Bij de Gentse Roma op de Sofa Lies Horrie & Elias Hemelsoet

Wie zijn de Roma? Geschiedenis: Recent: Slavernij (tot 1856 bij wet vastgelegd) Vervolging (Porajmos) Verplicht sedentair bestaan onder het Communisme Racisme Nomadisme (‘nomadic mindset’) Recent: ‘Nieuwe EU-burgers’ Specifieke migratiestromen (Kosice, Oravita,…) ‘Outsider communities’

Gentse Roma: wie zijn ze? (1) Roma ≠ Roma Diverse benamingen: Roms, Roma, Voyageurs, Manoesjen, Zigeuners, Sinti,… Trekkende woonwagenbewoners aan de kust ≠ kraakpanden in Gent Diverse nationaliteiten: Roemenen, Kosovaren, Tsjechen, Slowaken, Bulgaren,… Gent: hoofdzakelijk Slowaken en Bulgaren Specificiteit groepen en dus: specificiteit context!

Gentse Roma: wie zijn ze? (2) Aantallen Absolute cijfers vs. tendenzen ‘Onmeetbaarheid’ (deels zonder wettig verblijf) Schatting: 4000-5000 Roma in Gent Bron: Signalennota Nieuwe EU-burgers en Roma in Gent, Integratiedienst Stad Gent

Roma en Onderwijs: Een uitdaging (1) Praktische problemen voor de gezinnen: Slechte huisvesting Taalprobleem / communicatie Voeding Hygiëne / gezondheidsproblemen Kledij Vervoer naar school Pestgedrag / discriminatie / racisme Zien betekenis niet in van onderwijs: is een luxe Non-participatie (onwil, onwetendheid, onmogelijkheid)

Roma en Onderwijs: Een uitdaging (2) Praktische problemen voor de scholen: Onbetaalde schoolfacturen / schooluitstappen Geen schoolmateriaal Onregelmatige aanwezigheden / spijbelen Schoolattitude (bvb. non-participatie bij zwemmen, geen respect voor materiaal, afspraken niet nakomen,…) Schooluitval bij overgang van basisonderwijs naar secundair onderwijs

Roma en Onderwijs: Een uitdaging (3) Praktische oplossingen binnen de school: Correct zijn, niet met de vinger wijzen. Douches / wasmachine / kledij / voedsel? Inzamelacties / speciale kas? Brugfiguren / Gokleerkrachten /leerlingenbegeleiders Leerlingen betrekken / initiatieven met Romaleerlingen (bvb. bandje oprichten,...) Praktische oplossingen buiten de school: Roma zelforganisaties (bvb. Opre Roma) Vrijwilligersorganisaties (bvb. KRASdiensten,…) Straathoekwerk Brede school Verhouding onderwijssector – welzijnswerk? Outreaching?

Hoe kijken wij naar de Roma? (1) Romaproblematiek als ordehandhavingsprobleem: ‘Elke Roma is een dief’ Criminaliteit: diefstal, inbraken, kraken,… Maar ook: bedelarij, overlast,… Perceptie: reëel onveiligheidsgevoel Romaproblematiek als cultureel probleem: Cf. Vic Van Aelst: ‘Stelen zit in hun cultuur’ Afwezigheid van waarden / normloosheid? Onoverbrugbare verschillen Onaangepastheid én onaanpasbaarheid (cf. ‘luiheid’, nomadisme, onbereidwilligheid, ‘parasitair’)

Hoe kijken wij naar de Roma? (2) Romaproblematiek als armoedeproblematiek: Parallel met andere groepen in armoede ‘Cirkels van armoede’: huisvesting, gezondheid, maatschappelijke non-participatie,… Romaprobleem oplossen = armoedeprobleem oplossen Romaproblematiek als samenlevingsproblematiek?

Hoe kijken wij naar de Roma? (3) Rol van Roma in onze samenleving? Roma per definitie als probleem bekijken? Of sociaal geconstrueerd probleem? Meerwaarde: muziek, dansen, eten? Bvb. bedelen: wie heeft nu eigenlijk een probleem? Nergens goed voor en niets mee te maken willen hebben, maar wel verwachtingen? ‘Clash of expectations’ (onze verwachtingen vs. hun verwachtingen)

Hoe kijken wij naar de Roma? (4) Een herkenbare ervaring: desinteresse en onwil Verwachten wat we zelf niet geven? Bruggen bouwen… de eerste stap? Voorbij de onwetendheid… in twee richtingen Negatieve beeldvorming Rol van de media Anders dan andere migranten Criminalisering ‘Profiteurs’

Een andere blik op de Roma De Roma: wie zijn ze? Meer dan cijfers en tabellen! Meer dan een probleem! Meer dan nieuwe groep aanbelanden! … kennen we ze eigenlijk wel?... Problematische doelgroep vs. samenlevingsproblemen?

Bij de Gentse Roma op de sofa… ‘Dreams we have for our children’ Andere levensomstandigheden… … andere verlangens? Positieve ervaringen: gastvrijheid, bereidwilligheid, waardigheid,… Concrete voorbeelden: Bvb. inkomen? Schulden terugbetalen! Bvb. schoolrekeningen: niet willen of niet kunnen betalen?

Bruggen bouwen met Roma: hoe? Evidenties doorbreken: Verwachtingen achterhalen, verduidelijken en verzoenen Verwachtingen waarmaken: niets komt vanzelf Betrokken zijn = vertrouwen winnen! Vertrouwen opbouwen = mogen verwachten! Aangeleerde hulpeloosheid doorbreken! Kansen geven = durven verwachten! De sleutel: communicatie! Taal als hindernis? Participatie herbegrepen: Meer dan structuren alleen! Participatie als pedagogische grondhouding van betrokkenheid

Enkele Good Practices… Brugfiguren: bruggenbouwers Koffiemoment voor ouders Huisbezoeken: Geen vruchteloze onderneming Outreaching werkt Oudere kinderen verantwoordelijkheid geven Tegenstelling thuiscultuur en schoolcultuur? Bvb. bemiddeling bij aanranding

Vragenronde Welke hindernissen ervaar je zelf in het werken met Roma (op de school)? Heb je zelf voorbeelden van positieve ervaringen in het werken met Roma op de school? Andere vragen?