Natuur als resource voor het verdienmodel Casus agrarische kinderopvang Tierelier, Heukelom 13-03-2019, Daniël de Jong, daniel.dejong@wur.nl

Natuur als waardevol element voor je bedrijf Deze casusbeschrijving gaat over agrarische kinderopvang Tierelier Gezichtspunten: Op welke manieren is natuur van waarde voor de kinderopvang? Op welke manieren is natuur van waarde voor de landbouwtak? Op welke manieren zijn de landbouwtak en de kinderopvang van waarde voor de natuur? Dit zijn de gezichtspunten in de presentatie. Het is ook de uitdaging om één op één te kijken maar ook naar de combinatie van meerwaarde van natuur, landbouw, kinderopvang

Bedrijfsontwikkeling op tijdlijn Gemengd bedrijf; melkvee en kippen Verkennen ontwikkeling agrarische kinderopvang Idee nieuwe stal / koeientuin omarmt Locatie beperkt ontwikkeling landbouwtakken Agrarische kinderopvang gestart Koeientuin gerealiseerd ... 1995 2005 2015 2025 Kinderopvang De Tierelier, www.kinderopvangtierelier.nl Jan en Ingrid van Esch zijn de ondernemers kinderopvang de Tierelier. Het is een kinderopvang met kinderdagopvang, peuteropvang, buitenschoolse opvang en daarnaast is er ook een melkveehouderijbedrijf. De locatie waar het melkveehouderijbedrijf gevestigd is had weinig ontwikkelmogelijkheden (daar later meer over). Toen waren melkkoene en kippen. Dat is de reden waarom deze ondernemers verder zijn gaan kijken. Ze zijn andere bedrijven gaan bezoeken en bij het bezoek van een agrarische kinderopvang ging hun hard harder kloppen. Het resultaat was kinderopvang De Tierelier die in 2005 gestart is. Een aantal stallen van de melkveehouderijtak is aan vervanging toe. In 2009 kwamen Jan en Ingrid in contact met het concept koeientuin. De ambitie is om 2019 de koeientuin daadwerkelijk te realiseren. Naast Jan en Ingrid zijn ook hun kinderen betrokken in het bedrijf. Er is mogelijkheid dat deze kinderen (delen) van het bedrijf over willen nemen in de toekomst. Daarom proberen Jan en Ingrid het zo te plannen dat delen van het bedrijf overneembaar zijn of los te verkopen zijn.

Locatie Berkel-Enschot Oisterwijk Tilburg Het bedrijf is gevestigd tussen Tilburg, Berkel-Enschot en Oisterwijk. Er wonen potentieel dus veel klanten voor de kinderopvang op redelijke afstand. Het blijkt ook dat er ouders zijn die voor een specifieke kinderopvang zoals deze verder willen (om)rijden om hun kinderen te brengen/halen.

Locatie Spoorlijn Snelweg Het bedrijf zit ingeklemd door een snelweg en door een spoorlijn. Ook was er niet veel land beschikbaar om de melkveehouderijtak uit te breiden.

Melkveehouderij bebouwing Locatie Melkveehouderij bebouwing Sportveld KOV gebouw Groene buitenruimte Dit is de huidige situatie van het bedrijf (begin 2019). Er is een gebouw voor de kinderopvang met een grote buitenruimte. Het sportveld is iets kleiner gemaakt omdat het te groot was voor de kinderopvang. Ten Noorden van de kinderopvang staat bebouwing voor het melkveehouderijbedrijf. Tegen een van de melkveehouderijstallen staat het woonhuis. Recent is de locatie van de buurman aangekocht (noord-oosten). Het gaat hier om wat varkensstallen, een wagenloods, een woonhuis en een aantal hectaren land. Dit is de locatie waar de nieuwe melkveehouderijstal moet komen medio 2019. De nieuwe locatie wordt nog besproken in een slide verderop in de presentatie.

Kengetallen onderneming Agrarische kinderopvang Aantal kindplaatsen: 50 kinderdagopvang (0- 4) 32 peuteropvang (2-4) 80 buitenschoolse opvang (4-12) jaar 35 medewerkers Omzet 2018: 1,4 M€ Melkveehouderij 50 melkkoeien, 35 stuks jongvee 10 hectare in gebruik Productie 10.000kg/koe 1 medewerker Omzet 2018: €200.000 Hier een slide over de omvang. Goed om even nadruk te leggen op het verschil. Waar liggen risico’s? Bijvoorbeeld bij het aantal medewerkers van de kinderopvang als er een onderbezetting is. Verschil in omzet, en rendement, bij de kinderopvang rondom de twintig procent rendement. Bij het melkveehouderijbedrijf nihil rendement.

Rekenen aan omzet in kinderopvang (1) Omzet is: aantal kindplaatsen x aantal uren x tarief Kinderdagopvang (uitgaande van 100% bezetting) 50 kindplaatsen 11 uur per dag In het contract wordt een volle dag opvang verkocht 50 weken per jaar In het contract staat welke weken er opvang is, die moeten ook betaald worden 8 euro per uur Hier een aantal slides waarmee je kan rekenen naar een omzet. Eventueel aan te passen naar een rekenopdracht.

Rekenen aan omzet in kinderopvang (2) Omzet is: aantal kindplaatsen x aantal uren x tarief Peuteropvang (uitgaande van 100% bezetting) 32 kindplaatsen 3.5 uur per dag In het contract wordt een volle dag opvang verkocht 40 weken per jaar In het contract staat welke weken er opvang is, die moeten ook betaald worden 8 euro per uur Hier een aantal slides waarmee je kan rekenen naar een omzet. Eventueel aan te passen naar een rekenopdracht.

Rekenen aan omzet in kinderopvang (3) Omzet is: aantal kindplaatsen x aantal uren x tarief Buitenschoolse opvang (uitgaande van 100% bezetting) 80 kindplaatsen Schoolweken 5 uur per dag, 40 weken per jaar Vakantieweken 11 uur per dag, 10 weken per jaar 8 euro per uur Hier een aantal slides waarmee je kan rekenen naar een omzet. Eventueel aan te passen naar een rekenopdracht.

Agrarische Kinderopvang Tierelier: rust, ruimte en ritme voor kinderen [video 6:17] Dit is een video wat een beeld geeft van de ondernemers en het bedrijf. Het geeft ook aan welke rol groen heeft voor de kinderopvang. Ook is aan het einde een flash forward naar de te ontwikkelen koeientuin

De waarde van natuur voor kinderopvang

De waarde van natuur voor kinderopvang Wat is de waarde van natuur voor een kinderopvang vanuit verschillend perspectief Ondernemer Klant Ouders Kinderen (BSO leeftijd) Literatuur Adhv kenmerkende aspecten van de agrarische kinderopvang De slides die nu komen zijn gebaseerd op een onderzoek onder ondernemers met kinderopvang op de boerderij, de ouders van de kinderen en de kinderen zelf. De opzet is steeds hetzelfde, een aspect wordt per twee slides uitgelicht waarin staat waarom iets belangrijk is. De publicatie is hier te vinden: https://www.wur.nl/upload_mm/9/5/c/5980eeb0-41e5-4e65-8e77-333cd22c64bc_365852.pdf

Veel buiten zijn en bewegen (1) Ondernemer We spelen veel buiten Buitenruimte daagt uit om te bewegen Weer of geen weer, kinderen komen buiten Ouders Veel buiten en bewegen is goed voor gezondheid Hiermee stimuleer je een goede gewoonte om veel buiten te zijn “De kinderen worden van jongs af aan gestimuleerd om buiten actief te zijn, bijvoorbeeld de heuvel op en af lopen. Vanaf dat de kinderen heel klein waren, mochten ze in de stal rondkruipen.”

Veel buiten zijn en bewegen (2) Kinderen Anders dan het schoolplein Mogelijkheid voor bv bouwen boomhut, varen op vlot “We spelen verstoppertje of maken soep van planten” Literatuur Meer gevarieerd, exploratief en creatief speelgedrag Meer sociaal en fysiek actief gedrag Goed voor sociale vaardigheden als samenwerken en flexibiliteit. Gezond, bv minder overgewicht

Stimulerende groene omgeving (1) Ondernemer Uitdagende buitenruimte Stenen, heuvels, water om te spelen en te ontdekken Vies worden mag Ouders Stimuleert creativiteit en fantasie Buitenruimte stimuleert om te ontdekken en dit kan bijdragen aan oplossend vermogen van het kind “Klimmen en klauteren hoort erbij, dat is goed voor de motoriek.”

Stimulerende groene omgeving (2) Kinderen Veel overlap met veel buiten zijn en bewegen Mogelijkheid voor bv bouwen boomhut, varen op vlot “De grote berg zand is echt veel leuker als een zandbak” Literatuur Ontwikkeling gezond gedrag Meer gevarieerd spel Boerderij is een natuurlijke speel-, leer- en ontwikkelomgeving

Spelen met natuurlijke materialen (1) Ondernemer Kinderen spelen graag met takken, stenen, blaadjes We hebben veel houten speelgoed Buiten materialen verzamelen voor de verwerking Ouders Stimuleert creativiteit en fantasie Goed voor ontdekken en experimenteren “Spelen met dingen die je vindt, stimuleert de fantasie. De kinderen nemen elkaar mee in de fantasieverhalen, de leidsters doen dat niet perse voor. Het stimuleert de creativiteit enorm.”

Spelen met natuurlijke materialen (2) Kinderen Het is vanzelfsprekend om spullen te zoeken waarmee je kan spelen “We spelen in het hooi, we maken hutten van strobalen” Literatuur Vergelijkbaar met buiten spelen en groene omgeving

De waarde van natuurinclusieve landbouw voor kinderopvang Wat is de waarde van natuurinclusieve landbouw voor een kinderopvang vanuit verschillend perspectief Ondernemer Klant Ouders Kinderen (BSO leeftijd) Literatuur Adhv kenmerkende aspecten van de agrarische kinderopvang

Omgaan met dieren (1) Ondernemer Ouders Kinderen trekken naar dieren, dus een belangrijk onderdeel van de kov Kinderen leren van dieren om sociaal te worden We bezoeken ook de grote dieren met jonge kinderen Ouders Respect voor dieren meekrijgen is belangrijk Leren zorgen voor dieren en ervaring met nieuw leven en het einde van leven “Zelf willen we geen dieren en zo komen ze er toch mee in contact. Dieren zijn onderdeel van de maatschappij.”

Omgaan met dieren (2) Kinderen Literatuur Je mag dingen doen met de dieren; knuffelen, aaien, voeren Het is leuk om met dieren contact te maken, te spelen Literatuur Dieren vervullen behoefte als emotionele nabijheid, voor iemand zorgen, onvoorwaardelijk vertrouwen. Dieren kunnen mensen activeren en vermaken. Aaien van dieren werkt stres verlagend

Kinderen zien hoe voedsel wordt geproduceerd (1) Ondernemer We hebben een moestuin, bessenstruiken maar ook akkers en dieren zoals kippen, koeien en varkens Regelmatig gaan de kinderen naar de boerderij Samen zaaien, oogsten en koken Ouders Waar komt het voedsel vandaan Voedsel moet je leren waarderen “Ik sta altijd versteld van wat ze hebben gedaan en geleerd. Er zijn zoveel mogelijkheden op de opvang! Onze dochter leert nu dat je een eitje kan opeten, maar dat het ook een kuikentje kan worden.”

Kinderen zien hoe voedsel wordt geproduceerd (2) Soms koken we samen met de groente uit de tuin Het is leuk om met de boer mee te mogen. Helpen in de melkput of eieren rapen in het kippenhok. Literatuur Aandacht voor telen en bereiden voedsel verhoogt consumptie van groente en fruit

Hoe kan je de waarde vanuit natuur vanuit de landbouw vergroten – koeientuin [video 1:39] Korte introductie op wat een koeientuin is. Jan en Ingrid willen een koeientuin realiseren voor hun melkkoeien. Ze zien hier ook de verbinding tussen de huidige onderdelen op het bedrijf en mogelijkheden om meer contacten aan te gaan met een nog groter wordende groep mensen door het toevoegen van andere functies.

Opdracht Op wat voor manieren kan het ontwerp van een melkveehouderijstal bijdragen aan Meer natuur op het melkveehouderijbedrijf Meer (natuur) waarden voor de kinderopvang Hier een opdracht, die je op verschillende manieren kan insteken, waarin je de leerlingen laat nadenken over de kansen die zij zien voor met natuur bij de ontwikkeling van een nieuwe stal voor de koeien. Je kan hier denken aan het realiseren van singels aan de rand van het bouwblok, maar ook de stal op zo’n manier bouwen dat er schuilplekken zijn voor dieren. Ook kan je in deze opdracht aandacht geven aan hoe je via de aanleg van natuur rondom en in de stal dit maximaal beleefbaar kan maken voor de kinderen. Denk bijvoorbeeld aan een iets hogere wal aan een kant van de stal waardoor de kinderen de koeien van bovenaf en van redelijk dichtbij kunnen ervaren. Dat is een verschillende ervaring t.o.v aan het voerhek waar de koe altijd hoger is in vergelijking met het kind.

Het concept koeientuin [video 11:00] Dit is een lange video over het concept koeientuin. Na het kijken van deze video kan je een verdiepingsslag maken op de opdracht bij de voorgaande slide.

Melkveehouderij bebouwing Locatie Melkveehouderij bebouwing Sportveld Locatie Koeientuin KOV gebouw Groene buitenruimte In dit overzicht staat de locatie waar de koeientuin gerealiseerd wordt. De locatie van de buurman is gekocht. Dit gaat om varkensstallen, wagenloods, woonhuis en een aantal hectaren grond. De varkensstallen en wagenloods zijn gesloopt en hier wordt de koeientuin gerealiseerd. Het is de ambitie om met de komst van de koeientuin ook andere business te ontwikkelen zoals een winkel, horeca, zelf zuivelen van de melk. De koeientuin moet ook iets worden met een hoge attractieve waarde. Wanneer het lukt om meer mensen naar de koeientuin te krijgen is een positief effect op de kinderopvang aannemelijk. De ontwikkeling van de koeientuin is mede mogelijk door het rendement in de kinderopvang.

Opdracht Op wat voor manieren kan een koeientuin bijdragen aan Meer natuur En meer (natuur) waarden voor de kinderopvang Dit is een vervolgopdracht. Hierin kan je leerlingen/studenten bijvoorbeeld een mindmap laten maken rondom de verschillende onderdelen. Je zet koeientuin in de midden, kinderopvang erbij, natuur/omgeving erbij. Meer informatie over het maken van een mindmap gericht op het onderwijs is hier te vinden: https://wij-leren.nl/mindmap-maken-kinderen.php

Opdracht: SWOT Analyse De Tierelier met koeientuin Opdracht: SWOT analyse van ontwikkeling de Koeientuin voor het gehele bedrijf. Kansen Sluit aan bij wens van de sector en overheid om meer verbinden te leggen tussen stad en platteland Voldoet aan behoefte van burgers die willen recreëren in het buitengebied en lokaal voedsel willen kopen Zwaktes Exploitatie is afhankelijk van regelgeving in melkveehouderij en het thuis verzuivelen van producten Mogelijke aanvullende businessmodellen hebben toestemming/vergunning nodig (horeca, winkel, zuivelverwerking) Sterktes Maakt bedrijfsovername door de kinderen mogelijk door beter opsplitsen onderdelen Meer mensen in contact met het bedrijf via de koeientuin kan zorgen voor meer potentiele klanten voor de kinderopvang Substantieel aantal klanten in kinderopvang zorgt ervoor dat voor de nieuwe functies er al een potentieel klantennetwerk is. Versterking van de natuurwaarde op het bedrijf Bedreigingen Om de investering in de koeientuin rendabel te maken is het noodzakelijk dat er aanvullende businessmodellen zijn gekoppeld aan het melkveehouderbdrijf. Horeca, winkel en zuivelverwerking is nieuw voor dit bedrijf Passen deze nieuwe functies bij de functie van de kinderopvang?

Opdracht Discussiestellingen Deze ondernemer kun je geen boer meer noemen. Het is positief voor de gehele landbouw dat deze ondernemer voor verbindingen zorgt tussen stad en platteland. Op grootschalige productiebedrijven kan natuur nooit dezelfde positie krijgen als op dit bedrijf. Discussiestellingen