Zorg voor suïcidepogers: voorstelling tools en ‘ASSIP’ methodiek Tine Willems – Coördinator Zorg voor Suïcidepogers

suïcidepogers = hoog risicogroep Recente cijfers spreken van 28 suïcidepogingen/dag in Vlaanderen, enkel geregistreerd op de spoedafdelingen (= onderschatting) Ongeveer de helft van de suïcidepogers heeft een voorgeschiedenis van één of meerdere pogingen Hoe korter de termijn van de voorgaande tot de huidige suïcidepoging, hoe acuter het gevaar voor herhaald suïcidaal gedrag Hoe meer herhaalde suïcidepogingen, hoe groter het risico op suïcide  dit benadrukt het belang van de continuïteit van zorg na een suïcidepoging suïcidepogers = hoog risicogroep Vlesp, epidemiologisch rapport 2017

Belang van opvang van suïcidepogers Belang van een goede psychosociale opvang direct na de suïcidepoging Risico op herval grootst in de weken volgend op de suïcidepoging en blijft nadien meerdere jaren bestaan Zorgprocessen sluiten best naadloos aan op elkaar Belang van opvang van suïcidepogers Recidieven voorkomen = Levens redden

Suïcidepogers = een moeilijk te bereiken groep Suïcidepogers zijn moeilijk te motiveren voor vervolgbehandeling, maar hebben vaak wel een indirecte hulpvraag Er is een grote drop-out – veel suïcidepogers komen zelfs niet opdagen voor een eerste gesprek Suïcidepogers = een moeilijk te bereiken groep

Mensen beschouwen suïcidale gedachten als iets “privé”, en willen dit voor zichzelf houden voor het geval ze zich in een situatie zouden bevinden waarvoor ze geen uitweg meer zien. Na een poging is er een gevoel van schaamte en denken ze dat niemand hun suïcidale gedachtengang zal/kan begrijpen, mede omdat ze hem zelf vaak niet begrijpen.

“ik wil het door jouw ogen kunnen zien” een hulpverlener: die niet oordeelt die oprecht probeert te begrijpen “ik wil het door jouw ogen kunnen zien” therapeutisch model: dat de suïcidepoger inzicht geeft in zijn suïcidale crisis dat hem handvaten (coping) aanreikt om met toekomstige crisissen om te gaan Er is nood aan:

Objectieven van Zorg voor Suïcidepogers Goede eerste opvang bieden aan suïcidepogers en hun naasten op de plaats waar ze zich aandienen, o.a. de spoedafdelingen van algemene ziekenhuizen (K)IPEO = Een semi-gestructureerd interview voor het inschatten van het suïciderisico en de zorgbehoeften van de patiënt (K)IPEO -1 = Contact aangaan met en installeren vande therapeutische band in kaart brengen van: risicofactoren beschermende factoren copingvaardigheden Objectieven van Zorg voor Suïcidepogers

Objectieven van Zorg voor Suïcidepogers (K)IPEO – 2 = Inschatten van behandelnoden van de patiënt en organiseren van de eerste vervolgzorg (zorgcontinuïteit installeren!) Zorg voor Suïcidepogers samen met CGG-SP: Aanbieden van vormingen Evaluaties van gebruik (K)IPEO binnen de ZH Mee opzetten van interne zorgpaden binnen ZH Aanbieden van folders in kader van vervolgzorg Overbrugging tussen poging en start vervolgzorg via online tools Het opzetten van regionale zorgpaden voor suïcidale personen Objectieven van Zorg voor Suïcidepogers

Netwerkcoördinatoren: Kennen alle ‘spelers’ op het terrein Zijn experten in het samenroepen en leiden van een netwerkoverleg Hebben hiervoor ook een MANDAAT Suïcidepreventiemedewerkers binnen de CGG: Zijn inhoudelijke experten i.v.m. zorgcontinuïteit suïcidepreventie Brengen de onderbouwde inhoud vanuit het document ketenzorg binnen in het netwerkoverleg Weten wie de noodzakelijke ‘spelers’ binnen zo’n netwerk zijn Doelstelling: Elke hulpverlener kent binnen zijn regio de doorverwijsmogelijkheden voor een suïcidale persoon die zich bij hem/haar aandient Elke hulpverlender weet waar hij terecht kan om zicht te krijgen op de doorverwijsmogelijkheden voor zijn suïcidale cliënt.  Naadloze zorg – continuïteit van zorg Uitbouw netwerken voor zorgcontinuïteit = een samenwerking tussen het federaal niveau en het Vlaams niveau

     Folder ziekenhuizen

    Folder Eerste Lijn

    Folder On Track Again Zowel de website, als de folder, als de app laten de jongere zien dat hij een heleboel dingen kan doen om terug op weg te geraken na een zelfmoordpoging. Aan de hand van video’s, korte geschreven getuigenissen en praktische tools en tips tonen we hen wat ze kunnen doen om zichzelf te helpen. 

Online Tool On Track Again Website: www.ontrackagain.be App     Online Tool On Track Again

Zorg voor naastbestaanden Folder: Hoe praten met je kind over een zelfmoordpoging binnen de familie In opmaak: Brochure voor mensen uit de omgeving van iemand die een suïcidepoging ondernam Module binnen de KOPP/KOAPPwerking voor kinderen van wie één van de ouders een zelfmoordpoging ondernam Zorg voor naastbestaanden

Kort programma om herhaalde suïcidepogingen te voorkomen (korte termijn) mensen te motiveren voor vervolgbehandeling (lange termijn)

Ontwikkeld aan de Universiteit van Bern door Konrad Michel en Anja Gysin Effectiviteitsstudie in 2016: TAU + ASSIP >< TAU: Primaire resultaten - daling van 80% m.b.t. herhaalde suïcidepogingen - 72 % minder hospitalisatiedagen Secundaire resultaten - toename van het probleemoplossend vermogen - patiënten waren meer in staat om afleiding te zoeken - daling van de schuldgevoelens Studie naar de kosteneffectiviteit: najaar 2018 Vermoeden is dat we een daling van de kosten zullen zien door de daling van het aantal hospitalisatiedagen ASSIP

ASSIP: Uitgangspunten ASSIP = on top behandeling Gezamenlijk begrijpen van de suïcidepoging vanuit het referentiekader (= het levensverhaal) van de cliënt Installeren van een steunende vertrouwensrelatie met de hulpverlener (= samen) (Her)schrijven van het levensverhaal van de cliënt vanuit de koppeling met zijn suïcidaliteit: geeft zicht op nieuwe mogelijkheden werkt motiverend m.b.t. vervolgbehandeling ASSIP: Uitgangspunten

ASSIP: Uitgangspunten Cfr. uitgangspunten van de MDR-suïcidepreventie: suïcidepoging ≠ symtoom van een stoornis = doelgerichte actie, nl. einde maken aan ondraaglijke mentale pijn ASSIP: Uitgangspunten

ASSIP: structuur Sessie 1: narratief interview Huiswerkopdracht cliënt: psychoeducatief Sessie 2: video play back Huiswerkopdracht therapeut: voorbereiding casusconceptualisatie Sessie 3: casusconceptualisatie 2 jaar opvolging met brieven ASSIP: structuur

ASSIP: structuur Sessie 1: narratief interview Het verhaal van de patiënt staat centraal Opbouw therapeutische relatie ASSIP: structuur De therapeut erkent de betekenis van belangrijke levensgebeurtenissen en de relevantie ervan voor het begrijpen van de suïcidale crisis.

Huiswerkopdracht cliënt: suïcide is geen rationele daad Gedeeld therapeutisch model waarbinnen de suïcidaliteit begrepen wordt Mentale pijn Het emotionele brein en het rationele brein De suïcidepoging wordt opgeslaan in het brein Stressvolle gebeurtenissen uit kindertijd die het suïciderisico kunnen verhogen Depressie als risicofactor Alcohol en druggebruik als risicofactor Copingstrategieën  Wordt meegenomen in safety planning ASSIP: structuur

ASSIP: structuur Sessie 2: video play back = zelfconfrontatie Emotionele en cognitieve herstructurering a.d.h.v. de casusconceptualisatie Voorbeeld: Waarom wordt iemand suïcidaal als hij faalt voor een examen? Huiswerkopdracht therapeut: uitschrijven casusconceptualisatie ASSIP: structuur Kwetsbaarheid: Je bent waardeloos (stem van vader) -> levendoel: ongelijk van vader bewijzen -> project: diploma geneeskunde behalen Trigger: niet slagen voor het ingangsexamen geneeskunde -> “falen” “waardeloos” “niets kunnen” -> mentale pijn -> suïcide als alternatief doel

ASSIP: structuur Sessie 3: gezamelijke casusconceptuatisatie = uitgetikte samenvatting van het ind. proces en van de patronen die een rol spelen in het ontwikkelen van een suïcidale crisis Identificatie van de kwetsbaarheden en de triggers van patiënt m.b.t. suïcidaliteit Loperello (+ Back Up of On Track Again) Gezamelijke safety planning Lange termijn doelstellingen Waarschuwingssignalen Veiligheidsstrategieën Wat kan ik zelf doen Vraag hulp aan derden ASSIP: structuur Kwetsbaarheid = faalervaring  legt de lat voor zz zeer hoog; perfectionistisch Trigger = kritiek van anderen

ASSIP: structuur 2 jaar opvolging via standaardbrieven Doel: continuerenvan therapeutische relatie Herinnering aan de kwetsbaarheid voor suïcide + herinnering aan veiligheidsstrategieën 1ste jaar om de 3 maanden 2de jaar elke 6 maanden ASSIP: structuur

ASSIP als tool binnen de zorgcontinuïteit Als overbrugging tussen een opname op de spoedafdeling of een crisisopname op een PAAZ en de vervolgzorg, om de suïcidaliteit en de zorgnoden op lange termijn in kaart te brengen: 1 ste lijns psychologen Centra Geestelijke Gezondheidszorg MCT ASSIP als tool binnen de zorgcontinuïteit

Tine Willems – tinewill.willems@ugent.be Dank u wel!