Grondverzet en overheidsopdrachten: het belang van het bijzonder bestek Christophe Lenders GSJ Advocaten Antwerpen vzw Grondwijzer – Infratech Belgium 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Deel 1: Het bijzonder bestek als precontractueel document Deel 2: Incidenten tijdens de uitvoering van de opdracht Deel 3: Problemen bij vorderingen Deel 4: Beëindiging van de opdracht 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Deel 1: Het bijzonder bestek als precontractueel document 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document A. De inhoud van het bijzonder bestek Administratief en Technisch gedeelte Administratief gedeelte - vermelden van typebestekken - verwijzen naar reglementering (bodemsanering) Artikel 174 VLAREBO: De initiatiefnemer grondwerken neemt in de aanbestedingsdocumenten, de prijsvraag of de contractuele documenten clausules op die waarborgen dat de regelen met betrekking tot het gebruik van uitgegraven bodem, vermeld in dit hoofdstuk, toegepast worden . 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document Algemene Aannemingsvoorwaarden (A.A.V.): altijd van toepassing ? Waarde van de opdracht =/+ 22.000 EUR (excl. BTW) altijd van toepassing tenzij vooraan in bestek afwijking vermeld afwijking moet noodzakelijk zijn voor de bijzondere eisen van de opdracht afwijking 14 artikelen bijzondere motivering vereist in het bestek 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document Motiveren voor sleutelbepalingen in de A.A.V. 5,6,7 (borgstelling), 10 § 2 (uitgesloten onderaannemer), 15 (betalingen en onderbreking in de uitvoering), 16 (herziening van de opdracht ingevolge onvoorziene omstandigheden), 17 (teruggave boeten wegens laattijdige uitvoering), 18 (rechtsvorderingen en termijnen), 20 (middelen van optreden van de aanbestedende overheid), 21 (verbreking overheidsopdracht), 22 (afspraken tussen aannemers), 30 §2 (verplichting voor de aannemers tot instandhouding van bestaande constructies en werken en tot vrijwaring van naburige eigendommen), 36 (lonen en algemene arbeidsvoorwaarden) en 41 (aansprakelijkheid aannemer) 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document waarde – 22.000 EUR (excl. BTW) niet van toepassing tenzij uitdrukkelijk bepaald essentiële bepalingen (11 artikelen) blijven van toepassing 10 § 2, 15, 16, 17 , 18, 20, 21,22, 30 § 2, 36 en 41 A.A.V. Waarde =/- 5.500 EUR (excl. BTW) niet van toepassing 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document Afwijken van de A.A.V.: vrijheid van het bestuur? Noodzaak voor de bijzondere eisen van de opdracht Vooraan vermelden in het bestek Uitdrukkelijke motivering in het bestek Schending van deze bepalingen worden als niet geschreven gehouden ongeacht het voorbehoudloos inschrijven in het bijzonder bestek Afwijking noodzakelijk wegens ‘bijzondere eisen van de opdracht 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document Belangrijke bepaling inzake grondverzet Artikel 25 AAV   § 1. De aannemer wordt geacht de aard van de bouwgronden te kennen en zijn prijzen op grond van de uitslag van zijn eigen berekeningen te hebben vastgesteld. 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document   Alle werken, metingen en kosten betreffende de uitvoering van de opdracht zijn voor rekening van de aannemer, inzonderheid:   1° alle werken en leveringen die nodig zijn om de grondafkalvingen en andere beschadigingen te voorkomen en eventueel te verhelpen zoals stempelingen, beschoeiingen, bemalingen;   2° de ongeschonden bewaring, de eventuele verlegging en terugplaatsing van kabels en leidingen waarop bij grond-, graaf- of baggerwerken kan worden gestuit, voor zover de last hiervoor niet op de eigenaars van die kabels en leidingen berust 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document 3° de verwijdering binnen de grenzen van de grond-, graaf- of baggerwerken eventueel noodzakelijk voor de uitvoering van het werk : a) van grond, slijk en kiezel, stenen, breukstenen, allerlei gesteente, overblijfselen van metselwerk, zoden, beplantingen, struiken, stronken, wortels, kreupelhout, puin en afval; 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document b) van ieder rotsblok, ongeacht zijn volume, wanneer het bestek vermeldt dat de graaf-, grond- en baggerwerken moeten worden uitgevoerd in rotsachtig terrein, en bij gebrek aan deze vermelding van ieder uit één stuk bestaande rotsblok, metselwerk of betonblok waarvan het volume een halve kubieke meter niet overschrijdt; indien in de opmetingsstaat hiervoor geen speciale prijs is vermeld, wordt de te verwijderen hoeveelheid rots op grond van een overeen te komen prijs betaald, zelfs wanneer dit te verwijderen gedeelte kleiner is dan 0,500 m³ voor zover het deel uitmaakt van een rotsblok groter dan 0,500 m³; 4° het vervoer en het wegbrengen van graafspecie hetzij buiten het domein van de aanbestedende overheid, hetzij naar de plaatsen voor herbruik binnen de uitgestrektheid van de bouwplaatsen, hetzij naar de voorziene stortplaatsen overeenkomstig de voorschriften van het bestek; 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document    5° alle algemene onkosten, bijkosten en onderhoudskosten gedurende de uitvoerings- en de waarborgtermijn;  6° keurings- en opleveringskosten.  De uitvoeringsmiddelen die bij het graafwerk verloren gaan worden niet in rekening gebracht.  De aannemer neemt eveneens alle werken ten laste die uiteraard afhangen van of samenhangen met deze die in de plans en in het bestek zijn beschreven.    § 2. Alleen de principiële toelatingen die voor de uitvoering van de opdracht zelf nodig zijn moeten door de aanbestedende overheid worden bezorgd. Het verkrijgen van de vergunningen nodig voor de uitvoering van de werken en alle andere verrichtingen en verplichtingen die er aan onderworpen zijn vallen ten laste van de aannemer. 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document Het bestek als ‘noodzakelijk’ informatiemiddel De aanbestedende overheid moet alle noodzakelijke informatie verlenen Realistische prijs kunnen geven – risico’s inschatten Gebrek aan tijd voor grondig onderzoek voor aannemers Realistische inschatting hoeveelheden grondverzet Milieuhygiënisch onderzoek Artikel 25 AAV Vs. precontractuele aansprakelijkheid 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Precontractueel document De aanbestedende overheid moet alle nuttige informatie geven Hof van Beroep Antwerpen 14 oktober 2003 Indien bijzonder bestek geen melding maakt van mogelijke afzetmoeilijkheden grond bij inschrijving: onvoorziene omstandigheid voor de aannemer bij uitvoering 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Deel 2: Incidenten tijdens de uitvoering van de opdracht 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Incidenten Ontbrekende/onvolledige documenten in het bijzonder bestek inzake grondverzet Artikel 86 KB overheidsopdrachten Indien de inschrijver in het bestek of in de aanvullende documenten zodanige vergissingen of leemten vaststelt dat het hem onmogelijk is prijs te berekenen, …, geeft hij daarvan onverwijld … schriftelijke kennis. Artikel 16 § 1 AAV Precontractuele fout in hoofde van de aanbestedende overheid Artikel 174 VLAREBO SB 250: Bij afvoer van gronden buiten de werkzone dient de aanbestedende overheid het bewijs te leveren van herkomst en van de kwaliteit van de af te voeren gronden 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Incidenten Vordering verbreking, schadevergoeding, aanpassingen voorwaarden uitvoering opdracht, termijnverlenging Hof van Beroep Antwerpen 14 oktober 2003 Hof van Beroep Antwerpen 18 september 2007 Beperkt verontreinigde grond te herbruiken als bouwstof Bijzonder bestek sluit geen schadevergoeding uit voor afvoer vervuilde grond 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Incidenten Artikel 16 § 2 AAV Onvoorziene omstandigheden voor de aannemer ! Vormvereisten zowel § 1 als § 2 - artikel 16 § 3 AAV: noodzakelijke melding van feit/nadeel door de aannemer onmiddellijk en uiterlijk binnen de 30 dagen artikel 16 § 4 AAV: indienen van schadevordering uiterlijk 90 kalenderdagen na voorlopige oplevering indienen verzoek termijnverlening uiterlijk voor verstrijken van de contractuele termijn 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Incidenten Schorsing van de werken/opdracht ingevolge onvolledige onjuiste gegevens in het bestek tijdens de uitvoering van de werken Planningsverstoring bij aannemer - artikel 16 § 1 AAV - formaliteiten artikel 16 §§ 3 en 4 AAV Bevel schorsing - artikel 15 § 5 AAV - geen nood aan fout - formaliteit artikel 16 § 4 AAV 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Incidenten C. Schorsing van de werken/opdracht ingevolge onvoorziene omstandigheden in het bestek tijdens de uitvoering van de werken Artikel 16 § 2 AAV Recht op schadevergoeding Onvoorzienbaar Zeer ernstig nadeel Formaliteit: artikel 16 § 3 AAV ! Let op bij bevelen tot schorsing 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Incidenten Overschrijding hoeveelheden Artikel 42 AAV Herziening prijs indien de overschrijding het drievoudige overtreft van de vermoedelijke hoeveelheid van het bijzonder bestek Formaliteit; kennisgeving binnen 15 kalenderdagen per aangetekende post na het opstellen van vorderingsstaat Bijkomend artikel 16 §§ 1, 2 AAV ! 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Incidenten Overschatting als oplossing ? Herziening eenheidsprijzen mogelijk indien minder dan de helft bedragen Artikel 16 §§ 1 en 2 AAV Forfait ? Alleen mogelijk wanneer risico kan worden ingeschat ? Geen kanscontract 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Deel 3: Problemen bij vorderingen 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Vorderingen Onduidelijkheid van beschrijvingen in het bijzonder bestek Indien de “gemeenschappelijke bedoeling” van partijen niet duidelijk is dan dient dit overeenkomstig artikel 1162 B.W. in het voordeel van de aannemer en in het nadeel van het bestuur te worden uitgelegd Belang van duidelijke precieze omschrijving in het bijzonder bestek 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Vorderingen B. Vorderingen over bijwerken/schadevergoedingen/nieuwe eenheidsprijzen Discussies met aannemers over prijzen kunnen uitvoering niet vertragen Artikel 42 § 3 en § 6 AAV Artikel 16 § 8 AAV Mogelijk om posten voor alle mogelijke vervuilde gronden te voorzien ? En wat bij niet-uitvoering ? 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Deel 4: Beëindiging van de opdracht 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Einde opdracht Overmaken bodembeheerrapport/overige documenten Wachten tot oplevering: té laat Preventief: bijzonder bestek Aan te voeren grond: preventief keuren preventief voor grondwerken bodembeheerrapport 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Einde opdracht Afgevoerde grond Betaling afhankelijk stellen van overmaken bodembeheerrapport Uitdrukkelijk melden dat werken niet als voltooid zullen worden aanzien als bodembeheerrapporten ontbreken: afwijking van artikel 43 AAV ? – vermelding vooraan bijzonder bestek 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders - 11 februari 2010 Einde opdracht Mogelijkheid tot het opleggen van straffen zo na voltooiing van de werken geen bodembeheerrapport wordt overgemaakt geen beperking tot 5 % van de aannemingssom wel mogelijkheid voor de rechter om deze straffen te verminderen ! Vrijgave borgtocht: décharge aan de aannemer. 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010

Christophe Lenders Advocaat GSJ ADVOCATEN Antwerpen Christophe.Lenders@gsj.be www.GSJ.be 3/04/2017 Christophe Lenders - 11 februari 2010