Beroepsziekten mr. drs. Harry Kruitwagen Andriessen Expertise 15.11.2018 mr. drs. Harry Kruitwagen

Onderwerpen Problematiek beroepsziekten Systematiek art. 7:658 BW Eisen bewijs Deskundigenberichten

Problematiek OPS/CTE (tevens chroom 6, mangaan, stoflongen) Psychische klachten (burn out; PTSS) Til- en (lage) rugklachten RSI (CANS) Domein werknemer: aanlegfactoren; leefgewoonten; activiteiten / belasting / omstandigheden buiten het werk. Domein werkgever: arbeidsomstandigheden; (concrete) normschending; kenbaarheid risico/gevaar; kenbaarheid effectiviteit maatregelen; bekendheid met (bijzondere) kwetsbaarheid werknemer.

Eisen bewijs “Wanneer een werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden is blootgesteld aan voor de gezondheid gevaarlijke omstandigheden en schade aan zijn gezondheid heeft opgelopen, moet het door de werknemer te bewijzen oorzakelijke verband tussen de werkzaamheden en die schade in beginsel worden aangenomen indien de werkgever heeft nagelaten de maatregelen te treffen die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt.

Eisen bewijs Voor de toepassing van deze regel is nodig dat de werknemer niet alleen stelt en zo nodig bewijst dat hij zijn werkzaamheden heeft moeten verrichten onder omstandigheden die schadelijk kunnen zijn voor zijn gezondheid, maar ook dat hij stelt en zo nodig aannemelijk maakt dat hij lijdt aan gezondheidsklachten die daardoor kunnen zijn veroorzaakt. De hier bedoelde regel drukt het vermoeden uit dat de gezondheidsschade van de werknemer is veroorzaakt door de omstandigheden waarin deze zijn werkzaamheden heeft verricht.

Eisen bewijs Dat vermoeden wordt gerechtvaardigd door hetgeen in het algemeen bekend is omtrent de ziekte en haar oorzaken, alsook door de schending door de werkgever van de veiligheidsnorm die beoogt een en ander te voorkomen. Gelet daarop is voor dit vermoeden geen plaats in het geval het verband tussen de gezondheidsschade en de arbeidsomstandigheden te onzeker of te onbepaald is.”

Eisen bewijs Een werknemer verricht intensieve computerwerkzaamheden. Er volgt na 10 maanden werken een ziekmelding. Er blijkt sprake te zijn van een peesontsteking aan beide ellebogen. Aansprakelijkstelling volgt: overtreding Besluit Beeldschermwerk; geen voorlichting; geen (specifieke) maatregelen genomen ter voorkoming RSI (CANS); stoel zakte naar beneden, ver reiken naar telefoon, geen privacy, enorme werkdruk. En nu? Wat te doen als aansprakelijk gestelde partij? Wie bewijst wat? Wat is relevant?

Eisen bewijs Procedure. Gestelde arbeidsomstandigheden bewezen geacht. Oordelen deskundigen. Neuroloog: kan de vraag of sprake is van RSI niet beantwoorden, maar verband met werkzaamheden lijkt hem onaannemelijk. Internist: de vastgestelde arbeidsomstandigheden kunnen als waarschijnlijke oorzaken worden aangemerkt voor de bij de werknemer vastgestelde klachten. De mate van waarschijnlijkheid van een verband werkzaamheden – klachten wordt geschat op 75%. Gerechtshof: oorzakelijk verband arbeidsomstandigheden en RSI is gegeven, behoudens bewijs werkgever nakoming zorgplicht. Zorgplichtschending wordt aangenomen.

Eisen bewijs HR: gerechtshof oordeelde dat de gezondheidsklachten door de arbeidsomstandigheden kunnen zijn veroorzaakt (i) en dat de werkzaamheden moesten worden verricht onder omstandigheden die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid (ii). Werkgever klaagt in cassatie terecht over onbegrijpelijkheid van dit oordeel gezien de “onzekerheid met betrekking tot RSI in het algemeen en met betrekking tot de klachten van [werknemer] in het bijzonder.” Over de aard en oorzaken van RSI bestaat veel onduidelijkheid, mede om die reden is het onvoldoende aannemelijk dat de arbeidsomstandigheden de RSI hebben veroorzaakt.

Eisen bewijs “In het licht van de onduidelijkheden omtrent de aard en oorzaken van RSI volstaat niet dat wordt aangesloten bij de zienswijze van een deskundige op grond van de enkele verwijzing naar diens “op kennis, ervaring en intuïtie gebaseerde schatting” (HR 7 juni 2013, NJ 2014/98, SVB/Van de Wege). Omstandigheden RSI in deze casus specifiek: atypisch dat RSI-klachten in (relatief) korte tijd ontstaan; klachten verergeren na staken van de werkzaamheden; in de familie lijken vergelijkbare klachten voor te komen.

Eisen bewijs Onzekerheden (oorzaken) RSI algemeen: diffuus fenomeen; veel onzekerheid over het ontstaan RSI en effectiviteit maatregelen ter voorkoming; binnen de medische wereld geen status quo. Zie tevens HR 7 juni 2013, NJ 2014/99 (Lansink/Ritsma): kunnen de gezondheidsklachten zijn veroorzaakt door blootstelling? Ondergrens! destijds geen kenbare risico’s. Risico zou zijn ingeperkt vanwege maatregelen met het oog op voorkoming andere gevaren? Concreet!

Eisen bewijs Rechtspraak na de 7 juni 2013 arresten: Van der Velden/Seghau (JA 2017/31); X/Begeer (AR 2014/61); JA 2013/144; JA 2017/85.

Eisen bewijs Wat is bekend over het ‘ziektebeeld’ in het algemeen? Hoe is het ziektebeeld bij het slachtoffer te duiden? Ontstaansmechanisme? Bekendheid met het risico en met (effectiviteit) te nemen maatregelen? Mogelijke oorzaken (aanlegfactoren, omstandigheden/activiteiten in privé sfeer) Kenbaarheid kwetsbaarheid werknemer bij werkgever (is er geklaagd)? Klachtenverloop (al klachten voorafgaand aan aanvang werkzaamheden, a-typisch verloop, verergering klachten/ontstaan nieuwe klachten na staken werkzaamheden).

Deskundigenbericht Werknemer is werkzaam als ‘betontimmerman’. Uitval vanwege lage rugklachten. Overtreding regelgeving met betrekking tot tillen (handmatig tillen van gewichten tot 50 kg.). De overtreden tilnorm ziet op het voorkomen van lage rugklachten. Werknemer: in kaart brengen mate van belasting, ergonoom. Werkgever: in kaart brengen (aard en oorzaak van) het letsel/de klachten. Verband met overbelasting? Causaliteitsvraag. Kennis ‘bewegingsapparaat’ bij orthopeed. Het behoort bij uitstek tot de competentie van de medisch specialist om te beoordelen waardoor een bepaalde aandoening wordt veroorzaakt. Alternatief: neuroloog.

Deskundigenbericht Benoeming van zowel orthopeed als neuroloog. Uitkomst rapportages: rugklachten zijn fysiologisch van aard en niet neurologisch, geen verband met overbelasting. VRAAGSTELLING: Ga uit van de omstandigheden zoals geduid door de werknemer. Geef aan indien uw antwoord op een vraag wijzigt als wordt uitgegaan van de door de werkgever geschetste omstandigheden. HR: Deskundigenberichten voldoen. Klachten hebben geen werkgerelateerde oorzaak. Bewijslastverdeling juist toegepast door hof. Vordering afgewezen (BAM/Landskroon, NJ 2011, 252) .

Deskundigenbericht Inschakeling (partij)expert/medisch adviseur onmisbaar in beroepsziektenzaken. Laten benoemen onafhankelijk deskundige? Gezamenlijk met wederpartij? In rechte of buiten rechte? Wat te doen als wederpartij een expertise- of deskundigenbericht gaat inwinnen? Wat te doen als wederpartij bij inwinning eenzijdig expertisebericht input vraagt?

Deskundigenbericht Eenzijdig expertisebericht De bewijskracht van een eenzijdig ingewonnen expertisebericht is beperkt (JA 2009, 125). Er geldt echter ook t.a.v. een dergelijke (eenzijdig ingewonnen) rapportage vrije bewijswaardering (Rb. Rotterdam, 10 juni 2009, LJN 2009, BI9931). De rechter kan niet zonder meer (ook) aan een dergelijke (eenzijdig ingewonnen) rapportage voorbijgaan (HR 11 mei 2001, LJN AB1564).

Deskundigenbericht Onafhankelijk deskundigenbericht niet gezamenlijk (i) Verzoek tot voorlopig deskundigenbericht (via de rechtbank). Toewijzing verzoek is uitgangspunt, tenzij: geen belang; misbruik van bevoegdheid; strijd met goede procesorde; stuit af op ander zwaarwegend belang. JA 2016, 112: geen belang, er was al een gezamenlijk aangevraagd deskundigenbericht. Niet gebleken van steekhoudende bezwaren.

Deskundigenbericht Onafhankelijk deskundigenbericht niet gezamenlijk (ii) Het kan raadzaam zijn om zelf te starten en om niet af te wachten (honorering verzoek betreffende de persoon/discipline van de deskundige en de vraagstelling). Onafhankelijk deskundigenbericht gezamenlijk In en buiten rechte wordt hetzelfde gewicht aan de rapportage toegekend indien waarborgen in acht zijn genomen (7 januari 2009, LJN BH1287).

Deskundigenbericht Gebondenheid aan een onafhankelijk deskundigenbericht (i) Voor de rechter geldt een beperkte motiveringsplicht ten aanzien van zijn beslissing om de bevindingen van de deskundige al dan niet te volgen (HR 9 december 2011, NJ 2011/599). Partijen zijn aan een deskundigenbericht gebonden: als het rapport op deugdelijke wijze tot stand is gekomen; als de bevindingen deugdelijk zijn gemotiveerd. Uitsluitend bij “zwaarwegende en klemmende bezwaren” kan een deskundigenbericht terzijde worden geschoven.

Deskundigenbericht Gebondenheid aan een onafhankelijk deskundigenbericht (ii) Specifieke concrete bezwaren tegen onafhankelijke deskundigenberichten worden met regelmaat als voldoende zwaarwegend en klemmend beschouwd waardoor het deskundigenbericht terzijde wordt gesteld. Rb Amsterdam 8 mei 2018 (ECLI:NL:RBAMS:2018:4408): gemeenschappelijk deskundigenbericht voldoet niet aan daaraan te stellen vereisten van consistentie, inzichtelijkheid en logica. Hof Den Bosch (9 augustus 2016, ECLI:NL:GHSHE:2016:3619): de rechter is vrij om te oordelen welke waarde aan een deskundigenbericht moet worden gehecht. Het is geen bindend advies. Als één der partijen met andere onderzoeken komt met andersluidende conclusies mag de rechter hier niet zonder meer aan voorbijgaan.

Deskundigenbericht Gebondenheid aan een onafhankelijk deskundigenbericht (iii) HR 3 mei 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ1468: de rechter moet ingaan op specifieke bezwaren van partijen tegen de zienswijze van een door de rechtbank benoemde deskundige. Indien tegenbewijs wordt aangeboden, kan de rechter een dergelijk aanbod niet passeren louter door aan te geven dat hij het deskundigenbericht overtuigend vindt. Hof Arnhem-Leeuwarden, 25 juni 2013, ECLI:NL:GHARL:2013:4401 (met verwijzing naar HR 9 december 2012, LJN BT2921): “De omstandigheid dat de deskundige zijn rapport heeft geschreven op eenparig verzoek van partijen, terwijl [X] uitsluitend op verzoek van eiser heeft gerapporteerd, betekent niet dat aan het rapport van [X] in bewijsrechtelijk opzicht geen of minder waarde toekomt.”

Deskundigenbericht Gebondenheid aan een onafhankelijk deskundigenbericht (iv) Het loont dus wel degelijk om (ook) bij ondeugdelijke onafhankelijke deskundigenberichten specifieke/onderbouwde kanttekeningen te plaatsen. Onduidelijkheden rapport? Andere deskundige (laten) benoemen of nadere vragen stellen aan dezelfde deskundige. Bij discussie over uitleg van een deskundigenbericht: aanbod om deskundige te doen horen.

Deskundigenbericht Kan een wederpartij gedwongen worden om mee te werken aan een (deskundigen)onderzoek? Ja, een verzoek/vordering te gelasten dat een partij moet meewerken wordt regelmatig toegewezen. JA 2013, 71: verweerders (aangesprokenen) moeten meewerken aan informatieverstrekking betreffende nadere vragen die aan de deskundige zijn gesteld. JA 2013, 132: verweerders (aangesprokenen) moeten meewerken aan de gelaste expertise. JA 2012, 96: de rechtbank gelast de medewerking van verweerster (slachtoffer) aan een onderzoek door de benoemde deskundigen.

Vragen

Kantoor Arnhem Postbus 111 6800 AC Arnhem Velperweg 1 6824 BZ Arnhem Kantoor Nijmegen Postbus 55 6500 AB Nijmegen Van Schaeck Mathonsingel 4 6512 AN Nijmegen T +31 (0)88 24 24 100 F +31 (0)88 24 24 111 E info@dirkzwager.nl I www.dirkzwager.nl