De (voor)waarden van cultureel ondernemen Geert Drion – Joris kok Cultuur in beeld, 25 november 2013

Denkkader, handelingskader

Ontwikkelingen in het publieke domein, lokale infrastructuur

Publieke domein helt af: er rolt steeds meer naar markt en burger adagium: cultuurbeleid is aanvullend op de markt adagium: cultuurbeleid is aanvullend op burgerkracht

Hoe smaller de verantwoordelijkheid van de overheid wordt opgevat, hoe zorgvuldiger deze moet worden ingericht

Urgentie: zorgen over de (lokale) infrastructuur Bezuinigingsdruk is extreem hoog Beleidsruimte is leeg Traditionele posities en gedachtengoed verlaten Defensief instrumentalisme voert de boventoon => weinig waarde-gedreven beleid => veel opportunisme (anything goes) Kans op schade en ongelukken

Urgentie: perspectief is (te) smal Zoeken naar ondernemerschap: in cultuursector vooral opgevat als financiële autonomie Doet geen recht aan de complexe verhoudingen tussen overheid, instelling en publieke omgeving Doet geen recht aan het bijzondere karakter van kunst en cultuur

Urgentie: patronen Instellingen Overheid Subsidievolgers / zelfbehoud / concurrentie Specialisatie / nichevorming Derde weg? Overheid Afstoten en aanbesteden Dicteren / naar binnen halen

Drie vragen Hoe richt je die smalle publieke verantwoordelijkheid in? Wat zijn de waarden die daaraan richting kunnen geven? Welke vormen passen daarbij?

Omstreden gebied: wat gebeurt daar? Publiek Domein Markt Burger

Verschil maken is: waarde toevoegen Publiek Domein Markt Burger

Moore: waarde toevoegen kun je operationaliseren gevoegde waarde Operatio-neel vermogen Legitime-rende omgeving

Voortdurende adaptatie Toe- gevoegde waarde Operatio-neel vermogen Legitime-rende omgeving Toe- gevoegde waarde Operatio-neel vermogen Legitime-rende omgeving

Maatschappelijk ondernemen Voorzien in behoefte (is niet hetzelfde als verlangen) van publiek Waarde toevoegen aan de publieke sfeer LET OP Niet objectief Altijd ambigue Arena van belangen en interpretaties Raamwerk voor samenwerken, keuzes maken en spreken over succes

Sleutelwoorden Waardengestuurd Voortdurende adaptatie Legitimatie en autorisatie onderdeel werkwijze Eigenaarschap ligt in het midden Co-creatie

Rol instelling Creative hub, platform, “versneller” Gedeeld eigenaarschap Soepele rollen: verbinden, faciliteren, ontwikkelen, produceren, distribueren, verkopen Veelheid aan doelen en vormen Legitimering (autorisatie), toegevoegde waarde en operationeel vermogen vormt zich steeds IN de praktijk

Voorwaarden Contextgedreven werken Van buiten naar binnen Ontregelen, flexibiliseren, hybride vormen Acquisitie, uitvoering en klantcontact zo laag mogelijk in de organisatie autoriseren Derde weg: maatschappelijk ondernemen

Rol (lokale) overheid Loslaten in vertrouwen (ROB-RMO-RvC) Grensvlakken faciliteren (RMO) Durven waardengestuurd werken (SER) Lerende overheid (WRR)

Voorwaarden Opereren in netwerksamenleving Waarden formuleren Faciliteren van maatschappelijk middenveld Eigenaarschap in het midden durven leggen Financiering wijzigen in combinatie van basisfinanciering en contractfinanciering Strijdpunten: Horizontaliseren? Co-creërende overheid? (participatie” trap”)

(Voor)waarden van cultureel maatschappelijk ondernemen Waarden toevoegen (de waardenfabriek) Dat samen doen (in waardenallianties die legitimeren) Eigenaarschap in het midden leggen Financiering daarop afstemmen Contextgedreven werken en denken Plekken van waardeoverdracht centraal stellen: hub’s waar versnelling, verbinding, her-combineren, verspreiding, productie en innovatie plaatsvindt, op het snijpunt van publiek, markt en inhoudelijke professionaliteit

Praktijk? Bezuiniging als breekijzer voor transitie (…..maar doen de gemeenten wel mee…?) It takes three - or more (…..maar samenwerken ontstaat niet vanzelf…) Voorbij de dogma’s Subsidie verminderen maakt creatief? Kiezen of kaasschaaf? Armoedebeleid of cultuurbeleid? Stenen of mensen? Functies of instellingen?