Wijkteamonderzoek Moeizame samenwerking tussen wijkteam professionals en informele partijen Jeremy Rijnders & Rosalie Metze Hogeschool van Amsterdam Lectoraat Stedelijk Sociaal Werken/ Werkplaats Sociaal Domein 09 mei 2019

Het onderzoek Aanleiding Uit onderzoek weten we dat in heel Nederland de samenwerking tussen wijkteams en informele partijen moeizaam verloopt Focus Hoe de samenwerking tussen wijkteam professionals en informele actoren in de wijk er uit ziet. Wat gaat goed, en waar zitten belemmerende factoren? Geografisch In drie gebieden in Amsterdam (de Baarsjes, Oud-Noord en Slotervaart) en in Hoorn en Purmerend.

Hoofdvraag: Hoe geven direct betrokkenen vorm aan de samenwerking tussen wijkteams en informele partijen (uit de wijk) en wat is nodig om de samenwerking tussen deze partijen die zich richten op nabij sociaal werken te verbeteren?

Wie gesproken? Stakeholders: buurtpraktijkteam, gebiedscoördinator, kwartiermaker wijkzorg, gebiedsmakelaar etc. Wijkteam professionals: SamenDOEN, wijkzorgnetwerk, activeringsteams Informele partijen: vrijwilligerscoördinatoren

Resultaten Stakeholders Samenwerking afhankelijk van individuen ‘Ik heb heel nauw samengewerkt met een medewerker van ABC en hij heeft dus zich ook heel erg sterk gemaakt om meerdere partijen hier naartoe te trekken […] maar dat is heel persoonlijk want niet iedereen van ABC doet dat ook, dat moet ik wel eerlijk zeggen.’ Informele ondersteuning voelt zich ondergewaardeerd ‘Het is gewoon alsof [de informele partijen] niet bestaan ofzo, of [ze] doen gewoon [hun] ding en dat is leuk en aardig’. ’ Geen structurele samenwerking Samenwerking tussen formeel en informeel is afhankelijk van de individuele professional Het informele aanbod is onoverzichtelijk Samenwerking wordt (vooral) gezocht in bestaande verbanden ten gevolgen van een ‘gebrek aan tijd’ Informele ondersteuning voelt zich ondergewaardeerd (ongelijkwaardig) Onderlinge spanningen (wie weet het beter/ wie kan het beter?) Onderlinge spanningen ‘[…] soms [is het] heel vervelend om te horen dat een informele partij dat eerste contact beter kan leggen dan [de professional] of in ieder geval eerder dan de formele partijen dat doen’

Resultaten Professionals (1) Informele aanbod onoverzichtelijk ‘[…] iedere keer schuift er wel weer iemand anders aan. Dan ben je het overzicht gewoon kwijt. Ik vind het nu al met die informele partners – je hebt zoveel groeperingen en iedereen die doet wat. Het is allemaal prima wat ze doen. Ik zie soms door de bomen het bos niet meer.’ Negatieve ervaringen belemmeren samenwerking ‘Samenwerken is wat mij betreft communiceren. Ook als problemen verergeren, dat je elkaar weer inschakelt. Als je echt een informele zorgpartner hebt, dan gebeurt dat gewoon niet altijd. Daar leg je iets neer, een vraag, en vervolgens hoor je daar nooit iets meer van. Dat is niet samenwerken.’ De huidige samenwerking is summier en kan beter. Informele aanbod onoverzichtelijk Werkdruk obstakel om samenwerking te zoeken, bestaande verbanden worden ingezet Geformaliseerde partijen hebben vaak de voorkeur Informeel heeft een groter bereik en is een middel om in contact te komen met bewoners maar is terughoudend in de samenwerking, negatieve ervaringen belemmeren samenwerking (spookverhalen) Informeel is beperkt inzetbaar, biedt voornamelijk praktische ondersteuning

Resultaten professionals (2) Positieve ervaringen bevorderen samenwerking ‘[B]ij het informele netwerk, die samenwerking met hun, is er één ding belangrijk: vertrouw elkaar. Als je elkaar vertrouwt, dan gaat het zo makkelijk. En je kan ook op andere momenten, in het weekend bijvoorbeeld, bij elkaar komen. Je kan op straat ergens afspreken. Ik vind het zelf persoonlijk makkelijker dan met onze formele partner eigenlijk. Dan moet je echt duidelijk een afspraak maken.’

Informele partijen Positieve ervaringen in samenwerking door ‘gelijkheid’ ‘individuele professionals moeten flexibel om kunnen gaan met hun eigen taakopvatting, kritisch kunnen kijken naar hun eigen werk, fysiek in de buurt van de informele partijen zitten, en de informele partijen persoonlijk kennen’ Een gebrek aan ervaren respect ‘[…] Veelal het gevoel en het gedrag van bepaalde professionals, niet van allemaal, de waardering naar de vrijwilligers is bij bepaalde mensen… Mensen laten je je een drol voelen. Door hun gedrag en uitspraken’. Positieve ervaringen in samenwerking door ‘gelijkheid’ Negatieve ervaringen komen voort uit een gebrek aan ervaren respect vanuit professionals Niet toevertrouwen van taken vanwege afwezigheid van kwalificaties en scholing Geen terugkoppeling na doorverwijzing Professionals zijn gebonden aan regels en structuren, informele partijen hebben de vrijheid om dingen te ‘ritselen en regelen’. Benadrukken van afwezigheid van kwalificaties en scholing ‘Enerzijds vinden ze [professionals] het wel: goh, wat goed dat je dat vrijwillig doet. Wat fijn dat je je inzet. En vervolgens gaan ze over: maar je bent niet bevoegd. En dat bevoegd, dat niet bevoegd zijn, nee ze hebben niet een scholing. Maar ze hebben een praktijkscholing […].’

Oplossingsrichtingen Het belang van elkaar écht leren kennen! -> bv. door meer fysieke nabijheid en ‘ontwikkeltrajecten’ Meer expliciete uren voor netwerkvorming, onderdeel van de opdracht, en van de verantwoording. Hyperlokaal gaan werken Investeren in ‘navigatie assistenten’ (een nieuwe vorm van het oude opbouwwerk) als schakel tussen bewoners onderling, tussen bewoners en voorzieningen in de sociale basis, en tussen bewoners en formele partijen. Taak voor de nieuwe opleiding Social Work!

Vragen. En dan: ruimte voor gesprek en discussie Vragen? En dan: ruimte voor gesprek en discussie! Twee vragen om over door te praten: Hoe kunnen wij als informele en formele partijen beter bekend raken met elkaar? Hoe kunnen wij werken aan vertrouwen, en samenwerken op basis van vertrouwen?