Noordelijke Arbeidsmarkt-verkenning 2006 Programma 9 januari 2006, Groningen, Meerwold Opening voorzitter Prof. dr. Jan Oosterhaven Prof.dr. Jouke van Dijk Ontwikkeling en korte (2006) en lange (2020) termijn vooruitzichten Drs. Sandra van Gaalen Reactie namens de opdrachtgevers Plenair gesprek/discussie Hapje en drankje

Noordelijke Arbeidsmarkt-verkenning 2006 Auteurs: Dr. Lourens Broersma Dr. Dirk Stelder Prof.dr. Jouke van Dijk

Overzicht Ontwikkeling en prognose 2006 Werkgelegenheid Werkloosheid Sectorstructuur Vooruitzichten tot 2020 op basis van het RUG-model voor de noordelijk economie

Conclusie In 2006: groei werkgelegenheid en daling werkloosheid Noorden deed het de afgelopen jaren beter dan landelijk en kan/zal dat blijven doen tot 2020 Maar inlopen achterstand gaat niet vanzelf!

Productie en werkgelegenheid

Groei bruto regionaal product Noorden en Nederland in % prognose Bron: CBS/RUG

Werkgelegenheidsgroei in % in Nederland en in het Noorden prognose Bron: PWR/RUG

Werkgelegenheidsgroei in % per provincie prognose Bron: PWR

Banengroei per postcode gemiddeld 2000-2004 Bron: PWR Noorden: 0,7% Kernzones 0,9% Landelijk gebied 0,0%

Werkgelegenheidsgroei per sector in 2004 in % Bron: PWR

Werkgelegenheidsgroei per geslacht in 2004 in % Bron: PWR

Verandering sectorstructuur Nederland – Noorden 1990 - 2004

Noordelijke sectorstructuur Aandeel landbouw, industrie en bouw loopt terug Goede positie in zorg en onderwijs Commerciële diensten blijven (nog) achter Specialisatie provinciehoofdsteden: Groningen: zakelijk diensten Leeuwarden: finan. diensten en overheid Assen: zorg

Werkloosheid

in % van de beroepsbevolking Werkloosheid (WLB) in % van de beroepsbevolking prognose Bron: CBS, RUG

Werkloosheid (NWW) in % per gemeente mei 2005 Bron: CWI Noorden: 7,7% Kernzones 8,3% Landelijk gebied 6,8%

Groei werkloosheid (NWW) in % mei 2004 – mei 2005 Bron: CWI Noorden: -1,0% Kernzones -1,0% Landelijk gebied -0,8%

Werkloosheid in Groningen NWW in % vd bevolking 15-64 jaar Bron: CWI, RUG

Werkloosheid in Fryslân NWW in % vd bevolking 15-64 jaar Bron: CWI, RUG

NWW in % vd bevolking 15-64 jaar Werkloosheid Drenthe NWW in % vd bevolking 15-64 jaar Bron: CWI, RUG

Werkloosheidsontwikkeling Werkloosheidsverschil met Nederland blijft ongeveer gelijk (regionale component) Werkloosheid stijgt vooral in de industriegemeenten Opvallend sterke daling van de werkloosheid in de stad Groningen De werkloosheid in de kernzones is hoger dan op het platteland

Vooruitzichten tot: 2020

Uitgangspunten RUG-prognoses tot 2020 Prognoses zijn gemaakt met eigen RUG-model voor de noordelijk economie: twee scenario’s Internationale en nationale ontwikkeling gebaseerd op CPB-scenarios: Optimistisch: Global Economy (GE) Pessimistisch: Regional Communities (RC) Trends:  vergrijzing (+) ruimtegebrek in het Westen (+) agglomeratie-effecten (+) convergentie sectorstructuur (+) Werken allemaal in het voordeel van het Noorden!

Sectorale ontwikkelingen Nederland 1950-2040 Landbouw Industrie Bouw Dienstensector 80% in 2040! Commerciële diensten Zorg Overheid 20 05 Bron: CPB, 2004

Werkgelegenheidsaandeel per gemeenten 2003 Industrie Commerciële diensten

Werkgelegenheid en werkloosheid in 2020 Werkgelegenheidsgroei in % per jaar Werkloosheid in %

Faseverschil Noorden – Nederland in aantallen banen 1988-2020 Prognose tot 2020 Pessimistisch scenario 2020: 27.000 Faseverschil in 2005: 35.000 Optimistisch scenario 2020: 18.000 KOMPAS-verschil: 43.000

Werkgelegenheidsgroei per sector tot 2020 in 1000 arbeidsjaren

Concentratie binnen het Noorden Werkgelegenheid concentreert zich in de KOMPAS kernzones 2004-2020 (% aandeel werkgelegenheid) Global Regional Economy Communities 2004 2020 2020 totaal kerngebieden 72.4 75.8 73.4 landelijk gebied 27.6 24.2 26.6 totaal Noorden 100.0 100.0 100.0

Loopt achterstand vanzelf terug tot 2020? Ook in het optimistische scenario verdwijnen veel laaggeschoolde banen in de industrie Industrie blijft belangrijk in termen van productie en toegevoegde waarde Industrie moet meer innoveren en wordt dan technisch steeds gevanceerder: dat lukt alleen als er genoeg zeer goed geschoold personeel is Lager opgeleiden hebben nog kansen in de horeca, detailhandel en zorg. Minimaal startkwalificatie (MBO+) nodig, ook HAVO niet genoeg

Conclusie Economisch herstel in 2006 Noorden volgt landelijk trend goed: recessie niet dieper dan landelijk Werkloosheid daalt iets in 2006 Goede vooruitzichten op verder inlopen achterstand tot 2020 met meer innovatie en goed geschoold personeel! Voorkom schooluitval en zorg voor startkwalificaties

Noordelijke Arbeidsmarkt-verkenning 2006 9 januari 2006, Groningen, Meerwold Prof. dr Jouke van Dijk Hoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen jouke.van.dijk@rug.nl www.joukevandijk.nl