ontwikkeling zero-emissie rijden voertuigen, tankinfra, regelgeving Alphen a.d. Rijn, 27 maart 2018 www.opwegmetwaterstof.nl

H2 Platform waterstof is essentieel voor energie transitie Samenwerking tussen: - (Rijks-) overheid: E,Z & K en I & W - Bedrijfsleven (Shell, Air Liquide, AKZO, Gasunie, RAI,BOVAG…….) Kernbegrippen: Vraag aggregatie, volume scheppen (aantallen), transitie van grijs via blauw naar groen Én: wél 0-emissie, maar zoek balans batterij <-> waterstof, of…...

Mobiliteit: FCEV, BEV of ICE? 0-emissie=elektrische aandrijflijn Alleen batterij: gewicht, laadtijd actieradius brandstofcel: snel tanken, flexibel, vermogen, infra nodig Mazda: 2003 de RX-8 bifuel, 80kW, 2,4kg H2 voor 100km met Wankelmotor

Mobiliteit: wat is er al? Auto’s, bussen, vuilniswagens, vorkheftrucks, trein, rondvaartboot, golfkarretjes, rolstoel, vliegtuig, raket,…..

Mobiliteit: wat komt, en wat zien we graag komen Auto’s, bussen, vuilniswagens, vrachtauto’s, bestelwagens,…..

OV-bussen Nu lopend: Pilots met 10 H2 bussen - MRDH/RET: Rotterdam: 2 bussen (rijden in R’dam Zuid) - Prov. Zuid-Holland: Goeree Overflakkee 4 bussen - prov. Noord Brabant/Hermes: Eindhoven 2 bussen (variant 18 meter) Inzet onlangs gestart - prov. Groningen/ Qbuzz: 2 bussen op lijn Groningen – Delfzijl 10-tallen nieuwe op komst

OEM of OMBOUW? Enkele modellen vs serie Garantie, service, update Steeds meer electronics Wat geeft aantallen Maar de fabrikant zegt: waar is die tankinfra?

Tankinfra WAT STAAT ER WAT KOMT ER Rhoon (350 en 700 bar) Helmond (idem) Delfzijl (idem?) Mobiele unit Personenauto’s: 700 bar Bussen, vracht,..350 bar (maar zou ook naar 700 kunnen: kost compressie) WAT KOMT ER Co-financiering (=EU + DKTI): R’dam, 2x A’dam, Breda, Pesse, O-Tonge Extra; Den Haag, Utrecht, Arnhem Verrassing DKTI?? Overige plannen??

Tankinfrastructuur Start voor discussie met autofabrikanten om allocatie van FCEVs zeker te stellen To do: groeipad naar 2020

Overige tankinfra Z- Holland? Naast Rotterdam en Den Haag geen publieke initiatieven Vanuit o.a. stadsdistributie wel onderzoek (achter hek?) Kan ook bij grote vloot (volume, aantallen) Tijdelijke/mobiele units? Samenwerken gemeente + bedrijventerrein (samen slim) Het hoeft niet direct groen (transitiefase -> eerst volume)

REGELGEVING PGS (Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen) 35 (revisie) Andere PGS (uitbreiding voor stalling/onderhoud) Stalling 20 bussen met H2, kan dat? (risicoprofiel) Bijzondere situaties (tunnels, binnensteden,…) Veiligheidstudies (NEN trekker)

Onderzoeksvoorstel Waterstof Veiligheid Innovatie Programma mobiliteit op waterstof Realisatie 2017-2020 Belangrijkste pijlers: landelijk afgestemde maatregelen en instrumenten voor veiligheidsaspecten en risico's wet- en regelgeving uniforme vergunningverlening uniforme incidentbestrijding en -beheersing

FINANCIERING Diverse EU programma’s (FCH-JU, TENT, CEF…) Nl DKTI regeling Bijzondere regelingen (bijv. alleen H2): : https://www.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2018-14209.html. Kunnen overheden subsidie krijgen? Slim samenwerken

DANK U. Op naar de mooie projecten.