Wijzer! Actueel voor groep 5 t/m 8 De provincie Wijzer! Actueel voor groep 5 t/m 8

Provincies, meer dan een topotoets Op 20 maart mogen Nederlanders van 18 jaar en ouder naar de stembus. Ze kiezen dan een nieuw bestuur voor hun provincie. Deze aflevering van Wijzer! gaat daarom over provincies. Bijna iedereen woont in een provincie. Maar als je je adres opschrijft, noem je alleen je straat, woonplaats en soms je land. Zijn provincies wel belangrijk? Wat doen ze dan? Waarom moet je ze bij topo uit je hoofd leren? En verkiezingen, hoe werkt dat dan? Je gaat het hier allemaal ontdekken. Afbeelding: Wikipedia/mctv, vrij van rechten

Wat doet een provincie? Nederland telt twaalf provincies. Elke provincie wordt geleid door de Provinciale Staten. Dat is een soort parlement, maar dan voor één provincie. Om de vier jaar kiezen de volwassen inwoners van elke provincie welke mensen er in de Provinciale Staten mogen. Die mensen noemen we Statenleden. Zij nemen veel beslissingen, vooral over de omgeving. Zo bepalen ze waar nieuwe wegen, bruggen of woonwijken komen. Maar ook waar ze de natuur willen beschermen in hun provincie. De Statenleden controleren ook of gemeentes goed op hun geld letten. En ze kiezen de leden van de Eerste Kamer. Afbeelding: Evert r, Wikipedia, vrij van rechten

Hoe komen we aan die provincies? De provincies heetten eerst gewesten. Toen Nederland in 1588 een republiek werd, waren er zeven. Vandaar de naam: Republiek der zeven verenigde Nederlanden. Die gewesten waren Holland, Gelderland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overijssel en Stad en Lande (de oude naam voor Groningen). In 1814 ging ons land verder als het Koninkrijk der Nederlanden. Voortaan gingen de gewesten provincies heten. Er waren er negen, want Brabant en Drenthe kwamen erbij. Limburg volgde later. Holland splitste zich in Noord- en Zuid-Holland. En Flevoland? Dat lag nog onder water! Afbeelding: Joostik/Wikipedia, vrij van rechten

Een bijzonder stukje koninkrijk Het Koninkrijk der Nederlanden is groter dan de 12 provincies. Er zijn nog drie zelfstandige landen naast Nederland. Dat zijn Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. En dan heb je nog de BES-eilanden: Bonaire, Saba en Sint-Eustatius. Ze horen ook bij Nederland, maar vallen niet onder een provincie. Sinds 2010 zijn ze een bijzonder soort gemeentes geworden met hun eigen vorm van bestuur. En er zijn nog meer verschillen. Zo spreken ze Engels of Papiaments, en betalen ze met dollars. Afbeelding: Bgabel/Wikipedia, vrij van rechten

Woordenschat Wat betekenen deze woorden? Parlement Zelfstandig Bestuur  

Wat weet je? Hoe noemen we de mensen die in de Provinciale Staten van een provincie zitten? Hoe heette de provincie Groningen toen het nog een gewest was? De inwoners van Bonaire, Saba en Sint-Eustatius horen bij Nederland. Maar ze betalen niet met euro’s. Waarmee dan wel?

Wat vind je? Vind je het belangrijk dat er provincies bestaan? Leg uit waarom. Sommige provincies hebben een lange geschiedenis. Andere zijn heel jong. Maakt dat voor jou wat uit? En waarom dan? In welke provincie woon jij? Heb je daar ook een gevoel bij? Of had je net zo goed in een andere provincie willen wonen? Leg uit.

Kijkvraag 1 Flevoland is de jongste provincie van Nederland. In dit filmpje hoor je hoe die provincie is ontstaan. In welk jaar werd Flevoland officieel de twaalfde provincie van ons land?

Informatievaardigheden: topprovincies Je hebt geleerd dat er in Nederland twaalf provincies zijn. En elke provincie heeft zijn eigen speciale kanten. Maak groepjes van twee of drie. De leerkracht geeft elk groepje een andere provincie. Jullie gaan onderzoeken waarin deze provincie bijzonder is! Probeer drie dingen te vinden die je speciaal vindt aan de provincie die je onderzoekt. Pak een atlas of een ander boek, of ga op internet op zoek. Gebruik bijvoorbeeld een site als wikikids.nl. Na afloop presenteert elk groepje hun provincie. Over welke provincie heb je de meeste nieuwe dingen gehoord?

De eerste verkiezingen De Grieken waren de eerste mensen die verkiezingen hielden. Dat was ongeveer 2500 jaar geleden. Mocht iedereen toen al stemmen? Nee. Alleen volwassen mannen met geld deden mee met de verkiezingen. Toch noemden ze dit ‘democratie’. Dat betekent in het Grieks letterlijk: regering door het volk. Onze democratie is een stuk jonger. Die begon in de negentiende eeuw. En net als in Griekenland mochten eerst alleen rijke mannen meedoen. Pas vanaf 1919 kregen in Nederland ook alle volwassen vrouwen kiesrecht. Afbeelding: pamflet van Theo Molkenboer uit 1918, vrij van rechten

Politieke partijen Het is verkiezingstijd, en dus zie je nu borden met posters van politieke partijen langs de weg. Een politieke partij is een groep mensen met dezelfde ideeën. Zo’n partij wil bijvoorbeeld meer autowegen aanleggen. Een andere partij komt juist op voor de natuur. Zo heb je altijd wat te kiezen. Elk lid van de Tweede Kamer, of van Provinciale Staten, hoort bij zo’n partij. Alle partijen schrijven hun plannen vooraf op in een boekje. Dat heet een verkiezingsprogramma. Als je gaat stemmen, kijk je eerst wat elke partij wil. Ben je het met niemand eens? Dan mag je altijd je eigen partij oprichten.

Het kiezen van de Eerste Kamer Je hebt in de les geleerd over de Tweede Kamer. Daar zitten de mensen die onze wetten bepalen. De Eerste Kamer doet dat werk nog een keertje over. Elke wet moet ook door de 75 leden van de Eerste Kamer worden goedgekeurd. Een soort controlekamer dus. De leden van de Eerste Kamer zijn heel belangrijk, want zij kunnen elke wet blokkeren. Als dat gebeurt, dan mogen de regering en de Tweede Kamer hun werk nog een keer overdoen. Het kiezen van de leden van de Eerste Kamer gaat op een bijzondere manier. Alleen de 570 leden van Provinciale Staten uit alle provincies mogen stemmen. Afbeelding: Rijksvastgoedbedrijf, vrij van rechten

Woordenschat Wat betekenen deze woorden? Verkiezingen Oprichten Blokkeren  

Wat weet je? In welk jaar mochten alle volwassen vrouwen in Nederland stemmen? Hoe heet het boekje waarin een politieke partij haar ideeën opschrijft? Wie kiezen de leden van de Eerste Kamer?

Wat vind je? In een democratie werkt het zo dat de meeste stemmen gelden. Is dat altijd de beste manier om een beslissing te nemen? Leg uit. Wat is voor jou het belangrijkste dat er in Nederland moet verbeteren? En weet jij of er een politieke partij bestaat die het met jou eens is? Alleen de leden van Provinciale Staten kiezen de Eerste Kamer. Die worden dus niet door alle Nederlanders rechtstreeks gekozen. Vind je dat goed? Leg uit.

Kijkvraag 2 Verkiezingen moeten eerlijk verlopen. Daarom zijn er allemaal regels bedacht om daarvoor te zorgen. In dit filmpje hoor je van Bobby hoe dat precies werkt. Hoe laat beginnen ze met het tellen van de stemmen?

Communicatie: verkiezingstijd! Je hebt geleerd hoe verkiezingen werken. Nu gaan we dat in de klas nadoen. De leerkracht kiest drie tweetallen. Elk tweetal bedenkt een eigen partij. Een mooie naam helpt, maar het gaat vooral om goede ideeën. Wat wil de partij verbeteren aan de school, jullie dorp of wijk, of zelfs aan de wereld? Elk tweetal mag kort uitleggen wat hun partij wil. En dan is het verkiezingstijd: Iedereen mag één stem uitbrengen. Welke partij wint er? En waarom kreeg juist deze partij de meeste stemmen?

Wijzer! Actueel voor groep 5 t/m 8 De provincie Wijzer! Actueel voor groep 5 t/m 8