16. Betalingsbalans en wisselkoers

1. De betalingsbalans = overzicht van alle transacties met het buitenland = lopende rekening + kapitaalrekening ()

– + LOPENDE REKENING Invoer goederen Handelsbalans Uitvoer goederen Uitgaande geldstromen – Inkomende geldstromen + LOPENDE REKENING Invoer goederen Handelsbalans Uitvoer goederen Invoer diensten Dienstenbalans Uitvoer diensten In binnenland verdiende factorinkomens door niet-ingezetenen Inkomensbalans In buitenland verdiende factorinkomens door ingezetenen Uitgaande transfers Privé: spaargelden migranten giften ontwikkelingshulp Publiek: officiële ontwikkelingshulp bijdragen aan internationale instellingen Overdrachtenbalans Inkomende transfers

Kapitaaluitvoer Kapitaalinvoer – + directe investeringen in buitenland Uitgaande geldstromen – Inkomende geldstromen + Kapitaaluitvoer directe investeringen in buitenland beleggingen in buitenland leningen aan buitenland KAPITAALREKENING Kapitaalinvoer directe investeringen door buitenland beleggingen door buitenland leningen door buitenland

België - in miljoenen euro’s - bron: www.nbb.be

= verhouding v/d uitvoerprijzen t.o.v. de invoerprijzen Ruilvoet = verhouding v/d uitvoerprijzen t.o.v. de invoerprijzen = het reële prijsniveau v/d eigen goederen op de internationale markt dalende ruilvoet = uitvoerprijzen stijgen trager dan invoerprijzen = een v/d redenen v/e tekort op de handelsbalans

2. Wisselmarkt en wisselkoers (uitgebreide uitleg: klik hier ) 2.1 Betekenis Wisselkoers = prijs v/e munt of valuta uitgedrukt in eenheden v/e andere munt bijv. wisselkoers van de dollar: 1 USD = 0,70 EUR ontstaat op wisselmarkt = geheel van vraag naar en aanbod van vreemde valuta’s (vraag naar vreemde valuta’s = aanbod van eigen munt) (aanbod van vreemde valuta’s = vraag naar eigen munt) als V naar rechts verschuift dan P  = appreciatie: bijv. 1 USD = 0,90 EUR als V naar links verschuift dan P  = depreciatie: bijv. 1 USD = 0,60 EUR Koers v/d dollar dd 27/11/2012: 0,77 euro

Voorbeeld van APPRECIATIE van de dollar (= depreciatie van de euro)

Kenmerken v/d wisselmarkt Veel vragers en aanbieders Open Transparant Homogeen product = de kenmerken van een markt met volkomen concurrentie (cfr. Hs 6) Vragers naar en aanbieders van vreemde valuta’s (VV) op de wisselmarkt Vraag nr. VV (= aanbod v. eigen munt): Invoer v. goederen en diensten Inkomens verdiend door buitenlanders in eigen land + inkomenstransfers nr. buitenland* (* voor Eurolanden: naar land buiten de Eurozone) Beleggingen en investeringen i/h buitenland Aanbod v. VV (= vraag nr. eigen munt): Uitvoer v. goederen en diensten Inkomens verdiend i/h buitenland + inkomenstransfers naar eigen land Buitenlandse beleggingen en investeringen bij ons

 oorzaken en gevolgen vergelijkbaar met depreciatie Zwevende of vlottende wisselkoersen: prijs ontstaat in functie van vraag en aanbod Gebonden of vaste wisselkoersen: wisselkoersveranderingen worden door betrokken overheden beperkt door het opleggen van een plafondkoers en een bodemkoers rond een officiële pariteit prijs VV > plafondkoers VV => verkoop VV door centrale bank Prijs VV < bodemkoers VV => aankoop VV door centrale bank blijvende structurele tekorten op de betalingsbalans kunnen leiden tot devaluatie = verlaging officiële pariteit  oorzaken en gevolgen vergelijkbaar met depreciatie

Vaste wisselkoersen: voor de invoering van de Euro streefde men bijv Vaste wisselkoersen: voor de invoering van de Euro streefde men bijv. een vaste koppeling na van de Belgische Frank en de Nederlands Gulden aan de Duitse Mark Vaste wisselkoers v/d Nederlands Gulden De wisselkoers stijgt boven de plafondkoers => INGRIJPEN: Rechtstreeks: ƒ verkopen (=DM opkopen = A v. ƒ) Onrechtstreeks: Nederlandse i verlagen

2.2 Oorzaken van wisselkoersveranderingen onevenwichten op de betalingsbalans, als gevolg van: verschillen in inflatietempo verschillen in interestpeil (zie hb vb v dollarappreciatie: analoog) belangrijke voorkeurveranderingen (zie hb vb v. yen: analoog) Grafiek: Inflatie in VS groter dan in Eurozone => Amerikaanse goederen en diensten relatief duurder => Eurozone importeert minder uit VS (= vraag nr. dollars daalt) en exporteert meer naar VS (= aanbod v. dollars stijgt) => koers v/d dollar daalt

interventies v centrale banken deviezenspeculatie = deviezen aankopen als een stijging v/d koers verwacht wordt, of verkopen als een daling verwacht wordt passief: om transacties met deviezen zo goedkoop mogelijk te betalen (bijv. een Belgische scampi-importeur die een dollarrekening bezit om containers scampi’s te kopen in Thailand die betaald worden met dollars) actief: louter omwille v/d op te strijken meerwaarde = hot money = vluchtkapitaal = zwevend kapitaal op korte termijn belegd interventies v centrale banken = centrale banken die deviezen aankopen of verkopen bv. bij het systeem van vaste wisselkoersen: zie hoger bv. Chinese centrale bank die USD opkoopt om de koers van de eigen munt (Yuan – CNY) niet te ver te laten oplopen, zodat de (netto-)export van China naar de VS blijft duren

= (kleine) belasting op internationale financiële transacties Tobintaks = (kleine) belasting op internationale financiële transacties om speculatie af te remmen (deze taks is (nog) niet ingevoerd) 2.3 Gevolgen van wisselkoersveranderingen evenwichtsherstel door o.m. verandering in de concurrentiepositie (ook andere) Bijv. depreciatie euro & appreciatie dollar => invoer uit VS (en elders) duurder en uitvoer goedkoper => minder invoer uit VS (en elders), en meer uitvoer naar VS (en elders) = verbeterde concurrentiepositie Echter: gevaar voor inflatie door prijsinelastische importgoederen, bv. olie 2.4 1x lezen in hb

De hoofdzetel v/h IMF in Washington 3. IMF en de Wereldbank Het IMF (Internationaal Monetair Fonds) staat leningen toe aan lidstaten (185) die hun verplichtingen m.b.t. de buitenlandse schuldenlast (tijdige aflossing van de schuld en betalen van interesten) niet kunnen nakomen en dit onder strikte en meestal pijnlijke voorwaarden m.b.t. het sociaal-economisch beleid (munt in waarde laten dalen, vermindering overheids-uitgaven, ….) ; bijv. Griekenland! houdt ook toezicht op het economisch en financieel beleid van de lidstaten en publiceert hierover rapporten; wordt de financiële politieman van de wereld genoemd en vangt veel kritiek De voormalige directeur-generaal van het IMF Dominique Strauss-Kahn (FR) werd vervangen door Christine Lagarde (FR) De hoofdzetel v/h IMF in Washington

Hoofdzetel v/d Wereldbank in Washington staat vooral leningen toe aan ontwikkelingslanden om investeringen te financieren + kent aan landen met een zeer laag inkomen zachte leningen (= leningen met zeer lage interestvoet en lange afbetalings-termijn) toe ; bron van informatie over het ontwikkelingsprobleem en de ontwikkelingslanden Hoofdzetel v/d Wereldbank in Washington Huidig voorzitter Jim Yong Kim (VS) (l.) verving op 1 juli 2012 Robert Zoellick (VS) (r.)