Het ziekenhuis, een doolhof voor mensen in armoede Toegankelijkheid van de gezondheidszorg en het gebruik van de methodologie van de ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting Julien Van Geertsom Probis

Historiek Groenboek RIZIV/Dokters van de wereld: nieuwe beroepen creëren in de gezondheidssector om informatie en begrip van de patiënt te verbeteren Witboek, 2014: prioriteit om een project met ervaringsdeskundigen op te zetten om de toegankelijk- heid te verbeteren 2015: overeenkomst POD Maatschappelijke Integratie en RIZIV voor proefproject voor 2 jaar, met 3 coördinatoren en 15 ED

Doel (Opnieuw) integreren van kwetsbare burgers in gezondheidssysteem Waarborgen rechten kwetsbare burgers

Waar? Gent Brussel Charleroi UZ Gent en AZ Sint-Lucas CGG Eclips (aanloophuis Poco Loco) OCMW Gent Brussel CHU Brugmann, UMC Sint-Pieter & Kliniek Sint-Jan OCMW Brussel RIZIV Charleroi UMC Charleroi OCMW Charleroi en later OCMW Luik

Ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting Nieuw beroep expertise bestaat uit (verwerkte) ervaring van leven in armoede (binnenkant van armoede) Brug Tussen doorsneewereld (middenklasse) en leefwereld van mensen in armoede Antwoord op kloof tussen mensen in armoede en samenleving Inzake vaardigheden, kennis, gevoelens en structuren

Actoren ED’s, chefs, mentoren, coördinatoren van de POD, allen met specifieke begeleiding Jobinhoud micro-niveau meso-niveau macro-niveau

Micro-niveau Info (ook naar familie) bijv. maximumfactuur, verhoogde tegemoetkoming, hospitalisatieverzekering Hulp meegaan naar bepaalde instanties invullen formulieren Zelfstandig contact leggen bijv. afspraak maken Vorming bijv. vrijetijdsbesteding, mutualiteiten,… ED groeit uit tot vertrouwenspersoon

Meso-niveau Nalezen brochures, website, formulieren Bijwonen overleg teams voorstellen/uitspraken kunnen onmiddellijk getoetst worden Netwerken ED’s Detecteren en signaliseren structurele problemen bv. afstemming diensten op elkaar (organisatie- niveau)  toegankelijkheid bepaalde diensten

Macro-niveau Structurele problemen organisatie gezondheidszorg (via ED op RIZIV) Niet kennen/toepassen derdebetalingsregeling Gebrek kennis maximumfactuur resultaat: uitstel zorg Strikte procedures recuperatie onbetaalde ziekenhuis- facturen gevolg: schuldenspiraal Gebrekkige zorgcoördinatie

Realisaties Toegankelijke informatie Feedback op patiënten enquête Aanpassen onthaalbrochure Herwerken cursus psycho-educatie (i.s.m. verant- woordelijke) Feedback op infosessie OCMW

Realisaties Algemene toegankelijkheid Bewegwijzering Aanmeldzuilen Telefonische toegankelijkheid dienst

Brugfiguur tussen verschillende diensten OCMW-ziekenhuis OCMW-vrijwilligersorganisatie Laagdrempelig aanspreekpunt o.a. via vertrouwens- relatie Contacten met vrijwilligersorganisatie Vormingen over gezondheidsthema’s Begeleiding naar tandarts/huisarts Aanwezigheid bij voedselbedeling

Meer “aanwezig”-stellen van patiënten-/gebruikers- perspectief Bijv. bij dienstoverschrijdend overleg Aansturen meer privacy-ruimte sociale dienst Voorstellen systeem aangifte duur wachttijd

Bundelen/ter beschikking stellen informatie Procedures Adresboek Sociale kaart Initiatieven rond dagbesteding Lijst goedkoopste vervoersmogelijkheden

Vaststellen drempels Bijv. financiële (extra bijdrage therapie, toiletten aan cafetaria betalend), geen toegang tot post (dus ook geen facturen) waardoor schulden worden opgebouwd, …

Netwerken uitbouwen Lokaal en regionaal, wg Gent (alle lokale ED’s) wg eID en personen met een referentieadres, wg noodopvang voor personen die slachtoffers zijn van geweld, wg dakloosheid, wg inschrijving HZIV, wg geletterdheid (healthy literacy)

Evaluatie UGent Professor Sarah Willems Op basis van bevraging alle actoren: diensten bereiken mensen in armoede beter, meer mensen geholpen zich in orde te zetten met ziekteverzekering   De vraag: toegankelijkheid verbeterd? Nog te vroeg voor definitief antwoord Wel: creëert tijd en flexibiliteit om iemand te begeleiden en minder gehouden aan strikte afspraak uren Zorgt voor een andere blik extern en menselijk Brugfiguur tussen burger en dienst en tussen verschillende diensten

Aanbevelingen Verlenging voor langere periode Meer geformaliseerde voorbereiding van en op de detacheringsplaats Meer opleiding ED’s Betere begeleiding chefs en mentoren Betere opvolging voorzien en signalen naar beleid (o.m. best practices) Microniveau centraal voor opbouw volgende niveaus

Toekomst Verlengd tot juni 2018 Heroriëntering: meer inzetten op ziekenhuizen (geen OCMW’s) en onderzoeken pistes geestelijke gezondheidszorg Output beter meten Boordtabel ontwikkelen voor opvolgen van werkgroepen en signalen

“Armoede is door de mens veroorzaakt, en kan alleen door de mens worden overwonnen en uitgewist.”