Op weg naar een waardig levenseinde De LEIFarts Op weg naar een waardig levenseinde 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

zorg rond het levenseinde hele evolutie: medisch sociologisch ethisch 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

medisch halve eeuw medische spitstechnologie 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

zorg rond het levenseinde hele evolutie halve eeuw medische spitstechnologie veel leed vermijden (bv. levensverlenging, -kwaliteit) maar nieuw leed creëren (bv. stervensverlenging) 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

zorg rond het levenseinde halve eeuw medische spitstechnologie toenemende vergrijzing maatschappelijk debat therapeutische hardnekkigheid palliatieve zorg beslissingen bij het levenseinde (inclusief euthanasie) 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

zorg rond het levenseinde grensverleggende & levensverlengende behandelingen ethisch reflecteren Moet alles wat we kunnen ook gedaan worden? 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

beslissingen rond het levenseinde bijna 50 % van alle sterfgevallen = 50.000 op 100.000 stoppen van behandeling niet opstarten van behandeling opdrijven pijnstilling/palliatieve sedatie levensbeëindiging zonder verzoek hulp bij zelfdoding euthanasie levensbeëindiging door een arts op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

beslissingen rond het levenseinde (bijna 50 % van alle sterfgevallen) opdrijven pijnstilling/palliatieve sedatie 4. levensbeëindiging zonder verzoek 5. hulp bij zelfdoding 6. euthanasie verzaken aan therapeutische hardnekkigheid 45% 1.8% 2,5% 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

initiatief van patiënt beslissingen rond het levenseinde (bijna 50 % van alle sterfgevallen) hulp bij zelfdoding euthanasie 45% palliatieve zorg 4,3% initiatief van patiënt 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

beslissingen rond het levenseinde (bijna 50 % van alle sterfgevallen) stoppen van behandeling niet opstarten van behandeling opdrijven pijnstilling/palliatieve sedatie levensbeëindiging zonder verzoek hulp bij zelfdoding euthanasie palliatieve sedatie op verzoek zonder verzoek toedienen voeding/vocht stoppen voeding/vocht 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

euthanasiewet Meerderjarig of oordeels bekwame minderjarige (+bijkomende voorwaarden: oordeelsbekwaamheid, ouders, terminaliteit) handelingsbekwaam/wilsbekwaam vrijwillig, herhaald, duurzaam (schriftelijk verzoek) medisch uitzichtloos ondraaglijk lijden terminaal 2de arts (bv. LEIFarts) niet-terminaal 2de en 3de arts (bv. LEIFarts) 1 maand wachttijd wilsverklaring euthanasie (voorafgaand) 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

wilsverklaring euthanasie “niet meer bij bewustzijn” – “bewustzijnsverlies” “onomkeerbaar” COMA euthanasie 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

Naar feesten van vroeger Toen jij er nog was Er zijn herinneringen Er is het heimwee Naar feesten van vroeger Toen jij er nog was  Er zijn herinneringen Als stoorzender Sinds jij stierf  Het niet meer thuisvoelen Tussen uitbundige mensen Jou er altijd bij zien Jou altijd aanwezig voelen  Nooit was eenzaamheid groter Dan die paar keer tussen feestende vrienden  Vandaag is nieuwjaarnacht  Dansend op muziek Dringt knallend vuurwerk Ongevraagd binnenshuis  Op de rand van Mijn bed gezeten Praat ik nog even met jou 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

Now that you are somewhere above All what’s left down here is that deep and heartwarming love When we had to decide to let you go, we had to play God It still leaves an uneasy and guilty feeling and it will always remain odd They say that there should be sunshine after rain But all what remains is deep sadness and tremendous pain However, dear son, something will always remain This unbreakable love, every time when I go all the way down memory lane Every day, every night, there is that feeling of tremendous miss But Philippe, as you always said : ‘It is what it is’ 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

wilsverklaring euthanasie “bij aangetast bewustzijn” “onomkeerbaar” hersentumoren, hersenmetastasen, carcinomateuze meningitis, recidiverende hersenbloedingen, HIV encephalopathie, lever- en nierfalen, (Alzheimer) dementie, … géén euthanasie 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

wél behandeling weigeren wet patiëntenrechten “negatieve” wilsverklaring (voorafgaand) “bij aangetast bewustzijn” “onomkeerbaar” hersentumoren, hersenmetastasen carcinomateuze meningitis, recidiverende hersenbloedingen, HIV encephalopathie, lever- en nierfalen, (Alzheimer) dementie, … wél behandeling weigeren 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

Negatieve wilsverklaring ? document waarin je behandelingen weigert antibiotica kunstmatige toediening van vocht en voeding chemotherapie of bestraling operatie kunstmatige beademing nierdialyse reanimatie intensieve zorg opname in een ziekenhuis enz… 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

Negatieve wilsverklaring ? document waarin je behandelingen weigert Wanneer geldt het niet ? In noodsituaties wanneer het dubbelzinnig is opgesteld zolang de verzoeker zijn wil nog kan duidelijk maken 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

Negatieve wilsverklaring ? Vertegenwoordiger Wie ? Eender wie uit mijn omgeving waarin ik vertrouwen kan stellen Wie niet ? Mijn behandelend geneesheer De arts is zorgverlener >< de patiënt is zorgweigeraar Wat ? Vertegenwoordigt mij (“gevolmachtigde”) Kan namens mij een behandeling weigeren die vermeld is in de negatieve wilsverklaring 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

Euthanasie Patiëntenrechten Wilsverklaring inzake euthanasie Verzoek om euthanasie in geval van coma 2 getuigen Vertrouwenspersoon 5 jaar Patiëntenrechten Negatieve wilsverklaring Weigeren van behandeling Geen getuigen Vertegenwoordiger Vervalt niet 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

Negatieve wilsverklaring ? Vertegenwoordiger Wat indien niemand ? Cascadesysteem gehuwde (samenwonende) partner meerderjarige kinderen overlevende ouders broers / zussen medisch team 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

LEIF LevensEinde InformatieForum opgericht in februari 2003 n.a.v. 3 wetten (eind 2002) -patiëntenrechten -palliatieve zorg -euthanasie 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

LEIF Levens Einde Informatie Forum LEIFartsen LEIFpunten, oa LEIFAntwerpen LEIFlijn 078/15.11.55 LEIFblad LEIFkaart 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

gratis verkrijgbaar apotheker openbare bibliotheek gemeente huisarts 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

het LEIFblad bevat àlle wettelijke documenten 1.‘negatieve’ wilsverklaring (‘levenstestament’) 2. wilsverklaring euthanasie 3. verklaring voor orgaandonatie 4. verklaring inzake de wijze van teraardebestelling + document 5. lichaam schenken aan de wetenschap 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

Hiermee : Voorafgaande Zorgplanning 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

knelpunten euthanasiewet Minderjarigen enkel bij fysiek lijden doorverwijsplicht wilsverklaring euthanasie maximaal 5 jaar geldig toepassingsgebied wilsverklaring euthanasie 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

zodat ze rekening kunnen houden met je wil Informeert artsen zodat ze rekening kunnen houden met je wil Verwijst naar de wilsverklaringen die je verklaart te hebben opgesteld 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

met respect voor de wil van iedereen waardig levenseinde voor iedereen met respect voor de wil van iedereen LEIFlijn Levens Einde Informatie Forum 078/15.11.55 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

initiatief VUB met UGent en UA, KU Leuven mensen die geen gehoor vinden interdisciplinair team eventueel hospitalisatie in UZ Brussel Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Tel 078 05 01 55 info@ulteam.be www.ulteam.be 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

LEIFpunten LeifAntwerpen contact 0468 24 85 42 onthaalmomenten zijn er elke dinsdag en vrijdag van 14u tot 16u30, uitgezonderd feestdagen info@leifantwerpen.be 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018

Sinds 4 april 2017 gaan alle onthaalmomenten door op volgende locatie: Huisartsenwachtpost Antwerpen Oost Florent Pauwelslei 31 2100 Deurne Naast AZ Monica, vlot bereikbaar met openbaar vervoer en de wagen. 20-9-2018 LEIFAntwerpen 2018