licht en schaduw

Licht komt ergens vandaan. Het voorwerp dat licht geeft, noemen we lichtbron. lichtbron: natuurlijk licht Natuurlijke lichtbronnen zijn de zon, de maan, sterren en bliksem.

bliksemt het heel vaak en heel hevig. In een woestijn ergens in de uitgestrekte vlakten vanNew Mexico onweert en bliksemt het heel vaak en heel hevig. De kunstenaar Walter de Maria maakte er onderstaand kunstwerk, bestaande uit veel hoge metalen palen in de grond, over een gebied van 1000x 1600 meter. Vraag 1: Leg uit welk effect er ontstaat wanneer het gaat onweren boven het kunstwerk. Foto: Lightning field

Lichtbron: kunstmatig licht Kunstmatige lichtbronnen zijn kaarslicht, spots, TL-licht, lampen, vuur. In tegenstelling tot natuurlijk licht, kunnen kunstmatige lichtbronnen allerlei kleuren hebben. In lichtreclames wordt daar dankbaar gebruik van gemaakt.

De kunstenares Tracey Emin maakte het kunstwerk wat je hieronder ziet afge- beeld. Er staat in neonletters: “Love is what you want” [liefde is wat je wilt]. Vraag 2: Leg uit waarom de kunstenares neonletters gebruikte als materiaal Voor deze zin. Vraag 3: vind je het kunstwerk persoonlijk overkomen, alsof het voor jou is be- doeld? Leg je antwoord uit.

Bekijk het fragment, een stukje uit de recent James Bond film Skyfall. Vraag 4: wat voor soort licht zie je in deze scene en waar komt dat licht vandaan? Vraag 5 : leg uit welke invloed het licht heeft op de sfeer van deze scene.

Lichtbron: doorvallend licht Doorvallend licht is licht dat door een smalle opening of raam naar binnen valt. Vermeer: de geograaf

Gebundeld licht Sterk geconcentreerd licht (bijvoorbeeld uit een spot light) valt op een klein oppervlak.

diffuus licht Het tegenovergestelde van gebundeld licht heet diffuus licht. Diffuus licht valt gelijkmatig op de voorwerpen of personen. Bijvoorbeeld op een bewolkte dag is het licht diffuus.

Glimlicht Als licht ergens opvalt, wordt het weerkaatst. Dit heet reflectie. Gereflecteerd licht zorgt voor glimlichten of highlights. Glimlichten zijn meestal wit of weerkaatsen een stukje van de omgeving.

productfotografie Een productfotograaf maakt foto’s van eten en producten voor supermarkten en bedrijven. Op onderstaande foto is een merk wijn gefotografeerd tegen een zwarte achtergrond. Vraag 6: Waarom gebruikte de fotograaf glimlichten in deze foto?

Lichtrichting: meelicht Men spreekt van meelicht wanneer je als beschouwer in de richting van het licht meekijkt. Een duidelijk voorbeeld van meelicht krijg je wanneer je iets met flitslicht foto- grafeert, zoals de duif hieronder. De schaduw van de duif valt achter hem.

Lichtrichting: tegenlicht Bij tegenlicht komt de schaduw naar je toe. De lichtbron bevindt zich tegen- over je. Tegenlicht kan een romantische of dreigende sfeer veroorzaken. Dat komt door het grote contrast tussen de lichte en donkere partijen. Als het tegenlicht erg fel is, ontstaan er silhouetten (donkere omtrekken)

tegenlicht: silhouetten Als het tegenlicht erg fel is ontstaan silhouetten (donkere omtrekvormen).

Vraag 7: Benoem tenminste drie eigenschappen van licht en/of schaduw op onderstaande afbeelding.

Lichtrichting: zijlicht Bij zijlicht komt het licht van opzij. Dat kun je zien aan de slagschaduw. De schaduw die niet op het voorwerp zelf maar eronder, erachter of ernaast zit, heet slagschaduw. Raoul Hynckes

Lichtrichting: strijklicht Bij strijklicht zijn de schaduwen heel lang. Dat komt doordat de lichtbron op dezelfde hoogte staat als het voorwerp zelf. Het licht schijnt er als het ware vlak over heen. Foto: Harry Hilders

Vraag 8: Benoem twee eigenschappen van het licht in onderstaande afbeelding. Lichtstraal in Horustempel

schilderij zichtbaar kunt maken. Vraag 9: Leg uit bij welke soort lichtrichting je het beste de factuur van een schilderij zichtbaar kunt maken. Lichtstraal in Horustempel

De titel van het schilderij op afbeelding 8 is Jozef de timmerman. Waarschijnlijk was Jozef vroeger een gebruikelijker naam dan tegenwoordig. Maar een bekende Jozef is de Jozef uit de Bijbel, die getrouwd was met Maria (de moeder van Jezus). Vraag 10: Leg uit hoe in dit schilderij duidelijk is gemaakt dat er geen gewone Timmerman met zijn zoon zijn afgebeeld. Georges de la Tour: Josef de timmerman

Licht uit de hemel In het Christelijk geloof gaat men er van uit dat God in de hemel zetelt. Overledenen die ‘goed’ hebben geleefd gaan daar naartoe. Op schilderijen schijnt soms licht van boven dat niet van de zon, maar recht uit de hemel, dus van God afkomstig lijkt te zijn. Het is een manier om te zeggen: God is erbij. De titel van het schilderij van de afbeelding hieronder is Abraham en Isaac. Vraag 11. Leg uit welke rol God speelt in het verhaal van Abraham en Isaac en hoe je dat in dit schilderij kunt zien.

Licht en symboliek In de middeleeuwen werd de aanwezigheid van God gesymboliseerd door licht. Door gekleurde glas-in-lood ramen viel veel licht naar binnen in de kerk. De Christelijke gewoonte om kaarsen te branden voor een overleden persoon komt hier ook vandaan.

Licht in de politiek Tijdens de laatste presidentsverkiezingen in Amerika werd onderstaande foto gemaakt van kandidaat Obama. De fotograaf heeft geprobeerd om Obama als De beste kandidaat weer te geven. Vraag 12: Leg uit aan de hand van onderstaande afbeelding hoe de fotograaf dat heeft gedaan.

Germaanse lichtfeest: Joel Joel is het Germaans midwinterfeest. Germanen leefden rond het begin van onze jaartelling. Het feest Joel duurde 12 dagen en de belangrijkste dag was de kortste, rond 21 december. Joel was een belangrijk evenement in de Germaanse samenleving. Het was het einde van het jaar, het licht kwam weer terug! Maar Joel had een dubbele betekenis. Het was naast het einde van het oude jaar, de geboorte van een nieuw jaar. Midwinter, de langste nacht van het jaar was het keerpunt. Na die lange nacht werden de dagen langer en de nachten gelukkig steeds korter. Er werden offers aan de goden gebracht om een goede oogst voor het komende jaar te garanderen. Aan de andere kant was het ook een feest van het ´oude´, over- leden familieleden konden in deze tijd weer op bezoek komen. Net als bij de Kelten had deze terugkeer van de doden tijdens midwinter ook een keerzijde. Niet alles wat terugkeerde uit het dodenrijk was vriendelijk, trollen, demonen en ander addergebroed bereikten ook de aarde. Vuren en magische spreuken hielden het ´kwade´ op afstand. Vraag 13 : met welk hedendaags westers feest zou je Joel kunnen vergelijken? Leg je antwoord uit. Ook vele niet-westerse culturen kennen allerlei lichtfeesten. Vraag 14: zoek de namen en data van twee andere, niet-westerse lichtfeesten. Zelfportret van Rembrandt van Rijn

Clair obscure Clair-obscure is een overdreven groot licht-donker contrast. De licht-donkercontrasten sterker worden uitgebeeld dan ze in werkelijkheid vaak zijn. Er wordt weinig gebruikgemaakt van de zogenaamde middentonen. Hiermee wordt een dramatisch effect bereikt, waarmee driedimensionale vor- men worden geaccentueerd. De lichtbron zelf is meestal niet duidelijk aanwijsbaar; het zou de zon kunnen zijn, of een kaarsvlam. Zelfportret van Rembrandt van Rijn

Vraag 15: hoe noem je het licht-donkereffect dat hier te zien is? Op de verpakking van de computergame Amnesia is onderstaande afbeelding te zien. Vraag 15: hoe noem je het licht-donkereffect dat hier te zien is? Vraag 16: wat kun je op grond van onderstaande afbeelding zeggen over de aard van de computergame? Leg uit waar je je antwoord op baseert. Zelfportret van Rembrandt van Rijn

licht en schaduw Licht en schaduw Op plaatsen waar geen licht komt, ontstaan schaduwen. Hoe feller het licht schijnt, hoe donkerder de schaduwen lijken. Er zijn verschillende soorten schaduw: eigen schaduw, slagschaduw, gebroken schaduw.

Schaduw: slagschaduw Een voorwerp (of persoon) kan een schaduw werpen op de grond of omgeving. Die schaduw noem je slagschaduw.

Schaduw: gebroken schaduw Wanneer een slagschaduw over verschillende vlakken valt, wordt deze als het ware ‘gebroken’. Op de afbeelding hieronder vallen de slagschaduwen van de Mensen zowel op de grond als op de muur.

Vraag 17: Leg uit of de afbeelding hieronder een echte foto is of een gemanipuleerde foto. Waaraan zie je dat? [ NB: een gemanipuleerde foto is bewerkt met de computer ]

Schaduw: eigen schaduw Op een voorwerp of persoon zelf zijn ook schaduwen te zien. De witte gipsen kop hieronder zou zonder eigen schaduwen niet zichtbaar zijn!

Kernschaduw Het donkerste gedeelte van een schaduw noem je kernschaduw. Valt je op dat het donkerste deel van de schaduw niet helemaal aan de rand zit, maar net daarvoor?

en regeringsaanhangers. Bij de jaarlijkse World Press Photo wedstrijd gaat het om de mooiste en meest Indrukwekkende nieuwsfoto. Onderstaande foto, gemaakt door een journalist in Syrie, werd tweede. In Syrie zijn de oude machthebbers die de bevolking onderdrukten verdreven door ‘rebellen’, maar er wordt nog op grote schaal gevochten tussen rebellen en regeringsaanhangers. Vraag 18: Leg aan de hand van de slagschaduw die op de foto te zien is uit wat er precies gebeurt. Vraag 19: Wat is de functie van foto’s zoals onderstaande foto? Foto door: Emin Ozmen

Begrippen uit deze powerpoint over licht en schaduw: natuurlijk licht kunstmatige licht doorvallend licht gebundeld licht diffuus licht meelicht tegenlicht silhouet zijlicht strijklicht slagschaduw gebroken schaduw eigen schaduw kernschaduw journalistieke foto gemanipuleerde foto Foto door: Emin Ozmen