Gebruikerscommissie 3.12.09 Rebecca Verhofstede Verbeteren van de zorg aan het levenseinde met behulp van de Zorgleidraad Laatste Levensdagen Een studie op geriatrie in Vlaanderen Rebecca Verhofstede

“The Liverpool Care Pathway is only as good or bad as its user”

Inhoud Nood aan betere levenseindezorg op geriatrie Ontwikkeling en (beperkte) evaluatie van zorgpaden Toelichting van de studie Design van de studie De Zorgleidraad Laatste Levensdagen

Vergrijzing in Vlaanderen Nood aan betere levenseindezorg op geriatrie Vergrijzing in Vlaanderen 80plussers X 3!!! 212.816 (2000) → 685.297 (2050) Toename chronische aandoeningen = Meer en meer ouderen sterven na langdurige periode van chronische ziekte

Goede levenseindezorg bij deze oudere = essentieel Nood aan betere levenseindezorg op geriatrie Goede levenseindezorg bij deze oudere = essentieel levensverlenging niet steeds meest nastrevenswaardig optimaliseren levenskwaliteit kan belangrijker zijn dan kwantiteit In elke setting!

Aanzienlijk deel ouderen sterft in ziekenhuis Nood aan betere levenseindezorg op geriatrie Aanzienlijk deel ouderen sterft in ziekenhuis 70-79 jaar: 60.2% 80-89 jaar: 50.9% MAAR levenseindezorg in ZH voor oudere patiënt = suboptimaal symptoomlast laatste week hoger dan jongere patiënten verderzetten ingrijpende behandelingen

Ontwikkeling zorgpaden Engeland 1997: naar aanleiding suboptimale zorg aan het levenseinde = ontwikkeling van de Liverpool Care Pathway (LCP) LCP is instrument voor het leveren van goede zorg aan het levenseinde transfer van best practice zorg uit hospice naar andere settings

Ontwikkeling zorgpaden Gebruik in minstens 20 landen Al veel onderzoek naar effect van LCP UK, Duitsland, Italië, Nederland Positieve resultaten voor Patiënt Naaste Zorgverlener MAAR onvoldoende evidentie

Toelichting van de studie Nood aan betere levenseindezorg op geriatrie Beperkte evaluatie LCP LCP vertalen voor geriatrie en België = Zorgleidraad Laatste Levensdagen Testen van de LCP op geriatrie UZ Gent Evalueren met cluster RCT

Design van de studie Fase I Fase II Fase III Evalueren van de zorgleidraad op geriatrie volgens het MRC Framework Fase I Ontwikkelen van de zorgleidraad + implementatieplan Fase II Testen van de zorgleidraad + implementatieplan op geriatrie UZ Gent Fase III Evalueren effect zorgleidraad met een cluster RCT

Design van de studie Fase III = cluster RCT 10 ziekenhuizen – 18 geriatrische afdelingen at random controle- of interventiegroep interventie versus standaard zorg interventiegroep: implementatie Zorgleidraad Laatste Levensdagen met behulp van 8-stappenplan 6 maanden

Design van de studie Zorg zoals gewoonlijk Gebruik zorgleidraad

Design van de studie Het 8-stappenplan Hulp om zorgleidraad te implementeren 6 maanden 8 stappen stap 0: voorbereiding Oprichting werkgroep met 2 projectleiders per afdeling

Design van de studie Stap 1: intensieve training projectleiders

Design van de studie Stap 2: materiaal in orde brengen Stap 3: dossieranalyse Stap 4: training geriatrisch team Stap 5: intensieve ondersteuning Stap 6: semi-intensieve ondersteuning Stap 7: evaluatie Stap 8: bijsturing en onderhoud

Zorgleidraad Laatste Levensdagen Term zorgleidraad ≠ pathway Overzichtelijke weergave van de standaard voor Zorg Begeleiding symptoomverlichting Gebaseerd op multidisciplinair overeengekomen richtlijnen Vervangt medisch en verpleegkundig dossier

Zorgleidraad Laatste Levensdagen Start wanneer patiënt stervende is Checklist en patiëntendossier in één Goede zorg voor stervenden omschreven in de vorm van aandachtspunten

Zorgleidraad Laatste Levensdagen Bestaat uit 3 delen: deel 1: beoordeling van de patiënt bij aanvang van de stervensfase deel 2: continue registratie van patiëntgebonden problemen deel 3: zorg na het overlijden Elk deel bevat aandachtspunten Bij elk aandachtspunt ‘ja’ of ‘nee’ aankruisen Indien nee: rapporteren op afzonderlijk blad

Zorgleidraad Laatste Levensdagen Deel I: beoordeling patiënt bij aanvang stervensfase

Zorgleidraad Laatste Levensdagen Deel I: beoordeling patiënt bij aanvang stervensfase

Zorgleidraad Laatste Levensdagen Deel II: continue registratie patiëntgebonden problemen

Zorgleidraad Laatste Levensdagen Deel II: continue registratie patiëntgebonden problemen

Zorgleidraad Laatste Levensdagen Deel III: zorg na overlijden

Quote: belang van een goede gebruiker Tot slot… Ervaringen UZ Gent zeer belangrijk voor aanpassingen stappenplan en zorgleidraad Quote: belang van een goede gebruiker Resultaten cluster RCT tegen 2015