Uw kind en genotmiddelen Edwin Johannes Gezondheidsbevorderaar GGD Hollands Midden

Wie heeft er … wel eens met z’n puber over genotmiddelen gepraat? met z’n puber afspraken gemaakt over roken? z’n puber verboden om tot 16 jaar alcohol te drinken? Vraag per vraag de ouders hun hand op te steken als ze het hebben gedaan. * Stel per vraag aan een aantal ouder waarom en hoe ze het hebben gedaan. * Stel ook aan ouders die niet hun hand hebben opgestoken waarom ze het nog niet hebben gedaan.

Pubers en middelengebruik Experimenteren Overmoedig Korte termijn denken Gevoelig voor groepsdruk Zwart-wit denken Met (genot)middelen bedoelen we middelen die ‘genot’ geven aan de gebruiker. Voorbeelden hiervan zijn alcohol, tabak en drugs, Genotmiddelen zijn van alle tijden. Pubergedrag ook. Pubers en genotmiddelen: Pubers willen graag experimenteren, en dan het liefst met dingen die hun ouders verboden hebben. Ze zijn overmoedig (“ik raak echt niet verslaafd”, “ik kan daar best tegen”). Ze denken eerder aan de korte termijn dan aan de lange (“ik ben nu lekker stoer als ik rook en drink, die gezondheidsklachten komen pas veel later”). En pubers zijn erg gevoelig voor groepsdruk (“als mijn vrienden roken, drinken of drugs gebruiken, dan wil ik natuurlijk niet achterblijven”.) Wat dat betreft is er dus eigenlijk weinig veranderd door de jaren heen. Wat er wel veranderd is, is de beschikbaarheid van veel verschillende soorten drugs en genotmiddelen en de toegankelijkheid ervan. Zeker in de grote stad is het voor jongeren niet moeilijk om aan drugs te komen: op veel plekken worden ze te koop aangeboden en je kunt tegenwoordig zelfs via het internet drugs bestellen! Er zijn momenteel heel veel verschillende drugs op de markt, dus veel om mee te experimenteren. En jongeren beschikken tegenwoordig vaak over meer geld dan de vroeger en er zijn pillen op de markt die niet heel veel kosten, dus het geld is ook het probleem vaak niet. Drempels zijn lager geworden

Waarom gaan jongeren gebruiken? Nieuwsgierig Mode Meedoen Groepsdruk Genieten Gewoonte Verveling In de cultuur Problemen Angst Eenzaamheid Vluchten Experimenteel gebruik Sociaal gebruik Overmatig gebruik Pubers houden van het flirten met grenzen en risico’s Het kan niet anders, of dit leidt thuis en op school af en toe tot een stevige botsing. Uw kind is op zoek naar zijn eigen identiteit en het aftasten van grenzen hoort daarbij. Net als het experimenteren met kledij, seksualiteit en allerlei genotmiddelen. Daar is niks mis mee, maar jongeren leven wel heel erg in het ‘nu’. Ze overschatten zichzelf en onderschatten de risico’s die ze lopen. Ook op het vlak van roken, alcohol- en ander druggebruik. Kortom, ze hebben hun ouders nog heel erg nodig. Leg het schema uit aan de ouders.

Hoeveel jongeren roken, drinken en blowen? (afgelopen maand) Wat ook is veranderd.. Jonger, vaker, meer..

Indeling naar werking Verdovend Stimulerend Hallucinerend Alcohol (vanaf 16) Cannabis Heroïne GHB Slaapmiddelen Kalmeringsmiddelen Tabak (vanaf 16) Koffie Energydrinks XTC Speed Cocaïne Ritalin Snuifmiddelen Truffels Paddo’s Verdovend effect Verdovende middelen werken kalmerend en ontspannend. Minder prettige dingen van alledag kunnen hierdoor even worden vergeten. Je merkt ook dat alles wat er om je heen gebeurt minder snel bij je binnen komt en je er minder snel op kan reageren. Stimulerend / oppeppend effect Stimulerende middelen zorgen voor een meer energie en meer alertheid. Bewustzijnsveranderend / hallucinerend effect Door bewustzijnsveranderende/ hallucinogene middelen te gebruiken ziet de wereld er (heel) anders uit. Gebruik hiervan beïnvloedt de stemming en de waarneming. Je gaat dus dingen zien, horen, ruiken, voelen en proeven die je zonden dat middel niet zou zien, horen, ruiken, voelen en proeven. Paars = middelen die niet verboden zijn volgens de wetgeving Rood = verboden middelen (uitzondering cannabis = wel verkrijgbaar vanaf 18 jaar, maar staat wel op de verbodenlijst = gedoogbeleid van nederland) Oranje = alleen op recept verkrijgbaar via de arts, psycholoog of psychiater. Andere indeling: Lijst 1 en Lijst 2. Aanvaardbaar- en onaanvaardbaar risico.

Wat zijn eigenlijk de risico’s van roken, drinken en blowen? We starten met het roken (loop met de ouders de korte en lange termijn risico’s door en verwijs voor verdere informatie over roken bij jongeren naar de folders die je voor hen hebt meegebracht) Stoppen is ook voor jongeren moeilijk. Roken maakt de drempel om met andere middelen te beginnen (blowen) kleiner.

loop met de ouders de korte en lange termijn risico’s door en verwijs voor verdere informatie over alcoholgebruik bij jongeren naar de folders die je voor hen hebt meegebracht. Groter risico op verslaving als je jong begint: Sommige personen zijn extra gevoelig voor verslaving. In Nederland wordt in vergelijking met andere Europese landen het meeste alcohol gebruikt door jeugdigen. De cijfers zijn gelukkig iets aan het dalen. Breezers hebben alcohol ook toegankelijker gemaakt, zeker voor meisjes. Verschil jongens en meisjes bij alcohol gebruik.

loop met de ouders de korte en lange termijn risico’s door en verwijs voor verdere informatie over blowen bij jongeren naar de folders die je voor hen hebt meegebracht Bij een psychose verlies je contact met de werkelijkheid eb zie en hoor je dingen die er niet zijn. Als je aanleg hebt voor psychoses, bijvoorbeeld als het in de familie zit, kan gebruik van hasj of wiet psychoses oproepen. Jongeren die blowen hebben meer kans op een psychose, ook als ze er geen duidelijke aanleg voor hebben om het te krijgen. In een joint zitten meer schaddelijke stoffen dan in een sigaret. Niet vergelijkbaar met de joint uit de jaren zestig. THC gehalte (de werkzame stof) is op dit moment erg hoog. Veelvuldig gebruik van cannabis maakt jongeren passief. Ze komen eenvoudigweg tot niets meer, want morgen is er weer een dag.

Jong geleerd, oud gedaan? 10 jr. 12 jr. 14 jr. 16 jr. 20 jr. Startleeftijd van genotmiddelen De startleeftijd is zeer bepalend voor het ontstaan van een gewenning en/of verslaving.(vroeg beginnen: 4-5x meer kans!) Uitleg gewenning: Er is sprake van gewenning als een gebruiker steeds meer nodig heeft om hetzelfde effect te bereiken. Uitleg verslaving/afhankelijkheid: Lichamelijke afhankelijkheid: Je wordt flink ziek wanneer je stopt met het gebruik van het genotmiddel (ontwenningsverschijnselen). Geestelijke afhankelijkheid: de gebruiker verlangt steeds sterker naar het middel en voelt zich niet prettig meer zonder. LET OP: Het op jonge leeftijd gebruiken van tabak en/of alcohol is de toegang tot het gebruik van andere genotmiddelen. Jongeren vanaf 16 hebben gemiddeld al iets meer verantwoordelijkheidsgevoel. Als je middelengebruik tot die tijd kunt uitstellen is de kans groter dat ze aan een aantal middelen helemaal niet meer beginnen, of dat het bij recreatief gebruik blijft. Start is roken/alcohol Verveling-> wat nieuws proberen

Je kunt verslaafd raken aan energiedrank. Stelling 1 Je kunt verslaafd raken aan energiedrank. Wordt veel gedronken, is relatief goedkoop. Zeker de eigen merken. Zorgt op scholen soms voor problemen. Hyperactieve drukke leerlingen.

WAAR Jong beginnen maakt het gemakkelijk tot gewoonte. Dikmaker (veel calorieën) Veel cafeïne, taurine en suiker Slecht voor het gebit Druk gedrag Nadelen: Dikmaker Tandbederf Verslavend Geen dorstlesser Iets meer cafeïne dan een kop koffie, maar de werking wordt versterkt door de aanwezigheid van andere stoffen zoals taurine. Zelfde verschijnselen wanneer je stopt met koffie.

Genotmiddelen gebruik tast de jonge hersenen aan. Stelling 2 Genotmiddelen gebruik tast de jonge hersenen aan.

Dit is WAAR Het gebruik van tabak, alcohol, hasj en wiet is voor kinderen en jongeren extra schadelijk. Dit komt omdat ze nog volop in de groei zijn en de ontwikkeling van de hersenen verstoord kan raken. Extra ongezond voor kinderen Zoals u misschien al wel weet is het gebruik van tabak, alcohol en hasj en wiet door kinderen en jongeren extra schadelijk. Dit komt omdat kinderen nog volop in de groei zijn en de ontwikkeling van de hersenen verstoord kan raken. Wie al jong begint met roken, drinken en blowen, heeft bovendien meer kans om later verslaafd te raken. Hersenen ontwikkelen zich t/m 25 jaar. Ontwikkeling van laatste delen: Verbanden leggen Plannen Afgewogen beslissingen nemen Vb geven:

Schade aan het puberbrein Jongeren die genotmiddelen gebruiken kunnen … … moeilijker met emoties omgaan … minder goed dingen onthouden … zich slechter concentreren … moeilijker leren … van karakter veranderen Wat houdt die schade nu eigenlijk in? We zien dat de jongeren die vroegtijdig alcohol drinken zich niet verder ontwikkelen. Ze blijven steken op het nivo dat ze op dat moment hebben. Dat houdt in dat ze niet goed leren dingen te plannen, zich niet beter gaan concentreren en het moeilijk blijven vinden om effecten op de lange termijn van hun gedrag te bedenken en in te zien. Dat is natuurlijk lastig tijdens je schoolcarrière, maar ook tijdens je werkende leven.

Zoek de verschillen Via het bloed komt alcohol, een giftige stof, in de hersenen. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de beschadiging in de hersenen door vroegtijdig alcoholgebruik. Met de nieuwe kennis weten we inmiddels hoe schadelijk alcohol is voor hersenen in de groei. Hier zie je een duidelijk voorbeeld: Links ziet u een hersenscan van een jongen van 15 jaar die geen alcohol drinkt en rechts van een 15 jarige jongen die op zijn 12e begonnen is met drinken, regelmatig drinkt (is 1 x per week) en veel drinkt (5 glazen per week). Beide jongens moesten hetzelfde testje doen, nl. een getallenreeks bestuderen. Zij hadden daar 10 sec. voor. De opdracht was om de reeks getallen van voor naar achter en van achter naar voor te benoemen. Tijdens het opzeggen van de reeks zijn deze hersenscans gemaakt. Wat we zien is dat bij de linker foto er veel meer hersenactiviteit aanwezig is dan bij de rechter foto. Dit houdt in dat de jongen die geen alcohol drinkt de opdracht goed kon uitvoeren en dat de andere jongen niet veel verder kwam dan een aantal cijfers opnoemen. Door alcohol te gebruiken worden jongeren minder intelligent dan ze zouden kunnen zijn. Er worden minder verbindingen aangelegd. Puberleeftijd is cruciaal voor de ontwikkeling van de hersenen. Deze plaatjes laten we ook tijdens de lessen zien aan de jongeren. En d.m.v. deze afbeeldingen wordt voor het het fenomeen hersenschade veel duidelijker.

Stelling 3 Mijn zoon rookt de waterpijp en zegt dat het geen kwaad kan. Klopt dat? Nieuw fenomeen. Afkomst uit het middenoosten. In eerste instantie alleen in speciale café’s. Nu wijdverbreid. Het verhaal doet de ronde dat de waterpijp een stuk gezonder is dan roken door de aanwezigheid van een waterfilter.

Dit is NIET WAAR Bij het waterpijp roken adem je veel meer rook in. Per rooksessie van 60 min adem je ongeveer de hoeveelheid rook van 100 tot 200 sigaretten in. De waterpijp Waterpijp roken is net zo ongezond als het roken van sigaretten. Misschien zelfs nog wel ongezonder. Als je waterpijp rookt, krijg je namelijk meer rook binnen. Ook duurt het roken van een waterpijp langer dan het roken van een sigaret. Je kunt dieper inhaleren doordat de rook een zoete niet irriterende smaak heeft. Je krijgt dus meer schadelijke stoffen binnen. Als je ongeveer 1 uur rookt, haal je uit een waterpijp gemakkelijk een hoeveelheid rook die je kunt vergelijken met de rook van wel 100 - 200 sigaretten! En soms duurt het roken van een waterpijp nog wel langer dan 1 uur. Waterpijp roken is ook op een andere manier slecht voor je gezondheid. Vaak roken een aantal mensen samen één waterpijp. Het mondstuk van de waterpijp gaat dan dus van de ene mond naar de andere mond. En dat is gevaarlijk! Bacteriën en virussen (zoals longonsteking of de Mexicaanse griep) kunnen zo namelijk snel overgedragen worden Bij het waterpijproken krijg je meer rook binnen. (per rooksessie (60 min) krijg je ongeveer de hoeveelheid rook van 100 tot 200 sigaretten binnen). Bij waterpijproken inhaleer je de rook dieper dan bij een sigaret. (hierdoor krijg je meer teer en andere kankerverwekkende stoffen in de longen) Bij waterpijproken loop je sneller een besmettelijke ziekte op. (door het gebruik van 1 mondstuk geef je allerlei bacteriën en virussen aan elkaar door, waardoor je ziek kan worden of zelfs een SOA op kan lopen)

A B C 1 2 4 3 5 Hoe werkt de waterpijp? Het brandende kooltje Het aluminiumfolie Het tabak Bovenste gedeelte van de pijp Middenstuk van de pijp Onderstuk van de pijp met het water De zuigslang Het mondstuk 2 4 3 5

Je kunt het beste je kind thuis laten wennen aan alcohol. Stelling 4 Je kunt het beste je kind thuis laten wennen aan alcohol. Veel gehoorde opvatting. Je kunt je kind thuis leren om te gaan met alcohol. Drinken onder begeleiding. Dan zal het buitenshuis ook wel goed gaan. Deze stelling is onderzocht.

Dit is NIET WAAR Uit onderzoek blijkt dat jongeren die thuis mogen drinken (buitenshuis) meer drinken in vergelijking met leeftijdgenoten Er zijn ouders die ervoor kiezen om hun kind thuis aan alcohol te laten wennen. Af en toe een slokje proeven of een glas tijdens de feestdagen, verjaardagen of in het weekend. Toch kunt u dit beter uitstellen tot tenminste 16 jaar. Elk eerste slokje, hoe klein dan ook, is er een te veel. Bovendien geeft u daarmee het signaal dat u alcoholgebruik op deze leeftijd goed vindt. Voor kinderen werken duidelijke regels beter: Geen alcohol tot 16 jaar. Niet thuis én niet buitenshuis. Uit onderzoek blijkt dat jongeren de thuis mogen drinken buitenshuis meer drinken dat dat ze hebben afgesproken met hun ouders (eventueel het filmpje rutger engels). Het blijkt ook uit onderzoek dat jongeren die thuis wel mogen drinken buitenshuis meer drinken dan hun leeftijdsgenoten die thuis niet mogen drinken. Natuurlijk drinken de jongeren die thuis niet mogen drinken wel stiekem alcohol als ze ergens zijn. Jongeren die niet gewend zijn om te drinken stoppen vaak bij 3 drankjes, omdat ze dan al duidelijk de effecten van de alcohol merken en bang zijn voor de reactie van hun ouders. Bij jongeren die gewend zijn om alcohol te drinken treden de effecten van de alcohol pas later op. We zien bij de groep die thuis al wel mogen drinken dat zij buitenshuis gemiddeld 3 a 4 glazen meer drinken op een avond. Mede doordat pas na een grotere hoeveelheid alcohol aangeschoten zijn en omdat vaak de sancties op het alcohol drinken minder groot zijn dan bij de andere groep jongeren.

Stelling 5 Ik kan wel regels opstellen, Maar mijn puber luistert toch niet meer, zijn/haar vrienden zijn veel belangrijker! Regels stellen heeft geen zin. Peers zijn veel belangrijker! Klopt dit ?

Dit is NIET WAAR Ouders hebben wel invloed! Uw mening blijft belangrijk Uw kind heeft uw regels nodig bij het verkennen van zijn of haar grenzen. Juist in de puberteit. Pubers hebben behoefte aan structuur. Ouders hebben wél invloed Ouders denken vaak dat ze minder invloed hebben als hun kind ouder wordt. Dit komt omdat bijvoorbeeld de omgeving en vrienden voor een kind belangrijker worden. Toch blijven kinderen het heel belangrijk vinden wat hun ouders denken, en hebben ouders wel invloed op sommige keuzes van hun kind. Uw kind heeft uw regels nodig bij het verkennen van zijn of haar grenzen. Juist in de puberteit. Regels stellen helpt om het roken, drinken en blowen door uw kind te voorkomen of zo lang mogelijk uit te stellen. Zo kunnen ze ook uw regel gebruiken bij het NEE zeggen tegen hun vrienden rondom genotmiddelen gebruik. Ze kunnen u als ouder de schuld geven dat ze iets niet mogen, terwijl ze misschien zelf het ook wel niet wilde doen, maar bang zijn voor de reactie (groepsdruk) van de vrienden. Bespreek het op tijd! Stel regels over roken en drinken voordat uw kind 11-12 jaar is. Stel regels over blowen voordat uw kind 13-14 jaar is. Controle van regels is belangrijk. Regels zonder handhaving hebben minder effect.

Wat zegt de wetenschap? Geeft veel schade, juist op de lange termijn Guus Smit (neurobioloog): Geeft veel schade, juist op de lange termijn Jongeren tussen 12 en 16 zijn op belangrijke onderdelen neurobiologisch nog niet in staat te kiezen. N.B. Dit hangt samen met de leeftijd en niet met het leervermogen! Rutger Engels (orthopedagoog): Ouders, opvoeders en overheden beslissen Ze moeten praten, uitleggen maar vooral ook grenzen stellen en handhaven van grenzen.

Stelling 6 Mijn zoon heeft al wel eens gerookt en gedronken. Praten nu vast geen zin meer.

Dit is NIET WAAR Weet wat uw kind doet Vraag waarom hij dit doet Leg uit wat de risico’s zijn Geef uw grens aan en stel duidelijke regels Praat erover met andere ouders Niet alleen negatief, goed gedrag belonen. Jongeren zeggen vaak dat al hun klasgenoten iets wel mogen. Dat is in de meeste gevallen overdreven.

LET OP! Jongeren die op straat of in de openbare ruimte toch alcoholhoudende drank bij zich hebben, zijn vanaf 1 januari 2013 voortaan strafbaar. De wet is aangescherpt om jongeren beter tegen de schadelijke gevolgen van alcohol te beschermen. En de politie kan overlast van dronken jongeren op straat beter bestrijden. Op 1 januari 2014 gaat de leeftijdsgrens voor de verkoop van alcohol van 16 naar 18 jaar!

Tips voor een gesprek Kies een rustig moment Wees eerlijk en open Informeer u zelf Praat met uw kind over de problemen die NU kunnen ontstaan door genotmiddelen gebruik Niet te vaak Maak geen uitzonderingen Tips voor een goed gesprek Kies een rustig moment: Praten over dit onderwerp gaat het beste in een goede sfeer. Heeft uw kind geen zin om te praten? Kies dan een ander moment. U kunt ook aanhaken op iets wat u en uw kind op TV gezien hebben, bijvoorbeeld na Goede tijden, slechte tijden wanneer er iets rondom genotmiddelen gebeurd is. Bij sommige kinderen werkt het goed als je er echt voor gaat zitten. Bij veel jongens en soms meisjes werkt dit niet. Doe het onder de afwas, of onder het autorijden. Niet te vaak: Het is niet nodig om er vaak met uw kind over te praten. U kunt wel een paar weken na het eerste gesprek bij uw kind checken wat hij zij onthouden heeft. Zo weet u gelijk of u zelf wel duidelijk genoeg geweest bent. Wees open en eerlijk: Laat uw kind ook zijn of haar eigen mening vertellen. Is uw kind nieuwsgierig naar roken, drinken of blowen? En wat verwacht uw kind ervan? Probeer een open gesprek te voeren. Informeer u zelf: Zorg dat u zelf genoeg weet over roken, drinken en blowen. Zo kunt u beter uitleggen waarom u niet wilt dat uw kind hiermee begint. Folders!

Belevingswerelden Jongeren: Volwassenen: Identiteitsontwikkeling Hier en nu Ontdekken/genieten Mateloos is stoer Volwassenen: Gezondheidsbesef Lange termijn Gebruik = probleem Mateloos is negatief 29

Meer informatie? Folder: Internet: www.hoepakjijdataan.nl www.uwkindenroken.nl www.uwkindenalcohol.nl www.uwkindenblowen.nl

Bij wie kunt u terecht? Mentor van uw puber GGD schoolverpleegkundige Marjoleine de Schrijver Preventiewerker van Brijder Verslavingszorg Jantine van der Plas