De Avelgemse Scheldemeersen als voorbeeld van een valleigebied: De Avelgemse Scheldemeersen als voorbeeld van een valleigebied: * Geologie * Geomorfologie * Watersysteem - sterktes - zwaktes - oplossingen

Perimeter Eemiaan-opvulling

Verwilderd rivierenpatroon... Valleien Leie, Schelde Pleistocene valleigedeelten steeds bedekt door holocene deklagen Afzettingen gebeurden tussen voorlaatste (Saale) en laatste ijstijd Weichsel Opvulling met zand door mariene en estuariumwerking werking (130.000-70.000 BP) – Eem : tussenijstijd Laatste ijstijd – Würm/Weichsel : afzetting met leempakket (70.000 tot 10.000 BP) Verwilderd rivierenpatroon...

Algemene bouw en geschiedenis (vervolg) HOLOCEEN : periode ná de laatste ijstijd Riviervalleien : Leie, Schelde, Vlaamse Vallei Laatste 10.000 jaar – klimaat wordt warmer, rivieren snijden zich opnieuw in met vorming van alluviale vallei. Zeespiegel stijgt langzaam tot huidige niveau Stroomsnelheden in rivieren zakken – patroon slaat om van verwilderd naar meanderend. Afzetting in riviervalleien van vnl. fijne sedimenten, bosgroei in valleien  veengroei! Ontbossing voor landbouwdoeleinden  overstromingen met sedimentbeladen water  afzetting van klei bovenop veen. Valleien krijgen huidige uitzicht

Vereenvoudigde geologische doorsnede

Meanderend rivierpatroon... Uit : De Schelde, verhaal van een rivier Komgronden Uit : De Schelde, verhaal van een rivier Oeverwal Kronkelwaard Verlande rivierbocht

Oude Scheldearm Avelgem naast huidige Scheldebedding Pleistocene vallei kwelgevoede komgronden Alluviale vallei open water bewoning/ industrie op oeverwal Oude Scheldearm Avelgem naast huidige Scheldebedding Foto : OD

kwelgevoede komgronden met laantjes pleistocene vallei alluviale vallei oeverwal Verhoogde ruimingswallen kwelgevoede komgronden met laantjes Foto : OD

Sturende factoren op de standplaats ... Operationele factoren : directe invloed – beschikbaarheid van bodemvocht, nutriënten,... Conditionele factoren : sturen de operationele factoren : diepte watertafel, mineralisatie, bodemsamenstelling,... Positionele : positie standplaats in reliëf en geohydrologisch kader (kwel, overstroming,...) Sequentiële factoren : invloeden uit verleden

Processen langs een kwelhelling

Processen langs een kwelhelling Infiltratie regenwater enkel in onverzadigd gedeelte (INFILTRATIEZONE) Exfiltratie (= uittrede) waar snelheid verandert – dus : wijziging helling kwelvlak (KWELZONE) Overgang naar stagnerend water bij voldoende aanvoer (STAGNEREND WATER)

Verschil infiltratiezone - kwelzone Vorm duurlijn van steil naar afgevlakt pH stijgt door toenemende invloed grondwater Bicarbonaat gehalte neemt toe Trofiegraad neemt ook toe Combinatie bodemtype – duurlijn – chem. kwaliteit -> STANDPLAATSKARAKTERISTIEKEN

Voorbeeld van kwelvoorkomen Westvlaamse Scheldemeersen...

Sleutel goede waterhuishouding - valleigebieden Kwel wordt niet afgevangen door drainage Overstroming met verontreinigd water kortstondig van duur kwel wordt weggedrukt uit wortelzone bij langdurige overstroming : regenwater of voedselrijk, mineraalarm oppervlaktewater vervangt kwel -> werkt verruigend (soortenarme vegetatietypes, bvb. brandnetel,...) anaërobe omstandigheden in stagnerend water -> toxisch voor bepaalde vegetaties (Ned. onderzoek) Dit wordt vooral veroorzaakt door verhoogde ruimingswallen of onoordeelkundig opstuwen Vooral schadelijk bij zomeroverstromingen (4-5/07/2005)

Ondiepe drainage : kwel bereikt wortelzone

Diepe drainage: kwel verdwijnt uit wortelzone ...

In het veld... SLECHT GOED ! ophoging foto : DLI Steile oever (diepe ruiming) GOED ! foto : DLI

Afwateringsgracht : te hoge ruimingswallen... Te steile oever ! Zó hoort het ! foto : DLI foto : FD

Kernoplossingen Scheldemeersen Primordiaal externe waterlopen aanpakken buiten valleigebied (bron) : Waterzuivering, afkoppeling sanitaire lozingen Programma’s tegen afspoeling bodem in landbouwareaal (tegengaan zwevende stof en nutriëntenafzet) Vermijden piekafvoeren : herinfiltratie, buffering,... In valleigebied : Ruimte voor water Vermijden stagnerend water bij zomeroverstromingen Verschralingsbeheer (2x /jaar maaien / afvoeren)