde expertise valoriseren door meer analyse: invoer en uitvoer emissies, emissievooruitzichten op basis van sectoraal gedifferentieerde groeiverwachtingen, simulaties  emissies bij  vraag naar specifieke producten,...