Bodemdaling – Ondiepe oorzaken, verschijningsvormen en metingen Ger de Lange Team Bodemdaling, Deltares 28 december 2018

Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018 Definitie Bodemdaling (eng. Subsidence) = zakking van maaiveld door veranderingen in de ondergrond Bodemdaling San Joaquin Valley (California US) 9 m bodemdaling in periode 1925-1977 Bodemdaling NL Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018 Oorzaken bodemdaling Natuurlijk (0,1-0,01 mm/j): Tektoniek/Isostasie  Nederland kantelt Consolidatie  Nederland zakt onder het eigen gewicht Antropogeen (mm-cm/j): Erosie of afname sedimentatie  Geen overstromingen, geen klei Bovenbelasting  Grond zakt onder opgebracht gewicht Drainage  Grond klinkt in Oxidatie veen  Veen verdwijnt in de lucht als CO2 Winning van grondstoffen: Olie Gas Zout Grondwater Lokaal: bomen, lekke riolen Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Klink en oxidatie zijn het grootst 1000 jaar drainage in Laag Nederland Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Prognose voor heel Nederland Afgelopen 1000 jaar Komende decennia Het gaat niet vanzelf weg… Erkens et al., 2016 Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen Compactie: Water uitdrijven door gewicht opleggen of water wegpompen afname porositeit afname snelheid Yuill et al. (2009) Urban loading accelerates the consolidation process Consolidation is the loss of pore space due to the expulsion of water, caused by the weight excreted on the underlying layers. Therefore, cons is faster and more pronounced with larger overburden/urban loading Subs rates decrease due to the decreasing pore space, causing a lower permeability Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Gevoeligheidskartering Links: gevoeligheid voor peilverlaging Rechts: gevoeligheid voor belasting Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen Meten/Monitoren Het meten/monitoren van bodemdaling is sterk in ontwikkeling Hoe meet je bodemdaling? Vaste punten/extensionmeters Radardata (satellietdata) Laseraltimetry (LIDAR/Actueel Hoogte Bestand Nederland) Hoe valideer je bodemdaling gegevens? Met een andere meetmethode Met dichtheidsmetingen Welke bodemdaling meet je eigenlijk? Diepe bodemdaling Oppervlakkige bodemdaling Zetting gebouwen, dijken, wegen Meetgegevens zijn essentieel voor het voorspellen van bodemdaling met rekenmodellen. Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Data acquisitie en modelcalibratie 28 december 2018 Data acquisitie en modelcalibratie Archiefdata: Geologie en grondwater Boringen en peilbuizen Data van grondwaterwinningen Peilbesluiten en maalstaten Data acquisitie: Zakbaken en Extensometers Waterpassing (optical leveling) GPS Surveying Remote sensing (InSAR) Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Meten met satellieten is essentieel Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 258 151 380 487 215 108 029 423 151 380 151 423 344 380 380 Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

28 december 2018

Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen Bron: TUDelft 28 december 2018 Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen

Synthese van heel Nederland Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen Wat meten we eigenlijk? Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018

Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen Dank voor uw aandacht. Bodemdalingbijeenkomst gemeente Harlingen 28 december 2018