Herstellen doe je zelf: een gerandomiseerd en gecontroleerd onderzoek naar de effecten van een cursus, geleid door ervaringsdeskundigen, op het herstel van de deelnemers Hanneke van Gestel-Timmermans (KZE, Tranzo) Evelien Brouwers (Tranzo) Marcel van Assen (Departement Methoden en Technieken van onderzoek) Chijs van Nieuwenhuizen (GGzE, Tranzo) Dit project werd mogelijk gemaakt door:

Deelnemers onderzoek Cursusgroepen: totaal 168 deelnemers Wachtlijstgroepen: totaal 165 deelnemers Totaal: 333 deelnemers

Resultaten De cursus had een positief effect op belangrijke elementen van herstel: Mensen die aan de cursus deelnamen hadden hogere scores op empowerment, hoop en (zelf)vertrouwen. Deze effecten houden ook in elk geval drie maanden aan.

Analyse wachtlijstgroep Bevestiging eerdergenoemde resultaten

Verklaring belangrijkste effecten Empowerment, hoop en (zelf)vertrouwen Meer actieve benadering t.a.v. omgaan met psychiatrische problemen: Cursusleider als rolmodel Delen van ervaringen met cursusleider en in de (zelfhulp)groep Opzet en uitvoering cursus

Resultaten Klein positief effect op kwaliteit van leven Verklaring: veranderingen in kwaliteit van leven (leefsituatie, school, vrijetijdsbesteding, sociale contacten etc.) vereisen meer tijd (Castelein, 2008, Davidson, 1999, Barbic 2009).

Resultaten Klein positief effect op algehele geestelijke gezondheid

Geen effect Lichamelijke gezondheid Eenzaamheid

Vormen van copinggedrag Taakgerichte coping: oplossing voor het probleem zoeken door verandering te brengen in de situatie Emotiegerichte coping: neiging emotioneel te reageren op stress of tegenslag (b.v. huilen of agressief reageren) Vermijdingsgerichte coping : neiging om de situatie die stress of tegenslag veroorzaakt te ontwijken of te ontvluchten (bijvoorbeeld door te slapen of tv te kijken).

Resultaten coping cursusgroep scoorde beter op taakgerichte coping (klein positief effect) en emotiegerichte coping (klein negatief effect) Geen effect op vermijdingsgerichte coping

Resultaten interviews Aanpassingen cursus na afloop van onderzoek: Collage naar voren Schema’s Grenzen stellen/opkomen voor jezelf (medezeggenschap) Kleine veranderingen tekst Rehabilitatie eruit

Bevorderende factoren Groepseffecten: onderlinge steun, sterke band, veiligheid, herkenning en begrip Ervaringsdeskundigen als cursusleider: opstelling als gelijken en zwakke kanten tonend: hoop, inspiratie en openheid Cursusmateriaal: positief beoordeeld

Belemmerende factoren Jezelf moeilijk kunnen uiten (klein aantal respondenten) Fase van herstel bij aanvang cursus Verkeerde verwachting; meer diepgang

Beperkingen van de studie Effecten cursus wetenschappelijk bewezen, maar niet welke factoren hiervoor verantwoordelijk zijn Korte follow-up periode; maar wel is duidelijk dat de effecten in elk geval 3 maanden aanhouden

Aanbevelingen Cursus past goed binnen huidige ontwikkelingen in de gezondheidszorg (meer gericht op herstel) en binnen WMO Resultaten niet van toepassing op alle cliënten binnen de GGz Verder onderzoek noodzakelijk binnen cliëntgestuurde interventies en over langere termijn Uitzetten cursus elders in Nederland = kans voor vele cliënten te komen tot actieve start herstelproces

Conclusie De cursus heeft een positief effect op hele belangrijke elementen van herstel. Grootste effecten zijn gemeten op empowerment, hoop en (zelf)vertrouwen. De cursus activeert deelnemers Advies: ga ermee aan de slag!!!