Op weg naar meerjarenafspraken van GGZ Nederland, IGZ en HKZ over de toetsing van veiligheidsnormen, aansluitend op de doelstellingen van het patiëntveiligheidsprogramma 2008-2011 Veilige zorg, ieders zorg Djieuwke Verseput Beleidsadviseur afd. Kwaliteit en Verantwoording Projectleider Veilige zorg, ieders zorg

Programma Veilige zorg, ieders zorg 7 speerpunten: Veiligheidsmanagementsysteem (VMS) Veilig incidenten melden (VIM) Agressie / cultuur Psychiatrische en somatische comorbiditeit Medicatieveiligheid Suïcidepreventie Dwang en Drang Opleiding en training Onderzoek

Speerpunt 1: VMS (1) Doelstelling: 2008: Doelstelling: 80% van de hkz-gecertificeerde ggz-instellingen beschikt aan het eind van het programma (eind 2011) over een effectief operationeel veiligheidsmanagementsysteem (VMS). 2010: Geoperationaliseerd is dit: Aan het eind van het programma is 80% van de HKZ-gecertificeerde ggz-instellingen (leden GGZ Nederland) gecertificeerd op basis van het HKZ Certificatieschema GGZ, versie 2009. Daarnaast zijn enkele koplopers gecertificeerd op het HKZ-schema 2009 én het addendum. (Daarmee is het ggz-schema compatibel met het model cq certificatieschema cliënt-/patiëntveiligheid van HKZ / NTA 8009:2007) Doelstelling 2008 afkomstig uit uitgangspuntennotitie (afspraken GGZ Nederland – IGZ – VWS – Trimbos-instituut) Operationalisering 2010 zie factsheet doelstellingen op website

Speerpunt 1: VMS (2)

Verschillen op normniveau (bron: HKZ) Niveau van veiligheid Verschillen op normniveau (bron: HKZ) Certificatieschema Kwaliteit vóór 2008 Certificatieschema Kwaliteit na 2008 Certificatieschema Veiligheid Prospectieve RI geen methode, geen criteria Veiligheidsbeleid Veilige cultuur! Veilig melden Prospectieve RA volgens methode of RA methode die aan criteria voldoet -Retrospectieve RA volgens geschikte methode Slide HKZ Certificatieschema ggz – juni 2009, inclusief merendeel veiligheidsnormen. Toetsmethodiek KMS. Leidt tot HKZ certificaat voor KMS. Certificatieschema cliënt/patiëntveiligheid – december 2009, NTA-compatibel. Toetsmethodiek VMS. Leidt tot HKZ certificaat VMS Afspraak ggz: verschil tussen ggz-schema juni 2009 – schema december 2009 overbruggen in addendum. Voorjaar 2011: HKZ verzend veiligheidsmodule ggz naar ggz-instellingen. Bij certificatieschema VMS / toetsing ggz-schema 2009 incl. module behoort toetsmethodiek VMS. Nu in ontwikkeling: toch het addendum, integraal onderdeel ggz-schema 2009 met toetsing conform KMS toetsmethodiek. Publicatie najaar 2011. Nadruk op verbeteren ‘Engels’ Focus op veiligheid Risicomanagement / veiligheidsmanagement ‘Cambridge Engels’

De HKZ normen (bron: HKZ) In de HKZ certificatieschema ‘s voor Kwaliteit Risico inventarisaties op individueel cliëntniveau Voor starten van de behandeling / therapie: wat zijn de specifieke risico ‘s voor deze cliënt? Geen extra procedure noodzakelijk Hoe? Bv Anamnese, verpleegplan… Volg hierbij wat ‘gebruikelijk is voor de eigen beroepsgroep’. Prospectieve risico inventarisatie op procesniveau Brede inventarisatie, waarbij je je processen doorspreekt. ‘waar zitten risico’s?’ Hoe? Bv werk-, teamoverleg, brainstormen,… Geen voorgeschreven methode Geen eisen aan de gebruikte methode Van toepassing op Certificatieschema ggz-instellingen, juni 2009

De HKZ normen – vervolg (Bron: HKZ) In (het certificatieschema voor) Veiligheid Prospectieve risico analyse op procesniveau door middel van een bestaande methode Bv SAFER, BowTie door middel van een eigen methode die dan wel de volgende elementen bevat: identificatie, classificatie, afweging Retrospectieve risico analyse door middel van een ‘geschikte methode’ Bv Prisma, Sire, BowTie, .. NB: aanvullende veiligheidsnormen in addendum / module toetsmethodiek KMS vs toetsmethodiek VMS

Mogelijke methoden voor risico-analyses Retrospectief Prospectief HFMEA (light) SAFER BOWTIE PRISMA SIRE

Voorstel HKZ voor toetsmethodiek VMS (bron: HKZ) Door bekwame CI De toetsing staat ook ergens voor: Toetsmethodiek VMS bevat Beoordeling uitvoering risico-analyses 1 x per 3 jaar een onverwacht controlebezoek Certificatiereglement: www.hkz.nl De lat ligt hoog bij toetsmethodiek VMS: Alle risicovolle processen in kaart bij initiële toetsing Meer locaties worden onderzocht dan in steekproef zoals bij KMS Beoordeling van de uitvoering van risico-analyses GGZ Nederland: De lat ligt te hoog. Sluit niet aan bij huidige praktijk in de ggz Kosten zijn te hogen (stijging variërend van 80-120%)

keurmerken / certificeren (bron: HKZ) Niveau van veiligheid Mogelijkheden voor keurmerken / certificeren (bron: HKZ) Certificatieschema ‘s Kwaliteit vóór 2008 na 2008 Certificatieschema Veiligheid HKZ presenteert 3 mogelijkheden voor HKZ-keurmerken. Gevolgend meerjarenafspraken met HKZ en IGZ, gekoppeld aan de veiligheidsnormen in het nog te publiceren addendum: Toetsing binnen bestaande methodiek KMS Toetsing op ggz-schema 2009 inclusief addendum leidt tot KMS-certificaat en niet VMS-certificaat. Module veiligheid

Resultaten IGZ jaargesprekken 2010 (bron: IGZ)   In ontwikkeling n (%) Niet in ontwikkeling Strategie en beleid 24 (96) 1 (4) Veilige cultuur Veilig incident melden 22 (88) 3 (12) Inventariseren risico's 14 (56) 11 (44) Continue verbeteren 19 (76) 6 (24) Patiëntenparticipatie 18 (72) 7 (28) Structureel op agenda RvB Wat is nu die huidige praktijk? De ggz beschikt over weinig onderzoek. Op basis van de jaargesprekken 2010 met 25 geïntegreerde ggz-instellingen presenteerde de IGZ deze resultaten. NB: de indeling in ontwikkeling / niet in ontwikkeling is gekozen omdat sprake was van vele plannen die in 2011 z’n beslag zouden krijgen. Operationeel / niet operationeel zou een ander beeld opleveren, maar doet onvoldoende recht aan de ontwikkelingen, het proces loopt en tijd kost. Wat valt op? Inventariseren risico’s scoort met stip in de categorie ‘niet in ontwikkeling’. Wat zegt de IGZ hierover? Beleid en strategie Meeste Raden van Bestuur hebben duidelijke opvatting over veiligheidsbeleid Meeste instellingen voor 2011 plan van aanpak met heldere doelstellingen. Veilige cultuur Veel aandacht voor veilige cultuur in de instellingen en investeren meldingsbereidheid medewerkers. Manier waarop wisselt per instelling. VIM Meeste instellingen hebben inmiddels een digitaal VIM-registratiesyteem. Met dit systeem (snel) inzicht krijgen in functioneren zorgproces moet verder ontwikkeld worden. Inventariseren risico’s Inventariseren risico’s nog te weinig aandacht. Prospectieve risico analyses worden bijna niet uitgevoerd, retrospectieve risicoanalyses vaker. Continue verbeteren Continue verbeteren in kader van HKZ onderdeel kwaliteitsmanagementsysteem (PDCA). Steeds vaker in- en externe audits. Patiëntenparticipatie Patiënten steeds beter betrokken bij het veiligheidsbeleid en de –strategie. Steeds vaker worden patiënten- maar ook familieraden gevraagd te participeren bij VMS-plan.

Contouren meerjarenafspraken (1) Meerjarenafspraken gericht op reductie toezichtlasten: Afspraken 2011 GGZ Nederland met IGZ en CKMZ, de uitvoerder van veiligheidsvisitatiebezoeken Kern van de afspraken: Als CKMZ VVB uitvoert en de instelling de positieve bevindingen deelt met de IGZ, zal de IGZ geen extra toets uitvoeren op het veiligheidsmanagementsysteem. NB: nog geen bestuurlijk akkoord!

Contouren meerjarenafspraken (2) Meerjarenafspraken 2012 – 2014 gericht op reductie toezichtlasten Kern van de afspraken: Als de CI conform meerjarenafspraken VMS toetst en de ggz-instelling de positieve bevindingen deelt met de IGZ, zal de IGZ geen extra toets uitvoeren op het veiligheidsmanagementsysteem.

Contouren meerjarenafspraken (3) I Meerjarenafspraken 2012-2014 aansluitend bij veiligheidsnormen in addendum + cultuur. 2012 afspraken over selectie methode(n), deskundigheidsbevordering, uitvoering retrospectieve & prospectieve risicoanalyses en cultuur 2013 afspraken over uitvoering van retrospectieve en prospectieve risicoanalyses, verbeteracties en cultuur 2014 zie 2013 Sluit in uitvoering aan bij de vijf inhoudelijke speerpunten van het patiëntveiligheidsprogramma Veilige zorg, ieders zorg

Meer informatie verkrijgbaar bij:dverseput@ggznederland.nl Zie ook: www.veiligezorgiederszorg.nl