Samen tegen eenzaamheid… Alle hens aan dek! Velsen | Kennemer Theater | 23 mei 2019 Kees Penninx

“Ik ben niet eenzaam, maar mijn buurvrouw….” Hoort u deze ook wel eens? Wat zou zo’n uitspraak betekenen?

Eenzaamheid (Van Tilburg en De Jong Gierveld, 2007) “Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties”

Eenzaamheid is het nieuwe roken Slechter slapen verminderde weerstand Verminderde werking witte bloedcellen aantasting immuunsysteem toename kans op infecties Verhoogd cortisol (stresshormoon) 30% meer kans op een hartaanval 26 % meer kans op vroegtijdig overlijden Bron: Holt-Lunstad & Clark, 2014, Machielse 2015 Eenzaamheid is het nieuwe roken

Het belang van sociale relaties Sociale integratie: ergens bij horen, zich opgenomen voelen, ertoe doen Sociale STEUN krijgen én geven (wederkerigheid) Instrumentele steun (geld, voeding, kleding, huishoudelijke hulp, informatie) Emotionele steun (houden-van, aandacht, vertrouwen) Gezelschapssteun (sociale activiteiten hebben) Waarderingssteun: waardering, zelfrespect en identiteit Geruststelling / ontspanning: “Ik kan op steun rekenen als ik het nodig heb.” Bron: Machielse, 2015 Het belang van sociale relaties

Een nieuwe tweedeling: mensen met / mensen zonder een netwerk

https://www.nrc.nl/nieuws/2019/02/01/zo-voelt-het-om-eenzaam-te-zijn-a3652351

Risicogroepen (RIVM 2013) Nederland gemiddeld 38% meer of minder eenzaam 8% sterk eenzaam

Eenzaamheid in cijfers Velsen Heemskerk Beverwijk Nederland Min of meer eenzaam 38% Sterk eenzaam 8% Wat denkt u: zitten Velsen, Hemskerk en Beverwijk boven of onder het landelijk gemiddelde? Bron: RIVM 2019

Eenzaamheid in cijfers Velsen Heemskerk Beverwijk Nederland Min of meer eenzaam 41% 45% 38% Sterk eenzaam 10% 11% 8% Bron: RIVM 2019

Eenzaamheid naar leeftijd Eenzaamheid in alle leeftijdsgroepen Meest bij 85+ ….63% eenzaam Bron: RIVM 2016

Soorten eenzaamheid (Van Tilburg en De Jong Gierveld, 2007) Emotionele eenzaamheid Een gevoeld gemis aan een intieme relatie of band, meestal met een partner, familielid of beste vriend(in); sociale eenzaamheid Een gevoeld gemis aan betekenisvolle contacten in bredere zin: familie, vrienden, collega’s, buurtgenoten; Existentiële eenzaamheid Een gevoeld gemis aan een zinvol leven, geen duidelijke plek en rol, met als gevolg een gevoel van een verloren bestaan te leiden.

Acht typen eenzaamheid Zoeken actief sociaal leven Zoeken veilig sociaal netwerk Willen hechte relaties Opgaan in één relatie Contact in functionele activiteiten Vermijden reguliere samenleving Wachten op betere tijden Moed opgegeven / overleven Kans op succesvolle interventies bestrijding eenzaamheid Bron: Machielse, 2015

Eenzaamheid speelt in alle levensdomeinen Huis van de identiteit Lichaam & Geest Sociale contacten Materiële situatie Arbeid & Activiteiten Waarden & Inspiratie Gezondheid Energie Ontspanning Nachtrust sport Partner Familie Vrienden Clubs Verenging Collega’s Inkomen Sociale zekerheid Huis en tuin Woonomgeving Mobiliteit Kleding ’Presteren’ Werksituatie Mantelzorg Vrijwilligerswerk Hobby’s Dagbesteding Waarden en normen Levensbeschouwing Politieke ideologie Spirituele activiteiten Kunst en natuur Eenzaamheid speelt in alle levensdomeinen

Wat werkt? De drie V’s Vertrouwen Versterken Verbinden bij het voorkomen en verminderen van eenzaamheid

Wat helpt tegen eenzaamheid? Vertrouwen Verbinden Versterken WMO Werkplaats Utrecht 2016

Aanpak eenzaamheid? Alle hens aan dek! Samenwerken, afstemmen, doorstroming mogelijk maken naar inclusie Signaleren Gesprek aangaan Welzijnsactiviteiten Eén-op-een Huisbezoek Luisterlijn Netwerkcoach Maatjesproject Hulpverlening Welzijnsactiviteiten groepsgewijs Vriendschapscursus Buurtcirkel Buurtkamer / eetproject Dienstenruil Uitstapjes Generatietuin Reminiscentie/verhalen OOPOEH! Studio BRUIS voor een vitaal wooncomplex Maatschappelijke activiteiten Sportvereniging Buurtvereniging Werk Vrijwilligerswerk Volkstuinen Toneelvereniging Bij de visboer Huisbezoek Buurtnetwerk 1e lijn In de media Weten om wie het gaat Prioriteit bepalen Haalbare doelen stellen

Jong geleerd oud gedaan Voorkomen beter dan genezen Het alledaagse leven als belangrijkste partner

Grote rol vrijwilligers Eenzaamheid: trage vragen, zelden ‘quick fixes’ Er zijn – zonder institutioneel belang – helpt het meest Schakel tussen leefwereld – systeemwereld Ver weg van de wereld van diagnose en protocol Maar niet zonder doordacht vrijwilligersbeleid: ‘Op de handen zitten’ vaak moeilijk Waken voor overbelasting Vrijwilliger geen instrument van de overheid

Conclusie Hele samenleving is aan zet Dé eenzaamheid oplossen kan niemand. Er zijn geen snelle oplossingen. Maar iemands eenzaamheid doorbreken kunnen we allemaal. Het gebeurt heel dicht bij de persoon zelf. Richt je daarom op het mobiliseren en ondersteunen van de samenleving om in de eigen omgeving verschil te maken. Leg verbindingen tussen informele en formele hulp / ondersteuning. Bied altijd maatwerk. Werk samen en leer van elkaar.

Dank U!

Eenzaamheid is geen aandoening, maar een gebrek aan gemeenschapszin. Stelling 1 Eenzaamheid is geen aandoening, maar een gebrek aan gemeenschapszin.

Stelling 2 Eenzaamheid bestrijden is iets anders dan zo veel mogelijk ontmoetingsactiviteiten organiseren.