De effectiviteit van de klokkenluiderregeling. Transparency International 21 april 2009 Dr. Sylvie C. Bleker-van Eyk Director Deloitte Center of Excellence on Compliance & Integrity

Ontstaan van aandacht voor klokkenluiders Klokkenluider vaak: Goedwillende medewerker Goed zicht op dagelijkse gang van zaken Zit met dilemma (het beste voor de zaak / collegialiteit) Vreest voor gevolgen Denkt dat hij/zij niet serieus genomen zal worden Vreest ‘onder-de-pet’ mentaliteit

15 oktober 2004, Kantonrechter Ontbinding van arbeidsovereenkomst geweigerd: verplicht herstel van de werkrelatie De werknemer heeft gehandeld als goed werknemer (heeft herhaaldelijk de problemen aan de orde gesteld) Werknemer heeft zich vooraf voldoende geïnformeerd of er echt iets mis was Schade aan de goede naam van het bedrijf is aan de werkgever zelf toe te rekenen Werknemer heeft aangegeven de relatie te willen herstellen, de werkgever wordt hiertoe gedwongen CRUX: het blijkt dus wel mogelijk in de ogen van de rechter dat een medewerker een goede afweging kan maken tussen belangen bedrijf en algemeen belang, ondanks de beperktere blik van de werknemer over de ‘bird’s-eye-view’ van de werkgever 16 december 2004

De klokkenluider regeling in de praktijk In bedrijven zijn vaak regelingen van STAR overgenomen: copy/paste. Bleek in de praktijk niet te werken: Geen maatwerk (geen rekening houden met bestaande structuren) Niet uitgebreid nagedacht over bescherming (op papier lijkt het aardig, maar in de praktijk onwerkbaar) Regelingen in bedrijf en bij overheidsorganisatie nauwelijks bekend Meldpunten (intern en extern: nauwelijks tot niet bekend) Conclusie: geen goede bescherming voor klokkenluider

Aandachtspunten (1) Regeling moet maatwerk zijn: aanpassen aan bestaande processen en waar mogelijk procedures Intern regeling zodanig goed opzetten dat klokkenluider het systeem moet doorlopen. Alleen daarna (of in exceptionele gevallen) een mogelijkheid tot extern luiden Liefst geen anonieme meldingen (bij grote organisaties biedt website een oplossing voor anonimiteit problemen) Goede bescherming klokkenluider. Contact met klokkenluider behouden voor verdere informatie Goede communicatie is essentieel! Ook goede communicatie binnen bedrijf: herhaaldelijk vermelden in personeelsblad e.d.

Aandachtspunten (2) Uitgangspunten regeling April 3, 2017 Aandachtspunten (2) Uitgangspunten regeling Bescherming klokkenluider Klokkenluider keuze uit intern & extern meldpunt Aansluiten bij bestaande structuren van de Organisatie Organisatie blijft houder van onderzoeksinitiatief Regeling in heldere taal Extern onderzoek Rapportage

Aandachtspunten (3) Bescherming klokkenluider April 3, 2017 Aandachtspunten (3) Bescherming klokkenluider Bij voorkeur geen anonieme klachten Klacht door meldpunt geanonimiseerd (d.m.v. vaststaand protocol) Gegevens klokkenluider beschermd Meldpunt houdt gedurende het proces contact met de klokkenluider (voor uitwisseling informatiegegevens klokkenluider & ter geruststelling en tegengaan van perscontact)

Aandachtspunten (4) Extern & Intern Meldpunt April 3, 2017 Aandachtspunten (4) Extern & Intern Meldpunt Klokkenluider moet kunnen kiezen uit twee interne meldpunten en één extern meldpunt Twee interne meldpunten voor het geval dat één der interne meldpunten betrokken is bij de klacht Intern meldpunt moet aansluiten bij bestaande organisatiestructuur (klachtencommissie e.d.) Indien gewenst een extern meldpunt: 24/7: website. Telefoon helpt niet goed. Altijd een externe mogelijkheid in extreem gevallen: zou per branche geregeld kunnen worden door branchevereniging

www.deloitte.nl Copyright ©2007 by Deloitte Touche Tohmatsu. All rights reserved. With about 6,000 employees, and offices throughout the Netherlands, Deloitte is the leading organization in the field of Audit, Tax, Consulting and Financial Advisory. Deloitte Netherlands is an independent member firm of Deloitte Touche Tohmatsu, with 135,000 people and offices in 140 countries.