Annemie Dillen Faculteit Theologie en Religiewetenschappen KU Leuven Continuïteit van zorgrelaties Een benadering vanuit het contextuele denken van Ivan Boszormenyi-Nagy Annemie Dillen Faculteit Theologie en Religiewetenschappen KU Leuven

Inleiding “Toen Troje in brand gezet werd, vluchtte Aeneas met zijn vrouw en zijn zoon weg uit de stad, vertelt ons de beroemde Latijnse dichter Vergilius. Hij laat echter niet na om ook zijn oude, blinde en kreupele vader, Anchises, mee te nemen. Deze was door de goden gestraft. Toch besloot Aeneas voor hem te zorgen en hij tilde hem op zijn rug. Een zware last, maar tegelijk ook een betrouwbare gids, later in de onderwereld. Aeneas heeft zijn vader niet gedood, zoals Oedipus. Hij steekt zichzelf de ogen niet uit; hij is niet op de dool, zwervend, zonder houvast.”

Structuur 1. Omgaan met de kloof tussen theorie en praktijk 2. Theorie van Ivan Boszormenyi-Nagy 3. Mogelijke aandachtspunten voor de hulpverlening 4. Vragen ter reflectie

1. Omgaan met de kloof tussen theorie en praktijk Theorie aanpassen (minder hoog ideaal?) Praktijk aanpassen (zodat ideaal gehaald wordt) Derde weg: zoeken naar een zo goed mogelijke manier om in de praktijk met de spanning om te gaan en te blijven streven naar ideaal Veronderstelt concrete wijzigingen in handelen (op micro, meso en macroniveau) en in denken (bewustzijn, ideaal levendig houden)

2. Theorie van Ivan Boszormenyi-Nagy Mensbeeld Relationaliteit – balans van geven en nemen – zoeken naar passend geven – ifv autonomie-in-verbondenheid, vertrouwen Loyaliteit Existentiële loyaliteit Verworven loyaliteit Onzichtbare loyaliteit Verticale loyaliteit Horizontale loyaliteit (ook aandacht voor loyaliteit t.a.v. broers, zussen) Triadisch (geen ‘binding’) Zie gespleten loyaliteit en loyaliteitsconflict

Theorie van Ivan Boszormenyi-Nagy Anders dan loyaliteit tav bedrijf, vaderland, …(trouw):   “Loyaliteit in contextuele therapie is niet gebaseerd op een ‘gevoel’ van loyaliteit of op de psychologie van hechting of aantrekkingskracht. Zij is ook niet gebaseerd op door macht geïnspireerde afhankelijkheid of onderwerping van de zwakkere, zoals de feodale loyaliteit aan koning of hoge adel.” (Boszormenyi-Nagy & Krasner, 1994, 30) Nagy omschrijft loyaliteit als “preferentiële trouw aan mensen met wie men een relatie heeft en die op voorrang gerechtigde aanspraak hebben bij het aangaan van een ‘band’” (Boszormenyi-Nagy & Krasner, 1986, 418; 1994, 447).

Theorie van Ivan Boszormenyi-Nagy Waarom loyaliteit respecteren?   Geen morele norm, maar kracht             Betrouwbaarheid, vertrouwen             Kunnen geven – balans van geven en nemen – verdienste verwerven (constructief recht opbouwen, destructief recht omzetten in constructief recht) Hulpbronnen in relationeel netwerk (vermijden ‘betere ouder’ te willen zijn – wel: inspelen op nood aan betrouwbare relaties)

3. Mogelijke aandachtspunten voor de hulpverlening    Loyaliteit aan ouders en andere familieleden (existentieel en verworven) en aan zorgverleners en andere bewoners/clienten in hulpverlening (verworven)  Niet enkel aandacht voor continuïteit, ook voor mogelijke loyaliteitsconflicten (t.a.v. ouders, ouders onderling, zorgverlener – ouders, bredere familiale netwerk) Hoe omgaan met loyaliteitsconflicten: bewustzijn – manier van verstaan (‘verstehen’) – zoeken naar passend geven (van kinderen, ouders, familieleden, hulpverleners), erkenning geven  Overplaatsing medewerkers of bewoner: zoeken naar manieren om loyaliteit op nieuwe manier uit te drukken (geven en ontvangen van bewoners en medewerkers) Passend geven: geen zelfopoffering (ook niet van hulpverleners) – aandacht voor zelfzorg – maar ook: voor trouw en betrouwbaarheid Passend geven en ontvangen van hulpverleners: ook belangrijk in voorkomen van burnout, ifv zelfwaarde en tevredenheid hulpverlener Het verhaal van de Barmhartige Samaritaan en de herbergier – netwerk inschakelen – geen heroisme

Maar hij wilde zich rechtvaardigen en vroeg aan Jezus: ‘Ja maar, wie is mijn naaste?’ Jezus nam weer het woord en zei: ‘Op reis van Jeruzalem naar Jericho viel iemand in handen van rovers. Ze schudden hem uit, mishandelden hem en lieten hem halfdood achter. Toevallig kwam er een priester langs die weg; hij zag hem, maar liep in een boog om hem heen. Ook een Leviet die voorbijkwam en hem zag, liep in een boog om hem heen. Toen kwam er een Samaritaan langs die op reis was; hij zag hem en was ten diepste met hem begaan. Hij ging naar hem toe, goot olie en wijn op zijn wonden en verbond ze. Toen zette hij hem op zijn eigen rijdier en bracht hem naar een herberg, waar hij hem verder verzorgde. De volgende ochtend haalde hij twee denariën tevoorschijn en gaf ze aan de waard. “Zorg voor hem,” zei hij, “en als u nog meer kosten moet maken, zal ik ze u op mijn terugreis vergoeden.” Wie van die drie is naar uw mening de naaste geweest van de man die in handen van de rovers was gevallen?’ Hij zei: ‘Hij die hem barmhartigheid heeft bewezen.’ Jezus zei tegen hem: ‘Doe dan voortaan net als hij.’ (Lc 10,29-37)

Niemand is een monster – dialoog met ouders blijven zoeken – hulpbronnen blijven aanspreken Hoop – roulerende rekening kan gestopt worden – op zoek naar ‘ongehoord vertrouwen’

Vragen ter reflectie Beschrijf een situatie waarin jij ‘passend kon geven en ontvangen’ aan een bewoner/client (zekere mate van continuiteit, ifv betrouwbaarheid, zonder zelfopoffering of afhankelijkheid creeren) Hoe zie jij het mogelijk om in een systeem dat veel discontinuiteit bevordert, toch elementen van betrouwbaarheid en continuiteit te stimuleren? (denk hierbij aan alle betrokken partijen)