Sociale zekerheid en nieuwe werkvormen: platformwerk Forum “De Sociale Zekerheid van de Toekomst” FOD Sociale Zekerheid, Brussel, 30 April 2019 Karolien Lenaerts

Agenda Wat is platformwerk? Waarom is dit een interessante vorm van werk om te bestuderen? Wat zijn de uitdagingen? Welk beleid wordt er rond platformwerk gevoerd? Conclusies en aandachtspunten

Definitie en relevantie Wat is platformwerk en waarom is het interessant om deze nieuwe vorm van werk te bestuderen?

Wat is platformwerk? platform opdrachtgever werker Betaling - Online bemiddeling - Verwerking betaling platform Betaling ‘Terms and conditions’ Betaling ‘Terms and conditions’ Toezicht Aansturing Toezicht en aansturing opdrachtgever werker Dienst - Vooral natuurlijke personen - Betaald werk - Tijdelijk

Waarom is platformwerk een interessante nieuwe vorm van werk om te bestuderen? België als voorloper én in de middenmoot Beperkte omvang, snelle groei en grote heterogeniteit Sterke betrokkenheid en concrete acties van overheid en sociale partners → wetgevend kader Profiel platformwerkers Jong, man, hoogopgeleid, in stedelijke gebieden, bijbaantje (extra inkomen verdienen op flexibele manier)

Diverse vormen van platformwerk

Uitdagingen Welke uitdagingen brengt deze nieuwe vorm van werk met zich mee?

Status van platformwerkers Onduidelijkheid over status van platformwerkers Vervaging grenzen tussen werknemer en zelfstandige In het algemeen: geclassificeerd als zelfstandigen Belangrijke implicaties voor: Sociale zekerheid Individuele rechten Collectieve rechten Een van de meest belangrijke uitdagingen als het gaat over platform werk is status, en daar hangt ook echt veel van af -> status -> toegang tot sociale zekerheid, individuele en collectieve rechten -> bv. zelfstandigen hebben aparte schema’s, zijn minder goed beschermd dan werkers tegen werkloosheid -> impact op individuele rechten: bv. vakantie -> impact op collectieve rechten, bv. vertegenwoordiging, anti-kartel wetgeving

Status van platformwerkers in België Geen aparte status voor platformwerkers Debat over introduceren aparte status Bepalen van status niet eenvoudig: Arbeidswet: werken onder gezag Commissie arbeidsrelaties: Uber, Deliveroo Arbeidsinspectie en sociale inspectie

SMart - Deliveroo

Sociale zekerheid Gekoppeld aan de arbeidsmarktstatus Wettelijke en feitelijke toegang: Systeem voor zelfstandigen vaak beperkter Verantwoordelijkheid ligt bij platformwerkers zelf Werkloosheidsuitkering en verzekering tegen ongevallen Sommige platformen bieden verzekering aan

Wat zeggen de platformwerkers hier zelf over? Weten niet altijd wat hun status is, maar maken zich daar vaak ook geen zorgen over → tweede activiteit Aanvaarden status die het platform oplegt of vinden zelf een status die bij hen past Zijn zich niet altijd bewust van rechten en plichten gekoppeld aan hun status en de gevolgen daarvan op lange termijn Maar zelfs indien tweede bron van inkomsten: studies tonen aan dat tot 25% van de platformwerkers financieel afhankelijk is van dit inkomen dus niet iedereen heeft een tweede bron van inkomsten (studenten!) + sommige platformwerkers combineren dit soort werk met andere vormen van niet-standaard werk, bv. platformwerk of andere atypische jobs waarlangs ze ook al geen of beperkte toegang hebben

Beleid Welk beleid wordt in België gevoerd rond platformwerk?

België is een voorloper in de regulering van platformwerk ‘Wet De Croo’ (2016): gunstig belastingsregime KB 12 januari 2017: erkenning platformen Relancewet (2018): onbelast bijklussen Geen verplichte registratie als zelfstandige Geen BTW, geen sociale zekerheidsbijdragen Veel open vragen rond status en sociale zekerheid Gunstig belastingsregime: belastingsvoet 10% op inkomen verdiend via een geregistreerd platform; niet nodig om zich te registeren als zelfstandige, geen sociale zekerheidsbijdragen en btw Motivations for introducing a tax regime were to prevent fraud, tax evasion and unfair competition, facilitate monitoring and inspections of the platform economy and its actors, support the further development of the platform economy, create legal certainty, encourage entrepreneurship in the platform economy for workers and platform owners, and to allow individuals to perform limited activities outside of their main activity or to test a profession or activity without taking significant risks Maximum bedrag verder opgetrokken + belastingsvoet verlaagd Maar: veel kritiek

Wat zeggen de platformwerkers hier zelf over? Goed op de hoogte van het juridische kader: Stoppen met werken wanneer ze de bovengrens bereiken Voorstanders van uitbreiding van het systeem Sommige platformen hebben ‘waarschuwingssysteem’ Sommigen gebruiken platformwerk als springplank om een eigen zaak te lanceren Vragen rond sociale bescherming bij platformwerkers die afhankelijk zijn van het inkomen uit platformwerk → meest kwetsbare platformwerkers zijn het minst beschermd

Conclusies en aandachtspunten Werk op de plank voor verschillende stakeholders

Aandachtspunten voor de toekomst Verzamelen en beschikbaar maken van data Monitoren van ontwikkelingen → anticiperen Uitwisselen van informatie tussen stakeholders Registratie van platformen Verduidelijken van status → rechten en plichten Informeren van platformwerkers (‘helpdesk’) Bijzondere aandacht voor zij die afhankelijk zijn platformwerk Belangrijke rol voor inspecties → toepassen regels

Aandachtspunten voor de toekomst Verzekeren toegang tot sociale bescherming ongeacht de status Zelfde bescherming voor zelfde werk Verbeteren sociale bescherming zelfstandigen Bevorderen van overdraagbaarheid van rechten

Hartelijk dank voor uw aandacht. contact: karolien. lenaerts@kuleuven Hartelijk dank voor uw aandacht! contact: karolien.lenaerts@kuleuven.be