Kennisclip Voeding en dementie Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research www.hr.nldementieonderwijs

Schijf van Vijf 22 maart 2016 http://schijfvanvijf.voedingscentrum.nl/

In deze kennisclip: Omega-3 vetzuren/ vette vis B-vitamines Gezonde voedingspatronen

Omega-3 vetzuren: bronnen   Hardly produced by the human body ALA can be converted into EPA and DHA, but very limited in humans Adequate intake essential Plantaardige vetzuren: ALA “Visvetzuren”: EPA DHA 4

Omega-3 vetzuren: mechanismes Hersenen: 50-60% vetstoffen Met name DHA, 1 van de omega-3 vetzuren Goede vervormbaarheid en functioneren van de membranen van zenuwcellen Optimaal transport van informatie, nodig voor een goede cognitieve functie 5

Observationeel onderzoek Onderzoeks-populatie Tijd in jaren 6

Interventie onderzoek 300 deelnemers, 65+ Hoge dosis visolie 10 porties vis/week 100: Lage dosis visolie 6 maanden 2 porties vis/week 100: Om dit te onderzoeken hebben we een interventie onderzoek opgezet. 302 deelnemers van 65 jaar en ouders zijn door middel van loting verdeeld over 3 groepen: 1 groep kreeg gedurende 6 maanden ieder dag capsules met een hoge dosis visolie (overeenkomend met 10 porties vis per week), 1 groep kreeg capsules met een lage dosis visolie (overeenkomend met 2 porties vis per week en ook met de huidige aanbevolen hoeveelheid) en de laatste groep kreeg placebo capsules met zonnebloemolie, dit was de controle groep. Aan het begin een aan het einde van de 6 maanden werden verschillende cognitieve functie testen gedaan en werden er depressie vragenlijsten afgenomen. Placebo (controle) Zonnebloemolie 100:

Wetenschappelijk bewijs omega-3 vetzuren Observationeel onderzoek: Al bij 1 portie, liefst vette, vis per week (bijv. makreel, haring, zalm, paling): Minder cognitieve achteruitgang Minder dementie Interventie onderzoek: Positief effect van visoliesuppletie met name in mensen met cognitieve klachten, dus niet in gezonde ouderen of patiënten met dementie. Huidige advies 1x week vis: gebaseerd op bewijs tegen hart- en vaatziekten

B-vitamines: bronnen Foliumzuur (vitamine B11) Groene groenten, fruit, volkorenproducten ...... Vitamine B12 Dierlijke producten, zoals vis, vlees, eieren, zuivel 25-40% tekort in ouderen Verminderde opname

B-vitamines: mechanismes  B-vitamine status →  homocysteïne (Hcy) Hcy is een aminozuur  Hcy risicofactor voor hart- en vaatziekten en neurotoxisch Gereguleerd door enzymen die B-vitamines (B6, B12, foliumzuur) nodig hebben om goed te kunnen werken

Wetenschappelijk bewijs B-vitamines Observationeel onderzoek: Resultaten zijn gemengd: soms wel relatie gevonden, soms geen Interventie onderzoek: Er zijn meerdere goede interventiestudies gedaan. Gezamenlijk resultaat van deze studies: Hcy wel omlaag (≈25%) Geen effect op cognitieve functie Meer onderzoek nodig!

Gezonde voedingspatronen: Mediterraan, MIND Hoog in: olijfolie, vis, groente, fruit Rijk aan: Vetzuren Antioxidant vitamines (vit C, vit E, beta-caroteen) B-vitamines Polyfenolen (flavonoïden) Hoog in anti-oxidanten en anti-inflammatoire componenten

Observationeel onderzoek: Mediterraan voedingspatroon gerelateerd aan: Wetenschappelijk bewijs Mediterraan dieet Observationeel onderzoek: Mediterraan voedingspatroon gerelateerd aan: Minder cognitieve achteruitgang Minder dementie Interventie onderzoek: 1e grote 4-jarige studie (PREDIMED): Med diet + noten:  geheugen Med diet + olijfolie:  frontale cognitieve functies en globale compositie score Meer onderzoek nodig! Valls-Pedret 2015; Martinez, 2013

Observationeel onderzoek: MIND voedingspatroon gerelateerd aan: Wetenschappelijk bewijs MIND dieet Observationeel onderzoek: MIND voedingspatroon gerelateerd aan: Minder cognitieve achteruitgang Minder dementie Interventie onderzoek: 1e grote studie gestart in Amerika Meer onderzoek nodig! Morris, 2015

Samenvattend Observationeel Interventie Omega-3 vetzuren Beschermend Bij mensen met klachten B-vitamines Wisselend resultaat Geen effect Gezonde voedings-patronen Mediterraan beschermend 1 interventie, resultaten lopende studies afwachten

Advies Schijf van Vijf Aangevuld door: Vitamine D supplement aanbeveling: vanaf 70 jaar 20 microgram/dag Eventueel visolie supplement voor degenen die geen vis eten. aanbeveling is 1x/week vis, bij voorkeur vette vis (bv zalm, haring of makreel) Zowel mentaal als fysiek actief blijven!

Kennisclip Voeding en dementie Ondine van de Rest, Universitair docent Afd. Humane Voeding, Wageningen University & Research Met dank aan Jeroen Wapenaar