V22 Gezondheid - Basis Ziekteverwekkers maandag 14 oktober 2019

Opdracht Maak opdracht 1 over ziekteveroorzakers. (zie wiki)

Inhoud Ziek worden Veroorzakers ziekte - Micro-organismen Bacteriën Niet besmettelijk Wel besmettelijk - Micro-organismen Bacteriën Virussen Schimmels - Parasieten Endoparasieten Ectoparasieten

Ziek worden

Presentation / section title 14/10/2019 Wat is ziek? Storing in het lichaam, vaak veroorzaakt door Ziektekiemen = besmettelijke oorzaak of niet-besmettelijke oorzaak. Een besmetting met een ziektekiem hoeft niet altijd te leiden tot een ziekte. De regel is als volgt: Aantal ziektekiemen > Weerstand lichaam = infectie Aantal ziektekiemen < Weerstand lichaam = geen infectie Author Name Surname / date

Presentation / section title 14/10/2019 Ziek worden Bij een infectie: ziekteverwekkers dringen het lichaam binnen en gaan zich daar vermenigvuldigen. Reactie lichaam = ontsteking Wat zie je bij een ontsteking = roodheid, zwelling, warmte, pijn en gestoorde functie Na besmetting treden niet altijd meteen verschijnselen op. Vaak duurt het enige tijd, enkele dagen tot weken (soms zelfs jaren) voordat het dier ziek wordt. Men spreekt van een zogenaamde incubatietijd. (roodheid, zwelling, warmte, pijn en gestoorde functie). Author Name Surname / date

Presentation / section title 14/10/2019 Ziek worden Besmettingswegen: Indirect = via tussengastheer of besmet materiaal 2. Direct via de lucht via urine of poep via de huid of slijmvliezen via het bloed Hoe raken dieren besmet met micro-organismen? Directe besmetting: door contact met een ander ziek dier of een drager; kan ook over grote afstand door zwevende micro-organismen in de lucht Indirecte besmetting: via een tussengastheer (bijv een teek/mug) of via besmette materialen (bijv voerbakjes, kleedjes enz) Author Name Surname / date

Niet besmettelijke veroorzakers ziekten

Verschillende oorzaken van niet besmettelijke ziektes Aangeboren of erfelijke afwijkingen Giftige stoffen Voedingsfouten Mechanisch geweld Tumoren Ziekte veroorzakers: Aangeboren of erfelijke afwijkingen Al bij geboorte aanwezig, soms pas op latere leeftijd tot uiting Vergiften Kunnen ernstige gevolgen hebben. Vaak niet duidelijk wat er gedronken of gegeten is, daarom altijd braaksel meenemen. Direct naar dierenarts gaan. Voedingsfouten Behandeld bij cursus voeding verdieping Mechanisch geweld Geweld van buitenaf. Stomp, aanrijding, stoten, bijtwonden, enz. Allerlei gevolgen; botbreuken, kneuzingen, verwondingen, bloeduitstortingen, enz. Micro-organismen Infectieziekten worden veroorzaakt door micro-organismen = kleinst levende wezentjes, die we nauwelijks of niet met het blote oog kunnen zien. Ze kunnen lichaam binnendringen en zich vermenigvuldigen. Dit noem je infecteren en je spreekt dan van infectieziekte. Niet alle micro-organismen zijn schadelijk, soms ook nuttig zoals darmflora.

Zie opdracht 2 over erfelijke afwijkingen (zie wiki) Noem/zoek eens een aantal erfelijke ziektes/gebreken bij koeien of varkens. Zie opdracht 2 over erfelijke afwijkingen (zie wiki) Bulldog kalf en mulefoot

Aangeboren/erfelijk rundvee Niet levensvatbaar: Buldogkalf Sterk verminderde levenskans: gespleten verhemelte vergroeide gewrichten Schadelijk ( dier+portemonnee) Mulefoot Gladde tong Dwerg BLAD

Aangeboren/erfelijk varken Voorbeelden van afwijkingen waarbij erfelijkheid (vermoedelijk) een rol speelt zijn verlamde achterhand kromme poten dikke poten ‘trillers’ ( >50% dood) ‘fietsers’ tweeslachtigheid een gesloten aars breuken spreidzitters. Bovendien hebben sommige beren een erfelijke afwijking waardoor ze extreem kleine tomen geven. 

Besmettelijke veroorzakers infectieziekten Parasieten: Ectoparasieten Endoparasieten Micro-organismen: Schimmels Bacteriën Virussen Protozoa (restgroep)

Ectoparasieten (leven op het dier) Insecten - vlooien (pluimvee) - luizen - vliegen/maden Spinachtigen - mijten - teken

Vliegen/maden Voorbeelden Zomerwrangvlieg (bacterie) Knutten (blauwtongvirus) Salmonella (bacterie) wordt door vliegen gedragen en verspreid Vliegenlarven Vliegen kunnen vliegenlarvenziekte of wel myasis bij dieren veroorzaken. Leggen eitjes in vacht rondom anusgebied. Larven komen uit eitjes, kunnen veel schade aanrichten. Ze boren gangen door de huid, wat pijnlijk is en ernstige huidontsteking veroorzaakt. Soms zo ernstig, dat dier sterft. Myasis komt met name voor bij dieren met lange of wollige vacht zoals schapen en bij slechte vachtverzorging en slechte hygiene.

Mijten Kippenmijt Varkensmijt Rundermijt Vlnr kippenmijt, varkensmijt, rundermijt Mijten Spinachtige diertjes die met blote oog nog net te zien zijn. Verschillende soorten mijten. Meeste leven op de huid, in de gangen die ze graven in de huid, of in de haarzakjes. Meeste mijten blijven op het dier en verlaten gastheer niet. Grofweg in 2 groepen verdelen: Kippenmijt Varkensmijt Rundermijt

Veel verschillende soorten mijten; grofweg twee groepen: Schurftmijten/gravende mijten Langpootmijten/vachtmijten Schurftmijten Graven gangen in de huid, waar ze eitjes leggen. Kunnen bij elk zoogdier en ook bij vogels voorkomen. Veroorzaken veel jeuk, haar- of veeruitval en huidontstekingen. Langpootmijten Voornamelijk bij herbivoren en leven op de huid. Bij hond en kat leeft deze mijt in de gehoorgang. Veroorzaken veel jeuk en huidontstekingen.

Endoparasiet (leven in het dier)

Endoparasieten Wormen - spoelwormen - lintwormen (Parasitaire protozoën, bijvoorbeeld: - coccidiose (diarree) - cryptoporidium (diarree) - neospora (verwerpen))

Meest voorkomende wormen Bij het rund: - longwormen - maagdarmwormen Bij het varken: - spoelwormen http://www.livestock.bayer.nl/nl/rund/parasieten/inwendige-parasieten/wormen/

Longworm rund

Spoelwormen varken Spoelwormen Komen bij veel diersoorten voor. Rondwormen die op spaghettislierten lijken. Leven in darmkanaal en kunnen darmklachten veroorzaken. Ook veroorzaken ze jeuk aan de anus. Bij veel wormen voelt de buik hard en opgezet aan. Sommige spoelwormen kunnen trektocht maken door lichaam en organen zoals lever, longen en hart. Ook kunnen spoelwormen overdraagbaar zijn op mens. Regelmatig ontwormen is belangrijk.

Parasitaire protozoën Neospora Coccidiose Cryptoporidium

Micro-organismen

Micro-organismen Schimmels Bacteriën Virussen

Schimmels Schimmels

Schimmels Hoe maken schimmels een dier ziek? Schimmels in voer Het lichaam binnendringen in de neusholte of de longen Infectie van de huid (ringworm oftewel ringschurft) Hoe maken schimmels een dier ziek? Schimmels in voer: productie van toxinen (mycotoxinen) Het lichaam binnendringen (bijv Aspergillose (duivenmelkersziekte) in de neusholte of de longen) Infectie van de huid (ringworm oftewel ringschurft)

Schimmels Eencellig Schimmelcellen delen zich maar blijven aan elkaar vast zitten  schimmeldraden In schimmeldraden vorming van sporen die vrijkomen. Kunnen jarenlang in de omgeving overleven  moeilijk te bestrijden

Bacteriën Zijn super klein Op celwand uitsteeksels  hechten aan een oppervlak Delen zich afhankelijk van temperatuur, pH, aanwezigheid voedingsstoffen, zuurstofgehalte Sommige bacteriën vormen ook sporen. Deze sporen kunnen jaren in de omgeving overleven  moeilijk te bestrijden Hele kleine micro-organismen Omgeven door een stevige celwand en een plasmamembraan Geen kern; wel erfelijk materiaal en verschillende structuren in het cytoplasma Op celwand uitsteeksels  hechten aan een oppervlak

Bacteriën Vormen A. staafvormig, B. bolvormig, C. bolvormig in clusters, D. bolvormig in paren, E. spiraalvormig, F. kommavormig

Bacteriën Besmet dier wordt ziek door de gifstoffen die door bacteriën gevormd worden: Voorbeelden: Salmonella Campylobacter Clostridium Enz, enz, enz

Virussen

Virussen Kan zich niet zelfstandig voortplanten  gastheer nodig Met behulp van gastheercel worden virussen vermeerderd. Verschil tussen een bacterie en een virus Kleinste micro-organisme: 0,02 tot 0,2 micrometer Een hoeveelheid erfelijk materiaal, ingesloten in een omhulsel van eiwit

Werking virus

Gunstige micro-organismen Niet alle micro-organismen zijn schadelijk: Bacteriën in de pens Bacteriën in de darm Normale bacteriën op de huid Schimmels bij de bereiding van kaas

Beantwoordt de vragen(zie wiki) Wat is incubatie tijd? Benoem niet besmettelijke veroorzakers van ziektes Benoem besmettelijke veroorzakers van ziektes Wat is het verschil tussen endo- en ectoparasieten? Benoem 2 voorbeelden van endoparasieten. Benoem 2 voorbeelden van ectoparasieten. Wat zijn micro-organismen? Wat is een bacterie? Wat is een virus? Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus?

Einde