GGZ rookbeleid 4 mei 2019

In deze presentatie: Roken en rookbeleid in de GGZ 4-5-2019 Roken en rookbeleid in de GGZ Projectsubsidie min. VWS aan Trimbos/NET Achtergrond / aanleiding Opzet project Resultaten deelprojecten Conclusies Aanbevelingen GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Achtergrond Prevalentie roken beduidend hoger onder mensen met psychische stoornis 60% van mensen met schizofrenie rookt. Zij roken bovengemiddeld veel (de Leon & Diaz, 2005). 45% van mensen met depressie in Nederland rookt (de Graaf, 2012) 23% algemene bevolking Nederland rookt (Verdurmen, 2014) Verschil rookprevalentie mensen met stoornis en algemene populatie neemt toe (oa Lê Cook, 2014) GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Achtergrond GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Achtergrond Negatieve consequenties roken door mensen met stoornis groot. Belangrijke verklaring kortere levensverwachting (oa Ziedonis, 2008) Interactie met medicatie Interactie psychiatrische conditie Momenteel internationaal en in Nederland weinig aandacht voor stoppen met roken (SMR) in de GGZ (oa Kerr, 2013). GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Project In dit project: (Literatuuronderzoek rookbeleid GGZ int.) Rookbeleid GGZ/VZ/RIBW instellingen kwalitatieve analyse (63) Diepte-interviews medewerkers, cliënten (10) Surveyonderzoek onder medewerkers van GGZ/VZ/RIBW instellingen (600+) GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Onderzoeksvragen 4-5-2019 Wat zegt de wetenschappelijke literatuur over rookbeleid in de GGZ? Wat is in Nederland de inhoud van het rookbeleid in de GGZ? Leidt dit ook tot ondersteunen van cliënten bij SMR? Wat zou er nodig zijn om dit meer te laten plaatsvinden? GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Project Verder dit project: Samenwerking met betrokkenen FPG project “Naar een rookvrije GGZ”. Contacten gelegd met cliëntenraden en communicatieafdelingen binnen instellingen. Contacten gelegd met beroepsverenigingen van psych. Verpleegkundigen, psychologen, psychiaters etc. GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Rookbeleid instellingen GGZ rookbeleid 4 mei 2019

1. Rookbeleid instellingen Tabakswet 1 januari 2004 : verplicht werkgever om rookbeleid te voeren - delen van GGZ-instellingen (oa wachtruimtes) onder voorwaarden uitgezonderd Artikel 3 Arbeidsomstandighedenwet  gezondheid & veiligheid Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst  zelfbeschikking GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Doel Inzicht in rookbeleid GGZ instellingen (typen: geïntegreerd, RIBW en verslavingszorg) Onderzoeksvragen: Welk percentage van de GGZ instellingen heeft een formeel rookbeleid? Wat staat er in het formele rookbeleid van GGZ instellingen? In hoeverre zijn er verschillen tussen de type instellingen? GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Methode en analyse Beleidsdocumenten GGZ instellingen per mail (mei 2014) en telefoon (augustus 2014) Gefundeerde theoriebenadering (gt) (Glaser & Strauss, 1967; Boeije 2005). MAXQDA GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Resultaten 63 GGZ instellingen: respons van 61 42 instellingen (69%) formeel rookbeleid (op schrift): Voldoen aan wettelijk kader Grote pluriformiteit Vaak geen rookverbod in privévertrekken Weinig aandacht voor leeftijdsgrens 18+, brandveiligheid en e-sigaret Voorbeeldfunctie medewerkers Beperkte aandacht smr interventies Verschil type instellingen: RIBW-en noemen vaker rookverbod gem. woningen en bescherming medewerker Geïntegreerde/ verslavingszorg instellingen vaker een behandelaanbod GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Rookbeleid in de praktijk GGZ rookbeleid 4 mei 2019

2. Rookbeleid in de praktijk Onderzoeksvragen: Hoe ziet het informele rookbeleid binnen GGZ instellingen eruit en welke betekenis geven zorgfunctionarissen (en cliënten) hieraan? In hoeverre worden interventies voor stoppen met roken aangeboden en hoe kijken zorgfunctionarissen en cliënten hier tegenaan? Kwalitatieve methode: Interviews met 9 zorgfunctionarissen en 1 cliënt. Codering m.b.v. MAXQDA GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Resultaten Verschillen rookbeleid en uitvoeringspraktijk Naleving soms onvoldoende Therapeutische functie versus voorbeeldfunctie Nauwelijks aandacht voor SMR Zorgfunctionarissen vinden het wel belangrijk maar: GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Survey rookbeleid GGZ GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek Online vragenlijst: Hoe denken medewerkers over rol bij SMR? Hoe ervaren ze rookbeleid? Helpen ze cliënten wel eens bij SMR? Hoe doen ze dat dan? Vragenlijst onder de aandacht gebracht Via trimbos.nl, nieuwsflitsen, beroepsverenigingen, instellingen Open augustus – november 2014 GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek Model: theory of planned behaviour (Ajzen, 1991) GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek Weging van resultaten obv arbeidsmarktgegevens GGZ (GGZ Nederland, 2010) Weging op andere kenmerken (oa rookprevalentie) (nog) niet mogelijk GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek Met welke stellingen is men het eens? GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek Verschillen rokers vs. niet-rokers? GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek Ondersteuning door behandelaar n Percentage Nee   n Percentage Nee 229 45% Ja, maar niet in afgelopen jaar 155 31% Ja, en in afgelopen jaar 122 24% Totaal zorginh. Mdw. 506 100% Heeft u ooit een cliënt geholpen te stoppen met roken? GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek Ondersteuning door behandelaar GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek n Percentage Eenmalig advies 55 45% Welke hulpmiddelen heeft u in het laatste jaar ingezet?   n Percentage Eenmalig advies 55 45% Psychosociale interventie 66 54% Nicotinevervangers 36 30% E-sigaret 20 16% Bupropion 6 5% Varenicline 10 8% Andere interventie 30 25% Meerdere antwoorden mogelijk: percentages tellen niet op tot 100% GGZ rookbeleid 4 mei 2019

3. Survey-onderzoek Wat is bepalend om (meer) SMR-hulp te willen bieden de komende tijd? Attitude rol medewerker Ervaren ondersteuning (interventies voorhanden) Ervaring met SMR-hulp bieden Attitude gezondheid cliënt Maar niet / nauwelijks: Eigen rookgedrag - Rookbeleid instelling Geslacht - Leeftijd GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Conclusies GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Conclusies Ondersteuning bij stoppen met roken in GGZ geen vanzelfsprekendheid Nederland bepaald geen voortrekker Rookbeleid varieert sterk tussen instellingen Uitvoeringspraktijk wijkt regelmatig af van formeel rookbeleid Medewerkers staan niet negatief tegen meer SMR ondersteuning Helpen cliënten niet zo vaak met SMR, minder dan er behoefte is Als ze wat doen meestal kort advies of (soms) nicotineproduct Om ondersteuning te versterken mikken op: attitude rol, gezondheid, beschikbaarheid / faciliteren interventies GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Aanbevelingen GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Aanbevelingen Universeel rookbeleid Kennis en vaardigheden van medewerkers rond (stoppen met) roken door de GGZ-cliëntenpopulatie vergroten Cliënten actief voorlichten over schadelijkheid roken en gevolgen stoppen Medewerkers motiveren hun rol meer invulling te geven Bekendheid beschikbare interventies vergroten en effectiviteit beter onderbouwen GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Aanbevelingen (Door)ontwikkelen eenvoudig inzetbaar interventieaanbod Borgen thema bij patiëntenverenigingen en kennisnetwerken Ook voor ambulante cliënten Over twee jaar voortgang evalueren GGZ rookbeleid 4 mei 2019

Bedankt voor uw aandacht! Rookbeleid in de GGZ Bedankt voor uw aandacht! dr. Matthijs Blankers mblankers@trimbos.nl 18 juni 2015