Belevingsthermometer: wat kun je er (niet) mee 19-8-2019 Belevingsthermometer: wat kun je er (niet) mee Monique Chambon Liesbeth Claassen Emma Folkertsma Marlies Hilhorst Jeroen Neuvel Sylvia Versluis Michelle Zonneveld Power Point presentatie (30 minuten ) Opstart 5 minuten a. Aanleiding en scope project (5 minuten) Uitleg inhoud instrument (10 minuten) Reflectie op bruikbaarheid (10 minuten) Vragen (10 minuten) Netwerkdag omgevingsveiligheid RIVM | 22 mei 2019

19-8-2019 Hier zien jullie een korte weergave van het proces en de uitkomsten. Aanleiding, proces, [methode en instrument] en uitkomsten. Nu per onderdeel bespreken.

19-8-2019 “Een leefomgeving die gezond en veilig is én als zodanig wordt ervaren”, dat is waar Staatssecretaris van Veldhoven naar streeft. Een eerste project om invulling te geven aan het tweede deel van deze ambitie is de pilot belevingsthermometer. Om inzicht te krijgen in hoe veilig omwonenden van chemische industrie en transport van gevaarlijke stoffen zich voelen hebben wij een methode te ontwikkeld om de beleving van veiligheid te peilen.

19-8-2019 In deze pilot is een methode ontwikkeld om de beleving van veiligheid te meten bij omwonenden van chemische bedrijven en transport met gevaarlijke stoffen. Deze methode bestaat uit een (hoofdzakelijk kwantitatieve) vragenlijst en een werkwijze van onderzoek doen naar veiligheidsbeleving in de praktijk. Deze vragenlijst wordt ook wel ‘Belevingsthermometer’ genoemd. Geeft onder andere op een schaal van 1 tot 5 aan hoe mensen de veiligheid ervaren. De vragen in de vragenlijst zijn gebaseerd op literatuur over risicoperceptie. De vragenlijst en de bijbehorende brief zijn getoetst in een kwalitatief vooronderzoek, bestaande uit interviews en focusgroepen. Het vooronderzoek werd uitgevoerd onder mensen die in de omgeving van chemische industrie wonen. De vragenlijst en brief zijn onder andere getoetst op begrijpelijkheid en eenduidigheid, persoonlijke relevantie en de bereidheid om de vragenlijst in te vullen. Op basis van dit vooronderzoek zijn de vragenlijst en brief aangescherpt. De methode is in de praktijk getest om ervaring op te doen met het meten van de veiligheidsbeleving van omwonenden van activiteiten met gevaarlijke stoffen. Op basis van deze test is na te gaan of met de vragenlijst en de gekozen werkwijze om de vragenlijst uit te zetten, daadwerkelijk de veiligheidsbeleving te meten is (criterium validiteit) en of de test een betrouwbare meting oplevert (criterium betrouwbaarheid).

19-8-2019 Deventer: enkele chemische bedrijven. Zaandam: nabij chemiecluster. Totaal 14% respons, waarvan 16% deventer en 12% zaandam De vragenlijst is getest in twee steden met een verschillende hoeveelheid aan chemische industrie: Zaandam als voorbeeld van een stad met veel chemische industrie in de omgeving en Deventer als voorbeeld van een stad met enkele chemiebedrijven in de stad. Daarnaast is binnen beide steden onderscheid gemaakt tussen mensen die binnen het invloedsgebied van de chemische industrie wonen en mensen die daarbuiten wonen (de controlegroep). Zodoende kan worden onderzocht of er een verband is tussen de hoeveelheid aanwezige chemische industrie in de woonomgeving en de beleving van veiligheid van omwonenden. De uitnodiging om aan de pilot deel te nemen is in totaal naar achtduizend adressen in Deventer en Zaandam gestuurd. Deelnemers zijn geselecteerd op basis van hun adres. De uitnodigingen zijn naar alle adressen binnen het invloedsgebied van Brzo-bedrijven gestuurd. Buiten het invloedsgebied en binnen het invloedsgebied van overige chemiebedrijven en transportroutes met gevaarlijke stoffen zijn de uitnodigingen naar willekeurige adressen gestuurd. Deze wijze van uitnodigen vergroot de kans dat de deelnemers aan de pilot een afspiegeling zijn van de inwoners van Zaandam en van Deventer qua leeftijd en geslacht (representativiteit). Een factoranalyse is uitgevoerd om na te gaan of de vragenlijst valide is. De resultaten op de vragenlijst zijn geanalyseerd om inzicht te krijgen in de veiligheidsbeleving van inwoners van de twee deelnemende steden en de factoren die samenhangen met hun veiligheidsbeleving. Met behulp van de ingevulde vragenlijst is bepaald in hoeverre de resultaten representatief en betrouwbaar zijn.

19-8-2019 Deventer: enkele chemische bedrijven. Zaandam: nabij chemiecluster. Totaal 14% respons, waarvan 16% deventer en 12% zaandam De vragenlijst is getest in twee steden met een verschillende hoeveelheid aan chemische industrie: Zaandam als voorbeeld van een stad met veel chemische industrie in de omgeving en Deventer als voorbeeld van een stad met enkele chemiebedrijven in de stad. Daarnaast is binnen beide steden onderscheid gemaakt tussen mensen die binnen het invloedsgebied van de chemische industrie wonen en mensen die daarbuiten wonen (de controlegroep). Zodoende kan worden onderzocht of er een verband is tussen de hoeveelheid aanwezige chemische industrie in de woonomgeving en de beleving van veiligheid van omwonenden. De uitnodiging om aan de pilot deel te nemen is in totaal naar achtduizend adressen in Deventer en Zaandam gestuurd. Deelnemers zijn geselecteerd op basis van hun adres. De uitnodigingen zijn naar alle adressen binnen het invloedsgebied van Brzo-bedrijven gestuurd. Buiten het invloedsgebied en binnen het invloedsgebied van overige chemiebedrijven en transportroutes met gevaarlijke stoffen zijn de uitnodigingen naar willekeurige adressen gestuurd. Deze wijze van uitnodigen vergroot de kans dat de deelnemers aan de pilot een afspiegeling zijn van de inwoners van Zaandam en van Deventer qua leeftijd en geslacht (representativiteit). Een factoranalyse is uitgevoerd om na te gaan of de vragenlijst valide is. De resultaten op de vragenlijst zijn geanalyseerd om inzicht te krijgen in de veiligheidsbeleving van inwoners van de twee deelnemende steden en de factoren die samenhangen met hun veiligheidsbeleving. Met behulp van de ingevulde vragenlijst is bepaald in hoeverre de resultaten representatief en betrouwbaar zijn.

De belevingsthermometer: 19-8-2019 De belevingsthermometer: wat kun je er (niet) mee?

Doel Het ontwikkelen van een instrument: om de veiligheidsbeleving van omwonenden van chemische industrie en transport te peilen. om factoren die van invloed zijn op de veiligheidsbeleving te peilen dat geschikt is voor periodieke herhaling, zodat eventuele trends kunnen worden ontdekt. Vragenlijst

Beleving woonomgeving 19-8-2019 Beleving woonomgeving Wij Deventer Zaandam Vraag 1 socrative

19-8-2019 Veiligheidsgevoel Wij Deventer Zaandam Vraag 2 socrative

Vertrouwen preventie en hulpdiensten 19-8-2019 Vertrouwen preventie en hulpdiensten Wij Deventer Zaandam Vraag 3+4 socrative

Vertrouwen zelfredzaamheid 19-8-2019 Vertrouwen zelfredzaamheid Relevant Deventer Zaandam Vraag 5+6 socrative MC --> JN

19-8-2019 Ondanks het feit dat de steekproef van de pilot geen goede weerspiegeling was van de samenleving, heeft de pilot wel een goede indicatie van de factoren die samenhangen met de veiligheidsbeleving. De belangrijkste twee factoren zijn de algemene tevredenheid over de woonomgeving en het vertrouwen in de preventie van een ongeval. Hierbij gaat het met name om vertrouwen in overheden en bedrijven. Die zich beiden inzetten in het voorkomen van een ongeval. Overige voorbeelden van factoren die samenhangen met de veiligheidsbeleving zijn: Het vertrouwen in hulpdiensten, die een belangrijke rol hebben in het beperken van de gevolgen van een ongeval. Het vertrouwen in de zelfredzaamheid. En de algemene gezondheid.

Is hij ook geschikt voor mij? 19-8-2019 Is hij ook geschikt voor mij? Is hij geschikt voor mii?

Veiligheids-beleving Doel communicatie Vertrouwen ‘license to operate’ Informatie behoefte Zelfred-zaamheid Veiligheids-beleving Risico-acceptatie Wat is je doel?

19-8-2019 Wat is je scope vervuiling door brand chemische industrie Cindu Uithoorn 

Op welk schaalniveau? 19-8-2019 Het beeld brengen van de beleving van een bedrijf stelt andere eisen dan het meten van de veiligheidsbeleving in een stad (meerdere bronnnen) of van Nederland (mate van details in je vragen) Ook niet automatisch een vragenlijst, maar misschien ook wel andere instrumenten om beleving te beilden

19-8-2019 Hoe nu verder?

Meer informatie? Het volledige rapport is te vinden op: 19-8-2019 Meer informatie? Het volledige rapport is te vinden op: https://omgevingsveiligheid.rivm.nl/belevingsthermometer