Een budgetstandaard voor Vlaanderen Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms

Grote ongelijkheden tussen de verschillende OCMW’s Recht op maatschappelijke dienstverlening: ruime en discretionaire opdracht Gevolg: Grote ongelijkheden tussen de verschillende OCMW’s Lappendeken aan steunnormen

Aanvullende steun: omvang Minimum Maximum Mediaan Cliënt A (vrouw, relatiebreuk) 6 15 1 084 256 173 195 Cliënt B (koppel, ziektekost) 50 982 426 190 209 Cliënt C (koppel + kinderen) 16 860 612 235 250 Cliënt D (asielzoeker) 1 238 1132 249 882/101 Cliënt E (langdurig werkloze) 4 515 277 163 192 Cliënt F (vrouw, kachel) 825 150 181 Cliënt G (student, messenset) 615 284 135 142 Bron: Van Mechelen, N., Bogaerts,K., 2008, aanvullende steun in Vlaamse OCMW’s, CSB-Berichten, juni 2008 Storms, B., 2008, Menselijke waardigheid en aanvullende steun in de Kempen, 2008, Geel: KHK

PROBLEEMSTELLING Vraagstelling: Hoeveel middelen heeft een gezin nodig om op een menswaardige manier te participeren in onze samenleving? Doelstelling: Richtnormen ontwikkelen voor het toetsen van inkomenssituaties aan de menselijke waardigheid, bijv. Voor OCMW’s Arbeidsrechtbanken Collectieve schuldenregeling Vredegerechten …

Maatschappelijke participatie: bijhoren & bijdragen Sociale uitsluiting Gezondheid: Gezonde voeding Geschikte kleding Adequate huisvesting Gezondheidszorg en persoonlijke verzorging Rust Ontspanning Autonomie: Veilige kindertijd Betekenisvolle relaties Mobiliteit Veiligheid

Inhoud korven (aard, kwaliteit, hoeveelheid en prijs) Drie criteria: Gezonde levensstijl mogelijk Autonome keuzes over invulling maatschappelijke rollen Aanvaard door lage-inkomensgezinnen

17 typegezinnen Variërend naar Alleenstaande – koppel Man – Vrouw Aantal kinderen: 0 – 1 – 2 Leeftijd kinderen 2 – 4 – 8 - 15

17 typegezinnen Geen variatie naar: Leeftijd: alle volwassenen op actieve leeftijd Huisvesting: huurwoning (private of sociale huisvestingsmarkt) in omgeving met voldoende voorzieningen en gemakkelijk bereikbaar met openbaar vervoer Gezondheid: geen chronische ziekten of bijzondere ziektekosten Activiteitsstatus volwassenen: langdurig werkloos

Vuistregels: Normatieve budgetten Maximale transparantie Flexibel aanpasbaar Lange termijnbudgetten

GEZONDE VOEDING Criteria: Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding (Hoge gezondheidsraad, Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie) voorkeur /middenweg: 5/2 Voorkeursproducten: goedkoopste middenwegproducten: zoveel mogelijk variatie, verantwoordbaar binnen een minimumbudget Aanvaardbaar (focusgroups) Inclusief eet-en bereidingsbenodigdheden

Geschikte kleding Criteria: Bescherming bieden tegen alle weersomstandigheden‏ Casual kleding, multifunctioneel Identiteit verschaffen Nieuwe kleding Ondergoed: Hoge kwaliteitseisen aan schoenen en regenkleding Lage, maar geen bodemprijzen Levensduur: kinderen (1 jaar), volwasssenen (2 jaar) Zeeman, Wibra, C&A, JBC, Brantano Inclusief: materiaal voor opbergen en onderhouden van kleding

Adequate huisvesting Criteria : Kwaliteitsvolle woning: Veiligheid en bescherming bieden Interne en externe bouwfysische kwaliteit Sanitair moet dagelijkse hygiëne toelaten Comfortniveau: badkamer (bad of douche), toilet Voldoende ruim Aantal slaapkamers: één voor ouders, één per twee kinderen van hetzelfde geslacht Woonomgeving Aanwezigheid van voorzieningen Woonzekerheid Een betaalbare prijs

Adequate huisvesting Huisvestingskosten: illustratief (o.b.v data van de Woonsurvey 2005 door K. Heylen (HIVA)) Mediane huurprijs van kwaliteitsvolle woningen in Vlaanderen Private huisvestingsmarkt (sociale huisvestingsmarkt) Mediane verbruikerskosten in kwaliteitsvolle woningen Overige huisvestingskosten Onderhoud (poetsen, verven, behangen,…) Herstel Hulpverlening: vertrekken van reële huisvestingskosten!

Rust en ontspanning Uitgangspunten: Rust en ontspanning: Gezondheid Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing (art. 23 Belgische grondwet) Participatiedecreet Steunpunt vakantieparticipatie Rust en ontspanning: Bed en beddengoed Binnenlandse vakantie Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod Tv, dvd, radio-cd

Veilige kindertijd Criteria : Concreet gemaakt o.b.v. Opgroeien in liefde en veiligheid Nieuwe ervaringen opdoen Lof, erkenning en positieve feedback Graduele uitbreiding verantwoordelijkheden Concreet gemaakt o.b.v. Internationaal verdrag inzake de Rechten van het Kind Vlaams Jeugdbeleidsplan Deskundigen jeugdbeleid en –zorg (Delphi)

Veilige kindertijd Concrete uitgaven: Gezinsuitstap GSM tieners Verjaardagsfeestje voor klasgenootjes Bibliotheekabonnement Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod Speelgoed Cultuurparticipatie Directe onderwijskosten Uit eten/afhaalmaaltijd Zakgeld

Onderhouden van relaties Mensen zijn sociale wezens: Fundamentele behoefte aan verbondenheid: identiteitsontwikkeling Wederkerige afhankelijkheid Onderhouden van relaties Vrienden- en familiebezoek GSM, computer, internetaansluiting en fototoestel Feesten Uit eten, afhaalmaaltijd Huisdieren Gezelligheid thuis Burgerverplichtingen

TOTAAL BUDGET 2151 1905 1683 1554 1295 1874 1906 1403 1274 978

TOTAAL BUDGET met sociale voordelen en sociale huisvesting 1715 1482 1336 1210 1052 1457 1232 1076 950 704

Budgetstandaard (=100) en minimuminkomens Bron: Cantillon, 2009

Budgetstandaard en minimuminkomens Leefloon en minimum werkloosheidsuitkering liggen voor alle typegezinnen ver onder Budgetnorm Minimum invaliditeitsuitkering voor alleenstaanden en éénoudergezinnen ongeveer gelijk aan Budgetnorm, voor koppels ook deze veel lager Minimumloon is voor koppels met kinderen beneden Budgetnorm Tekort is meestal groter voor: Koppels dan voor alleenstaanden Gezinnen met oudere kinderen t.o.v. gezinnen met jonge kinderen

Uitbreidingen: Uitbreiding budgetstandaard naar: Wallonië en Brussel Meer typegezinnen: Ouderen Gezinnen met gezondheidsproblemen Werkende gezinsleden Nieuw samengestelde gezinnen Gezinnen met kinderen in het hoger onderwijs Eigenaars

Verschillen in aanvullende steun binnen OCMW’s 23

Toepasbaarheid budgetstandaard bij toekenning aanvullende steun: project ReMi Hoofdconclusies Huidig niveau aanvullende steun voldoet niet om niveau budgetstandaard te bereiken Toepassing budgetstandaard zou tot stijging uitgaven leiden Huidig onderzoek naar bestaansmiddelen en –kosten is niet sluitend Ook binnen OCMW’s grote verschillen in aanvullende steun 24

Besluit Budgetstandaard: richtnorm voor beoordelen van individuele inkomensituaties in functie van de menselijke waardigheid Leefloon en minimumuitkeringen schieten veelal tekort om budgetstandaard te bereiken Betaalbare huisvesting is de sleutel in de strijd tegen de armoede Aanvullende steun door OCMWs is bijna altijd onvoldoende om budgetstandaard te bereiken Grote verschillen tussen en binnen OCMWs

Voor wie meer wil weten: www.menswaardiginkomen.be www.cebud.be