De Tweede Wereldoorlog in de literatuurgeschiedenis Tijdens de oorlog zelf Verwerking van de oorlog Verwerking van de jodenvervolging

Politieke achtergronden 1900 -1940 Eerste Wereldoorlog Verstoring illusie van het optimisme 19e eeuw (socialisten, pacifisten, generaals) Veranderde positie van de vrouw Opkomst dictaturen Russische Revolutie - 1917; Duitsland, Hitler 1933; Italië ,Mussolini1922; Bulgarije, Roemenie, Griekenland, Spanje, Portugal, Joegoslavië, Albanië Beurscrisis 1929 (“Beurskrach”) Nederland: neutraal in WO I, 1917 algemeen kiesrecht, einde schoolstrijd, werkloosheid (“crisisjaren”), comité van waakzaamheid

Het onverwachte begin van de oorlog Ondanks het Comité van waakzaamheid waren velen volkomen verrast. Niet Menno ter Braak Roman die de chaos van de eerste dagen beschrijft is Herinneringen van een engelbewaarder. – W.F. Hermans

Literatuur in de oorlog Verzetspoëzie (geuzenliederen) Jan Campert- Het lied der achttien doden Illegale bladen: Vrij Nederland, Trouw, Het vrije volk De Kultuurkamer censureerde alle drukwerk Weinig papier beschikbaar Intellectuelen doken onder of werden geïnterneerd. Bedekt verzet In Iersche Nachten – Simon Vestdijk

Literatuur na de oorlog Direct na de oorlog overheerst een zwart-witbeeld over De slechte Duitsers en de goede Nederlanders in het verzet Theun de Vries- Het meisje met het rode haar Wel schreef Vestdijk Pastorale 1943 over de onmacht van het verzet.

Filosofische achtergrond Filosofie van het existentialisme Albert Camus (1913-1960): De mens leeft in absurde wereld zonder zin of doel Jean-Paul Sartre (1905-1980): God is dood en de mens verlaten. De mens is alleen dat wat hij zichzelf maakt.

Verwerking van de oorlogstrauma’s In de jaren vijftig werden onder invloed van het existentialisme romans geschreven die het absurde van de oorlog aantoonden. Er waren geen helden, allen maar verliezers. Mulisch – het stenen bruidsbed Hermans – De tranen der acacia’s; de donkere kamer van Damokles; het behouden huis Aanvankelijk verzette men zich tegen deze visie op de oorlog en het leven in het algemeen.

Aandacht voor collaboratie De collaborateurs krijgen in de loop der tijd een gezicht en soms mededogen: Theun de Vries- WA-man D.A. Kooiman – Montijn H. Claus- Het verdriet van België

Verwerking van de holocaust Anne Frank – het achterhuis, dagboeken Marga Minco- het bittere kruid Jacques Presser – De nacht der Girondijnen Jona Oberski- Kinderjaren Gerhard Durlacher – Strepen aan de hemel Primo Levi- Is dit een mens? ( IT)

De tweede generatie slachtoffers Leon de Winter – Supertex Jessica Durlacher- De dochter K. Friedman – Tralievader A. Grunberg- Blauwe maandagen

Het doorwerken van de Tweede Wereldoorlog H. Mulisch - De aanslag/ Siegfried M. Minco – De val Paul Verhaeghe – Omega Minor