Blijf overeind, voorkom vallen! Tips om stevig op de been te blijven >> UITLEG OVER GEBRUIK VAN DEZE PRESENTATIE << Deze presentatie is samengesteld door VeiligheidNL. In de notitiepagina’s vindt u uitleg en tekst voor u als organisator / presentator Cursief gedrukte tekst is een aanwijzing/uitleg/bronvermelding, u hoeft dit niet op te lezen Normaal gedrukte tekst is een tekstsuggesties, deze kunt u gebruiken als u de presentatie geeft

Bij vitaal en zelfstandig blijven denk ik aan … Ik zou nu graag als inleiding met u een korte opsomming willen maken van alles waar u aan denkt als we het hebben over ‘vitaal en zelfstandig blijven’. Roep het eerste wat in u opkomt als u aan vitaal en zelfstandig blijven denkt..... U kunt hiervoor een flapover gebruiken en opschrijven wat er allemaal gezegd wordt. Na het noteren van de antwoorden; geef een korte samenvatting en benoem waar je het vandaag over wilt hebben met de aanwezigen; op de been blijven en het voorkomen van vallen. Leg uit dat vallen helaas voorkomt wanneer men ouder wordt. Maar dat hier veel aan te doen is. Daar gaan we het over hebben met elkaar.

Kent u iemand die eens is gevallen? Wie van u kent iemand die gevallen is? Wilt u uw hand opsteken. En wie van u is zelf wel eens gevallen? Wilt u uw hand opsteken. Wie wil zijn verhaal vertellen? Laat afhankelijk van de tijd 2-4 mensen hun verhaal vertellen. U kunt de volgende vragen stellen: Wat was u aan het doen toen u viel? Wat was de oorzaak van de val? Wat was het gevolg van de val? Heeft u er nog last van? Hoe had de valpartij voorkomen kunnen worden? Zorg wel dat u niet teveel tijd besteed aan het laten vertellen van het verhaal over de val. U wilt liever meer tijd besteden aan hoe de val voorkomen kan worden.

Oorzaken balansverstoring Factoren in de omgeving Vallen is vaak niet het gevolg van gevaarlijke toeren uithalen. De meeste ongelukken bij 65-plussers gebeuren in de thuissituatie. Vallen wordt veroorzaakt door verlies van het evenwicht. Situaties die vaak aanleiding zijn voor verlies van evenwicht zijn het uit bed komen en gaan zitten in of opstaan uit een stoel. Hoe het komt dat de balans zodanig verstoord raakt dat herstel van balans niet meer mogelijk is, is niet eenvoudig te zeggen. Oorzaken voor het vallen zijn te vinden in: • de omgeving; • de persoon zelf. Meestal is het een combinatie van factoren waardoor iemand uit evenwicht raakt. Vraag: welke omgevingsfactoren kunnen een rol spelen denken jullie? Laat een paar mensen een antwoord geven en benoem daarna nog de factoren die gemist zijn. Te denken valt aan: Losliggende vloerkleden, snoeren of andere draden Onvoldoende verlichting (vooral bij gang en trap is dit een aandachtspunt); want naarmate de leeftijd vordert heeft men meer licht nodig om goed te kunnen zien Drempels Bad- of douche-inrichting zonder handgrepen Onveilige trappen (materialen op de trap, losse leuning, maar 1 leuning, losse trapbekleding) Buitenshuis: gladde stoep door bladeren of mos op het tuinpad of ongelijke bestrating Stoelen zonder leuning Er zijn veel mogelijkheden om de omgeving geschikter te maken.

Oorzaken balansverstoring Persoonsfactoren Vraag: Welke persoonsfactoren kunnen jullie opnoemen? Laat een paar mensen antwoorden, vat samen en vul aan. Dit zijn mogelijke persoonlijke factoren die een rol spelen bij vallen: Gewrichtsproblemen (zoals stijvere gewrichten) Krachtvermindering in de benen en een verminderd gevoel voor balans Lichamelijke fitheid Medicijngebruik Vitamine D Duizeligheid Voetproblemen Osteoporose Gezichtsvermogen Angst om te vallen

Oorzaken balansverstoring We gaan nu kijken naar een filmpje van Nathalie van der Velden. Zij is hoofd van de afdeling ouderengeneeskunde van het Amsterdams Medisch Centrum en legt uit wat de oorzaken kunnen zijn van een val. Zie je alleen zwart beeld, gebruik dan deze link: https://www.youtube.com/watch?v=aor0eG6StUg

Gelukkig kunt u veel doen! Er is gelukkig genoeg wat u kunt doen om stevig op de been te blijven. U kunt veel doen om de kans op een val te verkleinen, waardoor u langer zelfstandig en vitaal kunt blijven. We gaan nu een aantal tips doorlopen. Als u zelf aanvulling of ideeën hebt, laat het weten. Zie ook de informatie op de website van VeiligheidNL voor ouderen: https://www.veiligheid.nl/vitaal-ouder-worden/valpreventie

Tips om stevig op de been te blijven Er zijn diverse factoren die ertoe bij kunnen dragen dat de kans op vallen groter wordt. Met het beantwoorden van een paar eenvoudige vragen kunt u al inschatten of u extra risico loopt op vallen. Als u constateert dat u extra risico loopt om te vallen, neem dan contact op met uw huisarts: de huisarts kan onderzoeken welke factoren precies een rol spelen bij uw valrisico en gerichte adviezen geven over wat u kunt doen om uw valrisico te verlagen. Zie: https://www.veiligheid.nl/valpreventie/kennis-en-cijfers/effectieve-valpreventie/screenen-op-valrisico

Tips om stevig op de been te blijven Kleine aanpassingen kunnen uw huis veiliger maken, denk aan goede verlichting, het wegwerken van snoeren, het weghalen van losse spullen op de trap, het gebruik van goede leuningen en antislipmatten. Loop uw woning eens door en controleer vloeren, trappen, badkamer etc. op mogelijke risico’s. Zie: https://www.veiligheid.nl/valpreventie/kennis-en-cijfers/effectieve-valpreventie/aanpassingen-in-huis-en-omgeving

Tips om stevig op de been te blijven We gaan nu kijken naar een filmpje van Bianca van Gestel, Ergotherapeut over veiligheidsadviezen in huis Zie je alleen zwart beeld, gebruik dan deze link: https://www.youtube.com/watch?v=9A4_AZQfP7s

Tips om stevig op de been te blijven Wanneer het zicht afneemt, wordt het moeilijker om obstakels op te merken of evenwicht te herstellen of bewaren. Naarmate mensen ouder worden, neemt zicht vaak af. Dit gaat geleidelijk en soms zonder dat u het merkt. Bij het ouder worden hebben mensen steeds meer licht nodig om hetzelfde te kunnen zien. Dit is een natuurlijke verandering. Al zijn uw ogen nog zo goed, zonder licht of met te weinig licht kunnen ze hun werk niet goed doen. Laat elk jaar uw ogen controleren door een opticien en volg de adviezen op. Zie: https://www.veiligheid.nl/valpreventie/kennis-en-cijfers/effectieve-valpreventie/gezichtsvermogen

Tips om stevig op de been te blijven Geneesmiddelengebruik en vallen gaan vaak samen. Sommige geneesmiddelen, of combinaties van geneesmiddelen, kunnen duizelingen, slappe spieren, tragere reacties of slaperigheid veroorzaken. Overleg regelmatig met uw huisarts of aanpassingen in uw medicatie nodig zijn. Informeer de huisarts over alle geneesmiddelen die u gebruikt, dus ook degene die niet zijn voorgeschreven zoals eventuele alternatieve geneesmiddelen. Zie: https://www.veiligheid.nl/valpreventie/kennis-en-cijfers/effectieve-valpreventie/medicatiebewaking

Tips om stevig op de been te blijven We gaan nu kijken naar een filmpje van Nathalie van der Velden over medicatiebewaking. Zie je alleen zwart beeld, gebruik dan deze link: https://www.youtube.com/watch?v=aJ7i6JlFPDQ

Tips om stevig op de been te blijven Goede schoenen zijn belangrijk. Niet alleen om lekker te lopen maar ook om te voorkomen dat u struikelt of uitglijdt. Goede schoenen hebben een goede pasvorm en een goed voorgevormd voetbed, zijn niet te groot of te klein, hebben een niet te gladde zool, hebben een lage hak (max 2,5 cm), zijn niet te stug (buigen mee met de voeten) en omsluiten de hele voet. Zorg dat u ook binnenshuis goed schoeisel aan hebt; loop nooit op sokken maar gebruik altijd schoenen of pantoffels die voldoen aan de bovengenoemde eisen.

Tips om stevig op de been te blijven Vitamine D levert een bijdrage aan een betere botkwaliteit en kan door een gunstig effect op de spierkracht en balans, mogelijk een val voorkomen. Vitamine D wordt door het lichaam aangemaakt onder invloed van zonlicht. Ook zit vitamine D in voeding, vooral in vette vis, en met wat lagere gehaltes in vlees en eieren. Als u ouder wordt heeft u meer vitamine D nodig dan uw lichaam uit zonlicht en voeding kan halen. Daarom wordt aangeraden extra vitamine D te nemen via een supplement. Zie: https://www.veiligheid.nl/valpreventie/kennis-en-cijfers/effectieve-valpreventie/voeding-en-alcohol

Tips om stevig op de been te blijven Sommige mensen worden duizelig of draaierig wanneer ze snel opstaan uit bed of uit een stoel, of zich bukken. Dat komt doordat de bloeddruk zich dan niet snel genoeg aanpast aan de houdingsverandering waardoor de hersenen even wat minder zuurstof krijgen. Dit verschijnsel duurt meestal maar even. Om te voorkomen dat u duizelig wordt en mogelijk valt, is het advies langzaam omhoog te komen als u in bed ligt. Span al uw spieren aan, met name de beenspieren. Wacht even tot alle duizelingen verdwenen zijn en sta dan langzaam op terwijl u uw vasthoudt aan het bed of leuning. Ga pas lopen als de duizeligheid gezakt is.

Tips om stevig op de been te blijven Vrienden en familie kunnen u ondersteunen om deze tips op te volgen; zorg dat zij ook op de hoogte zijn van de mogelijke maatregelen om vallen te voorkomen zodat ze u kunnen helpen bijvoorbeeld door samen regelmatig iets actiefs te gaan doen, samen uw huis veiliger te maken etc.

Tips om stevig op de been te blijven Door te weinig te bewegen vermindert uw soepelheid en spierkracht. U gaat na een tijdje ook trager reageren, dan kan zelfs een kleine misstap tot een val leiden. Door meer te bewegen en speciale oefeningen te doen die uw balans en spierkracht verbeteren, neemt de kans op vallen af. Ook voelt u u hierdoor fitter en behoud u het zelfvertrouwen dat u nodig heeft om er op uit te blijven gaan. Informeer bij uw huisarts welk beweegprogramma voor u geschikt is. Zie: https://www.veiligheid.nl/valpreventie/interventies/beweeginterventies

Tips om stevig op de been te blijven Zie: https://www.veiligheid.nl/valpreventie/interventies/beweeginterventies U kunt hier kiezen uit de beweeginterventies die worden aangeboden in uw regio en daarover vertellen: In Balans Wat: Groeps oefenprogramma gebaseerd op Tai Chi incl. voorlichting Door wie: fysiotherapeuten, oefentherapeuten, MBvO docenten, sport en beweeg-leiders senioren Voor wie: Thuiswonde ouderen 65+ pre-frail Eigenaar: VeiligheidNL Otago Wat: Thuis en groeps oefenprogramma Door wie: fysiotherapeuten, oefentherapeuten, beweegagogen en sport en beweeg-coördinatoren Voor wie: Thuiswonende ouderen 65+ frail (vooral 80+) Vallen verleden tijd Wat: Groeps oefenprogramma en valtraining Door wie: fysiotherapeuten Voor wie: Thuiswonende ouderen 65+ die in staat zijn 15 min te lopen (zonder hulpmiddel) Eigenaar: Sint Maartenskliniek Zicht op evenwicht Wat: Cognitieve gedragstherapie gericht op verminderen valangst + trainingsprogramma Door wie: HBO-geschoolde professionals die werkzaam zijn in ouderenzorg Voor wie: Thuiswonende ouderen 65+ die bang zijn om te vallen Eigenaar: Trimbos Instituut Vallen verleden tijd

Tips om stevig op de been te blijven In Balans is één van de beweegprogramma’s. Dit filmpje laat zien wat In Balans inhoudt. Zie je alleen zwart beeld, gebruik dan deze link: https://www.youtube.com/watch?v=lNg5LRK6lSk

Zoek een beweegprogramma bij u in de buurt! In Balans: www.veiligheid.nl/inbalans Otago: www.veiligheid.nl/otago U kunt een beweegprogramma opzoeken bij u in de buurt. Hiervoor kunt u kijken op deze site. U kunt klikken op de link naar de landkaart en deze laten zien. Of u kunt een eigen sociale kaart invoegen voor uw regio en deze laten zien.

Welke gouden tip zou u geven om vallen te voorkomen? Welke gouden tip zouden jullie elkaar geven om vallen te voorkomen? Laat de ouderen antwoorden geven en deze met elkaar goed uitwisselen.

Blijf overeind, voorkom vallen! Maak een afspraak met uw huisarts Controleer uw woning en maak deze veilig Zoek een beweegprogramma bij u in de buurt Kortom, u kunt zelf gelukkig veel doen om er voor te zorgen dat u stevig op de been blijft. Met al deze tips kunt u zelf aan de slag. U krijgt van mij een hand-out met de tips, zodat u het thuis nog eens rustig na kunt lezen (Hand-out 9 tips voor vitaliteit). Als u denkt dat u misschien een kans maakt om te vallen, is het verstandig om hierover in gesprek te gaan met uw huisarts. Deze kan u adviseren. Het is ook goed om uw woning te controleren. Vaak zien we zelf de verbeterpunten in ons eigen huis niet meer omdat we zo gewend zijn aan onze omgeving. Probeer eens met ‘vreemde ogen’ kritisch naar uw woonomgeving te kijken. Misschien zijn er aanpassingen mogelijk die uw woongemak verbeteren of die ervoor zorgen dat u veiliger woont. Laat eventueel een bekende met u mee kijken, samen ziet u meer. Zoals we zojuist al hebben gezien, is het is ook goed om actief te blijven. Zoek daarom in uw buurt een beweegprogramma dat bij u past.

Blijf overeind, voorkom vallen! www.veiligheid.nl Ik hoop dat u wat geleerd heeft van deze bijeenkomst en nuttige tips hebt gehoord. Hartelijk dank voor uw aanwezigheid en actieve deelname. Als u nog vragen hebt, neem dan contact op met mij.