Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7 1. Wat is een Rechtsstaat? Obama: stappen tegen regering Bush mogelijk ANP/DPA/AF gepubliceerd op 11 januari 2009 WASHINGTON - Barack Obama kan naar eigen zeggen niet uitsluiten dat de vertrekkende regeerders juridische problemen krijgen inzake mensenrechten. ‘Niemand staat boven de wet,’ beklemtoonde Obama zondag in een vraaggesprek met de omroep ABC. De regering Bush heeft in het kader van de terrorismebestrijding de rechten van burgers op zeer omstreden punten ingeperkt en inlichtingendiensten hebben zich mogelijk aan marteling schuldig gemaakt. Verdachten werden bijvoorbeeld volkomen rechteloos in een Amerikaanse marinebasis op formeel Cubaans grondgebied aan de Baai van Guantánamo opgesloten. Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7 Wat is een Rechtsstaat? ‘Niemand staat boven de wet,’ beklemtoonde Obama Dat is het belangrijkste uitgangspunt van een rechtsstaat Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7 Wat is een Rechtsstaat? Drie belangrijke uitgangspunten Vrijheid staat voorop. Maar in elke staat zijn soms beperkingen van de vrijheid nodig Die beperkingen moeten evenzeer gelden voor degenen die de wetten maken De burger kan alleen verplicht worden zich aan wetten te houden als die al bestonden op het moment dat hij deed waar de wet betrekking op heeft (legaliteitsbeginsel) Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7 Wat is een Rechtsstaat? De drie waarden van de Rechtsstaat: Vrijheidbescherming (Grondrechten) Gelijke behandeling (artikel 1 Grondwet) Rechtszekerheid (legaliteitsbeginsel) Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7 Wat is een Rechtsstaat? De staat is de enige instantie die – in het uiterste geval –geweld mag gebruiken Maar daar moeten strenge regels voor gelden Filmpje Er is een Rechtsstaat nodig om burgers te beschermen tegen kwaadwillige bestuurders of bestuurders die fouten maken Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7 Wat is een Rechtsstaat? Wat is onder andere nodig voor een Rechtsstaat? Democratie: Dat burgers via vrije en geheime verkiezingen hun politici kunnen kiezen Dat er onafhankelijke rechters zijn (Trias Politica) Dat er een onafhankelijk Pers is die misstanden aan de kaak kan stellen Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

2. Typologie van rechtsstaten In het rode gebied kunnen rechtsstaten bestaan Maar ook daar kunnen rechten uitgeschakeld worden In de gele gebieden vinden we machtsstaten of politiestaten: In linkse dictaturen zijn politieke rechten niet of zwak aanwezig, in reactionaire of fascistische landen bestaat voor grote groepen geen rechtsgelijkheid Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7 2.2 Het Rechtssyteem We vinden in een land Het publiekrecht: betreft overheid en burger Het privaatrecht: betreft de burgers onderling Wereldwijd vinden ook nog: Het volkenrecht: internationale regels Filmpje Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7 2.2 Het Rechtssyteem Het publiekrecht: betreft overheid en burger Onder het publiekrecht vallen onder andere het Belastingrecht en het Strafrecht Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

3. Het ontstaan van de Rechtsstaat Opdracht: Neem over in je schrift en vul aan en vul in: Wanneer Wat Waar 1800 voor Christus Hammoerabi: bescherming armen en zwakken Iran 13e eeuw Engeland 1215 Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7

4. De Nederlandse Rechtsstaat Belangrijk begrip: “Civil Society”: Welke groepen vallen hieronder? Functioneert de Nederlandse Rechtsstaat goed? Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7