ABVAKABO Vrouwengroep Midden-Brabant Bezuinigingen - gevolgen voor inkomens – is dit erg? - wat te doen? Lou Keune, Tilburg 18 april 2013

Bezuinigingen: Hoeveel ? Totale begroting ongeveer € 250 miljard (uitgaven) Mikken op 3 % tekort (EU regel) Laatste regeerakkoord € 15 miljard per jaar bezuinigen Maar: tekort groter: € 4 miljard per jaar erbij? (Uitgesteld bij Mondriaan akkoord) En als mikken op 0 % tekort, dan € 50 miljard?

Bezuinigingen: Welke? (1) Veel staat nog niet vast. Bijvoorbeeld 0-lijnen Cao's zorgsector en ambtenaren (Mondriaan Akkoord) In inkomensplaatjes meegerekend: Verbeteringen koopkracht: o.a. verlagen tarief eerste belastingschijf; verhoging arbeidskorting; terugdraaien belasting op reiskostenvergoeding

Bezuinigingen: Welke? (2) In inkomensplaatjes meegerekend o.a.: Verslechteringen koopkracht: o.a. afbouw algemene heffingskorting 2e en 3e belastingschijf; afbouw ouderenkorting boven € 60.000. inkomensafhankelijk eigen risico (nadelig voor hogere inkomens); afschaffen gratis schoolboeken; bevriezen en verlagen kinderbijslag; afschaffen WTCG; afschaffen compensatie chronisch zieken en gehandicapten CER; et cetera

Bezuinigingen: Welke? (3) In inkomensplaatsjes niet meegerekend maar toch inkomensgevolgen: verhoging AOW leeftijd: AOW gat (in discussie); effecten decentralisatie naar gemeenten: jeugdzorg - € 150 miljoen, AWBZ - € 1.7 miljard; Participatiewet - € 1,7 miljard); verlagen pensioenen als gevolg van kabinetsbeleid + DNB over dekkingsgraad; 0-lijn zorgwerkers (uitgesteld); 0-lijn ambtenaren (uitgesteld); degradatie zorgwerkers (lagere inschaling dus lagere lonen); bezuinigingen huishoudelijke hulp met 75%; bezuinigingen hergebruik rolstoel e.d.; effecten WW maatregelen (nieuwe afspraken Mondriaan Akkoord); groeiende werkloosheid als gevolg van kabinetsbeleid, dus koopkrachtverlagingen van getroffenen; eigen bijdragen in AWBZ (in discussie); aanpak scheefwoners; huurverhogingen; stapeleffecten.

Gevolgen voor inkomens Inkomensplaatjes NIBUD CPB

NIBUD Per maand Alleenstaande in bijstand - 1,9 % - € 21 Echtpaar met 2 kinderen onder de 12 (alleenverdiener bruto jaarinkomen € 5.000) - 1,3 % - € 31 Tweeverdiener zonder kinderen, (bruto jaarinkomen € 35.000 + € 30.000) + 0,1 % + € 5 Tweeverdiener met 2 kinderen onder de 12 (bruto jaarinkomen € 40.000 + € 20.000; geen kinderopvang) - 0,4 % - € 14 Tweeverdiener met 2 kinderen onder de 12 (bruto jaarinkomen € 40.000 + € 20.000; 3 dagen kinderopvang, dagopvang) - 1,5 % - € 58 Echtpaar 65+ (bruto jaarinkomen AOW + € 10.000 pensioen; andere partner alleen AOW) - 3,5 % - € 80

Achtergronden bij de berekeningen NIBUD (1) Alleenstaande in de bijstand Verandering bijstand -/- € 9 Verandering zorgtoeslag + € 19 Verandering huurtoeslag + € 4 Verandering inkomen + € 14 Verandering ziektekostenpremies + € 0 Eigen risico ziektekostenverzekering + € 5 Verandering overige uitgaven + € 30 Verandering uitgaven + € 35 Verandering koopkracht -/- € 21 = -1,9%

Achtergronden bij de berekeningen NIBUD (2) Echtpaar met 2 kinderen onder de 12 (alleenverdiener, bruto jaarinkomen € 35.000,- ) Verandering netto loon + € 66 Verandering belastingteruggaaf -/- € 13 Verandering zorgtoeslag -/- € 13 Verandering kindgebonden budget € 0 Verandering kinderbijslag + € 1 Verandering inkomen + € 41 Verandering ziektekostenpremies + € 0 Eigen risico ziektekostenverzekering + € 11 Verandering overige uitgaven + € 61 Verandering uitgaven + € 72 Verandering koopkracht -/- € 31 = (- 1,3%)

CPB -Gemiddelde koopkracht van zowel de werknemer als uitkeringsgerechtigde blijft gelijk. -Gepensioneerden gaan er ¼% per jaar op achteruit. -Binnen alle categorieën is sprake van herverdeling van hoge naar lage inkomens. Dit houdt verband met de afbouw van de algemene heffingskorting die ongunstig is voor inkomens boven het minimumloon, en met het afbouwen van de arbeidskorting voor de hogere inkomens naar nul vanaf 70 duizend euro. -Het onbelast laten van de reiskosten vergoeding en de verhoging van de arbeidskorting zijn gunstig voor de koopkracht van werkenden. -De verhoging van de algemene heffingskorting is relatief gunstig voor de lage inkomens.

CPB: meegenomen gunstige maatregelen -Verhogen arbeidskorting -Verhogen algemene heffingskorting -Verlagen tarief eerste schijf -Terugdraaien belasten reiskostenvergoeding -Invoeren inkomensafhankelijk eigen risico (gunstig voor lage inkomens) -Invoeren doorwerkbonus -Verlengen derde schijf -Verhogen kindgebonden budget en introductie kop op kindgebonden budget voor alleenstaande ouders -Temporiseren afbouw dubbele algemene heffingskorting in de Wet werk en bijstand

CPB: meegenomen ongunstige maatregelen (1) -Afbouw algemene heffingskorting over inkomenstraject tweede en derde schijf -Afbouw ouderenkorting voor inkomens boven de 60 duizend euro -Invoeren inkomensafhankelijk eigen risico -Afschaffen gratis schoolboeken -Verlagen maximum aftrekpercentage voor hypotheekrenteaftrek -Bevriezen en verlagen kinderbijslag -Afschaffen kopje alleenstaande ouders in de Wet werk en bijstand -Afschaffen aanvullende alleenstaande ouderkorting en alleenstaande; ouderkorting;

CPB: meegenomen ongunstige maatregelen (2) -Afschaffen ouderschapsverlofkorting -Afbouwen van de arbeidskorting voor hogere inkomens -Afschaffen aftrek levensonderhoud kinderen -Afschaffen tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (WTCG), afschaffen compensatie chronisch zieken en gehandicapten (CER) en afschaffen aftrek specifieke ziektekosten en deels overhevelen naar gemeentes -Terugdraaien terugsluis btw-verhoging en vergroening via schijftarieven -Niet invoeren vitaliteitsparen -Afschaffen toeslag jongere partner voor AOW-gerechtigden met aanvullend pensioen van 50.000 euro of meer.

Is dit erg? Nee Inkomens huishoudingen sinds 1980 flink gestegen, met zo’n 55 % (zie grafiek) In internationale welzijnsvergelijkingen HDI komt Nederland op plaats 4 (HDI) Wat is armoede? SCP: 1,2 miljoen armen (grafiek) Wat is armoede? VN: 2,4 miljard armen (minder dan $ 60 PM) Ecologische Voetafdruk (moet met 2/3 terug) Nederlanders behoren tot 20 % rijksten Er is overconsumptie (30 %?)

Armoedegrens volgens SCP

Is dit erg? Ja Bezuinigingen lossen financieel niets op Veroorzaken bij veel mensen veel problemen Afbraak verzorgingsstaat leidt tot ernstige gevolgen, en is onnodig (wel aanpassingen nodig, voorbeeld rolstoelen) Oorzaak van begrotingsproblemen ligt bij financiële sector en bij liberaliseringen, niet bij verzorgingsstaat

Wat te doen? Overwegingen Wat te doen: wij zelf Wat te doen: vakbeweging

Wat te doen? Overwegingen Voorbereiden op moeilijke tijden zeer instabiele en kwetsbare wereldeconomie EURO leningen terugbetaald? Storingen in voedselketens Schaarste grondstoffen Et cetera Wat voor economie willen wij?

Wat te doen? Wij zelf Minder kwetsbaar worden Levensstijl veranderen: ons voorbereiden op minder, dus zuiniger en ook verantwoorder leven Niet gek laten maken door consumeerdwang Meer zelf doen: eigen energie opwekken, voedsel uit eigen regio, zelf weer leren kleren te herstellen, ruilen, et cetera; historisch voorbeeld ex-textielwerkers in jaren ’80 Solidariteitsnetwerken Je organiseren (o.a. vakbond) Overlevingseconomie?

Wat te doen? Vakbeweging Blijven doen waarvoor is opgericht: collectieve belangenbehartiging, verzorgingsstaat verdedigen en vernieuwen, individuele belangenbehartiging, Cao's, ondersteuning aan vakbeweging elders, et cetera Visie ontwikkelen voor de lange termijn: wat voor samenleving willen wij, en wat voor economie? Structurele hervormingen richting duurzaamheid en solidariteit voorbereiden en realiseren. Historisch voorbeeld: NVV, SDAP en anderen in jaren ‘30: “Plan van den Arbeid” Werken aan de transitie naar andere economie

Platform Duurzame en Solidaire Economie www.platformdse.org