Waarschuwingen op pakjes rookwaar Rokers sterven jonger [1] De gemiddelde leeftijd voor mannen ligt op het moment op 75 jaar. Vrouwen worden gemiddeld 80 jaar oud. Rokers leven gemiddeld 13 jaar korter dan niet-rokers. Er zijn vele ziektebeelden en doodsoorzaken verbonden met het gebruik van tabak. Van vier groepen ziektes is bekend dat zij veel vaker voorkomen bij mensen die roken. Deze aandoeningen zijn longkanker, chronische bronchitis en emfyseem, ziekten van de kransslagaders van het hart, en beroerte. Longkanker kan zich openbaren vanaf 45 jaar. In de leeftijd 50-54 jaar overlijden 62 mannen en 31 vrouwen per 100.000 aan longkanker. In de leeftijd 60-64 jaar gaat het om 267 mannen en 68 vrouwen per 100.000. Bij mannen wordt 86% van de sterfte aan longkanker veroorzaakt door roken, bij vrouwen 68%. Zie ook "Roken veroorzaakt dodelijke longkanker". Chronische bronchitis kan zich openbaren vanaf 40 jaar. Wanneer na deze diagnose wordt doorgerookt neemt het longweefsel af en ontstaat emfyseem. Chronische bronchitis en emfyseem zorgen voor grote beperkingen in het dagelijks leven op lichamelijk en sociaal gebied. De sterfte door roken aan deze ziektes bedraagt 72% bij mannen en 62% bij vrouwen. Zie Sterftecijfers Rokersziekten uit het Jaarverslag stivoro 2001. Een bekende ziekte van de kransslagaders van het hart is de hartaanval. Het aantal mensen per 100.000 dat overlijdt aan een acute hartaanval is op de leeftijd 50-54 jaar 79 mannen en 24 vrouwen. Op de leeftijd van 60-64 jaar is dit al opgelopen tot 275 mannen en 84 vrouwen per 100.000. De sterfte door roken komt bij mannen op 36% en bij vrouwen op 26%. De kans op een beroerte neemt toe met de leeftijd. Op de leeftijd van 50-54 jaar overlijden 21 mannen en 16 vrouwen per 100.000 aan een beroerte. Op de leeftijd van 60-64 jaar gaat het om 74 mannen en 40 vrouw per 100.000. Bij mannen wordt 45% van de sterfte aan een beroerte door roken veroorzaakt, bij vrouwen is dit 40%.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Roken veroorzaakt verstopping van de bloedvaten, hartaanvallen en beroertes [2] Roken zorgt op verschillende manieren voor verstopte bloedvaten: door beschadiging van de binnenkant van de vaatwand, door een minder goede vetstofwisseling en door stroperiger bloed. Nicotine vernauwt de bloedvaten en verhoogt de bloeddruk. En nicotine heeft een kwalijke invloed op de binnenkant van de bloedvaten. Nicotine maakt de wanden ruw. Voor het lichaam betekent dit dat er ‘wondjes’ zijn en bij wondjes komen de bloedplaatjes in actie. De bloedplaatjes vormen een korstje op de wondjes. Roken zorgt ervoor dat er minder HDL-cholesterol – dat is de goede soort – in het bloed komt. Het HDL-cholesterol zorgt ervoor dat de bloedvaten minder snel verstoppen. De ‘wondjes’ aan de binnenkant van de vaatwand zorgen voor ontstekingen. Witte bloedcellen komen hierdoor in actie om de ontstekingen tegen te gaan. Door de koolmonoxide in rook zijn er meer rode bloedcellen nodig voor het zuurstoftransport. Meer rode en witte bloedcellen, en bloedplaatjes in het bloed maken dat het bloed ‘stroperiger’ wordt en minder goed stroomt. Beetje bij beetje ontstaat een verdikking die de ader op den duur afsluit. Bij een afsluiting van een slagader rond het hart is er sprake van een hartinfarct of hartaanval. Een afsluiting van een slagader in het hoofd heet een herseninfarct of beroerte. Vernauwingen in de bloedvaten in de benen zijn bekend onder de naam ‘etalagebenen’.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Roken veroorzaakt dodelijke longkanker [3] In tabaksrook bevinden zich ongeveer 4.000 stoffen waarvan er minstens 40 kankerverwekkend zijn. De bekendste stoffen in tabaksrook zijn nicotine, teer en koolmonoxide. Verder bevat tabaksrook benzeen, nitrosaminen, formaldehyde en waterstofcyanide. Zie ook waarschuwing 14. Bij het ontstaan van longkanker speelt de teer in rookwaar een belangrijke rol. De teer zorgt ervoor dat de luchtwegen ontstoken en beschadigd raken. Op de plaats in de luchtwegen waar de beschadiging zich bevindt, zijn de luchtwegen gevoeliger. Het erfelijk materiaal in de cellen kan van slag raken en er voor zorgen dat de cellen veranderen in abnormale cellen. De cellen kunnen zich spontaan gaan vermenigvuldigen. Deze wildgroei van cellen leidt tot het ontstaan van een kankergezwel. Longkanker is de kanker in Nederland met de hoogste sterfte. Zie Sterftecijfers Rokersziekten uit het Jaarverslag stivoro 2001. Vaak wordt longkanker pas in een laat stadium ontdekt. De sterfte aan longkanker is voor mannen dalende, voor vrouwen stijgt het aantal nog steeds. Een verklaring voor dit verschil is te vinden in het rookgedrag van de afgelopen 30 jaar. Het aantal mannen dat rookte, daalde, maar het aantal rokende vrouwen steeg. Het risico dat rokers lopen op het krijgen van longkanker wordt veroorzaakt door de hoeveelheid sigaretten per dag, het aantal jaren dat iemand rookt en de leeftijd waarop iemand is begonnen met roken. Het roken van lichte of filtersigaretten biedt geen bescherming tegen het krijgen van longkanker. Meeroken door niet-rokers zorgt voor 200 doden aan longkanker per jaar.

Roken tijdens de zwangerschap is slecht voor uw baby [4] Roken zorgt ervoor dat het bloed minder zuurstof kan transporteren. Dit komt door de koolmonoxide. Koolmonoxide neemt de plaats in van zuurstof op de rode bloedcellen die in het bloed zorgen voor het zuurstoftransport. Doordat de zuurstofvoorziening bij de moeder niet is zoals hij zou moeten zijn, is hij dat ook niet bij het kind. De bloedsomloop van de baby is immers verbonden met die van de moeder. Het kind kan door het roken van de moeder minder goed groeien. Gemiddeld zijn kinderen van vrouwen die hebben gerookt tijdens de zwangerschap 200 gram lichter. Het idee dat de bevalling gemakkelijker zou gaan, is niet waar. Het lastigste bij een bevalling is namelijk het hoofdje van de baby. Bovendien zijn moeder en kind door het roken ook in een mindere conditie. En een bevalling is hard werken, zowel voor moeder als kind, daarbij komt een goede conditie van pas.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Bescherm kinderen: laat hen niet uw rook inademen [5] Bij het nemen van een trekje krijgt een roker 15% van de rook van de sigaret binnen. De overige 85% komt in de omgeving terecht. De giftige stoffen die zich in rook bevinden, blijven binnenshuis langdurig hangen. Jonge kinderen – baby’s en peuters – brengen gemiddeld veel tijd binnenshuis in de omgeving van hun ouders/verzorgers door. Zij kunnen nog niet zelf vertellen dat zij last hebben van de rook. Bovendien zijn hun luchtwegen gevoelig en nog in ontwikkeling. Tranende ogen en loopneusjes worden door ouders dikwijls niet gezien als reactie op omgevingsrook. Bekend is uit onderzoek dat kinderen van ouders die roken vaker last hebben van keel-, neus- en oorproblemen. Ook is onderzocht dat baby’s en peuters die veel tijd in de rook van anderen doorbrengen meer kans lopen op wiegendood.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Uw arts of uw apotheker kan u helpen te stoppen met roken [6] Artsen en apothekers hebben de kennis en beschikken over de hulpmiddelen (voorlichtingsmaterialen en medicijnen) waarmee ze u kunnen helpen bij het stoppen met roken. Voor de huisarts bestaat bijvoorbeeld een handleiding waarmee hij of zij mensen kan begeleiden bij het stoppen. Het is een handig stappenplan dat de dokter weinig tijd kost. Artsen en apothekers kunnen ook behulpzaam zijn bij het kiezen van de juiste hulpmiddelen. Zij hebben het overzicht van wat er aan hulpmiddelen beschikbaar is en wat voor de persoon in kwestie die van plan is te stoppen het beste zou zijn.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Roken werkt zeer verslavend; begin er niet mee [7] Nicotine is een verslavende en opwekkende stof, die binnen 10 seconden na het nemen van het eerste trekje in de hersenen komt. Nicotine laat de bloedvaten vernauwen en het hart sneller kloppen. Als de nicotine de hersenen heeft bereikt, stimuleert het daar dat extra dopamine wordt aangemaakt. Dopamine is een stof die het ervaren van plezierige gevoelens regelt. Als door te roken extra dopamine wordt aangemaakt, wordt de normale aanmaak verstoord. Het plezierige effect van meer dopamine, en de snelle opname en afbraak van nicotine zorgt ervoor dat iemand die begint met roken, snel verslaafd raakt. Op een gegeven moment hebben rokers de nicotine nodig om zich ‘normaal’ te voelen. Omdat nicotine zo snel opgenomen en afgebroken wordt, krijgen rokers al heel snel nicotine-ontwenningsverschijnselen. Soms al vrij snel na het roken van de laatste sigaret. Deze behoefte aan nicotine, vertalen rokers in trek in een sigaret. Als deze trek wordt bevredigd, ervaren rokers dit als ontspannend. De ontspanning die wordt ervaren, bestaat eigenlijk uit het tegengaan van ontwenningsverschijnselen, dit is de lichamelijke verslaving. Roken veroorzaakt ook geestelijke verslaving. Roken hoort voor rokers vaak bij belangrijke momenten op de dag: ’s morgens bij de koffie, voor een lastige vergadering, bij verdriet, ruzie of spanningen, ’s avonds na het eten of na de seks. Het ontwennen van het roken vraagt serieuze voorbereiding en een doordachte aanpak.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Stoppen met roken vermindert het risico op dodelijke hart- en longziekten [8] Na het stoppen met roken verdwijnen veel schadelijke stoffen weer uit het lichaam. Ongeveer acht uur na het stoppen zijn de nicotine- en koolmonoxideniveaus in het lichaam gehalveerd. Bij stoppen met roken is de nicotine na 24-72 uur uit het lichaam verdwenen. In 2 tot 12 weken verbetert de bloedsomloop. Vernauwing van de bloedvaten treedt dan niet meer op. Na 24 uur is ook de koolmonoxide uit het lichaam verdwenen. Het bloed kan dan beter zuurstof vervoeren. Conditieverbetering doordat zich geen koolmonoxide meer in het lichaam bevindt, kunnen mensen die stoppen met roken ook al na ongeveer twee weken merken. Ook herstellen sommige aandoeningen zoals Etalagebenen. Voor de teer uit het lichaam is, duurt in de regel wat langer. Maar ook hier betekent stoppen met roken, dat de luchtwegen kunnen beginnen met de grote schoonmaak. In 3 tot 9 maanden na het stoppen vermindert hoesten en piepen bij mensen met ademhalingsproblemen. De kans op longkanker vermindert na 10 jaar met 50% ten opzichte van mensen die blijven roken. De nicotine in tabaksrook vernauwt de bloedvaten en versnelt de hartslag. Koolmonoxide zorgt voor een minder goed zuurstoftransport. Teer zorgt ervoor dat het natuurlijke schoonmaakmechanisme van de luchtwegen wordt verstoord. Teer is ook de belangrijkste veroorzaker van longkanker. Zie ook onder "Roken veroorzaakt dodelijke longkanker".

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Roken kan leiden tot een langzame, pijnlijke dood [9] Rokers die nog niet aan stoppen toe zijn, zeggen wel eens: ‘Ach, wat maakt het uit, je moet toch ergens aan dood, dan leef ik toch gewoon wat korter!’ De meeste aandoeningen die door roken worden veroorzaakt, hebben echter niet een plotselinge, snelle dood tot gevolg. Ziektes die door roken worden veroorzaakt, hebben allerlei gevolgen op lichamelijk, geestelijk en sociaal vlak. Bij deze waarschuwing daarom uitgebreide informatie over verschillende aandoeningen die het gevolg zijn van roken en de consequenties ervan voor het dagelijks leven: * Ook andere vormen van kanker * Chronische bronchitis en emfyseem * ‘Etalagebenen’ * Beroerte of attaque * WAO en ziekteverzuimcijfers ten gevolge van deze aandoeningen Ook andere vormen van kanker Roken veroorzaakt niet alleen longkanker, maar bijvoorbeeld ook nier- en blaaskanker, maagkanker, baarmoederhalskanker en kankers van de mond, keel en slokdarm. De kans op het overleven van kanker wordt sterk bepaald door het tijdstip waarop het wordt ontdekt. Hoe later de kanker wordt ontdekt, des te minder de kans op genezing. Over het algemeen geldt dat de onderzoeken om erachter te komen hoe ver de kanker al is gevorderd en de behandelingsmethoden erg ingrijpend zijn voor mensen die ze moeten ondergaan. Daar komt nog bij dat niet alle vormen van kanker echt te genezen zijn. In die gevallen is een behandeling vooral gericht op het remmen van de wildgroei, door bijvoorbeeld bestraling of chemotherapie. Zowel bestraling als chemotherapie geven veel bijwerkingen. Mensen die deze behandelingen ondergaan voelen zich er vaak erg beroerd door. Chronische bronchitis en emfyseem Deze ziekten ontstaan sluipend. Elke roker hoest wel eens, maar op een gegeven moment hoest iemand dagelijks. Mensen noemen dat ook wel een rokershoestje. Soms komt er bij het hoesten ook slijm los. Op een gegeven moment worden mensen ook kortademig. Kortademigheid wijten aan het ouder worden, is niet reëel. Natuurlijk verouderen de longen in de loop van jaren, maar door roken verouderen longen veel sneller. Kortademigheid bij een stukje wandelen of een trap oplopen is in ieder geval niet normaal. Wanneer de dokter chronische bronchitis heeft geconstateerd en de betreffende persoon rookt door, kan verlies van longweefsel optreden. De kortademigheid kan dan zo erg worden dat mensen extra zuurstof moeten gaan gebruiken via een slangetje in de neus. Lichamelijk en sociaal worden mensen ernstig beperkt in hun dagelijks leven. ‘Etalagebenen’ Ook deze aandoening wordt veroorzaakt door roken; 90% van de mensen met ‘etalagebenen’ rookt. De bloedvaten in de benen zijn verstopt en kunnen de spieren niet meer goed van zuurstof voorzien. Dit zorgt voor pijn tijdens het lopen, zodat iemand steeds weer even moet stilstaan om de pijn te laten zakken. Dit lijkt op de manier van lopen bij het etalages kijken. Artsen hebben in onderzoek ontdekt dat als de ‘etalagebenen’ zijn vastgesteld en deze mensen roken door, een derde van de groep binnen 5 jaar een hartaanval krijgt en een derde binnen 5 jaar een beroerte. De verslechtering van de vaten gaat immers verder zolang mensen blijven roken. Stoppen met roken echter zorgt voor een goede verbetering. Mensen die stoppen kunnen soms al na 4 weken zoveel wandelen als zij willen zonder pijn te voelen. Voordat zij stopten, kwamen zij bijvoorbeeld niet verder dan 200 meter. Als iemand met ‘etalagebenen’ moeten worden geopereerd, heeft hij of zij 50% meer kans op succes bij de operatie na stoppen met roken. Beroerte of attaque Er zijn twee vormen van een beroerte: het herseninfarct en de hersenbloeding. Bij het herseninfarct wordt een slagader in het hoofd door een bloedstolsel afgesloten. Bij een hersenbloeding barst een bloedvat in het hoofd. De aard en ernst van de gevolgen zijn afhankelijk van de plaats waar de beroerte in de hersenen is opgetreden en de hoeveelheid beschadigd weefsel. De lichamelijke en psychische gevolgen van een beroerte zijn vaak groot; voor de persoon zelf, maar ook voor zijn/haar directe omgeving. Een beroerte betekent vaak een verlamming van of het linker- of het rechterdeel van het lichaam. Meer dan 70% van de personen heeft in lichte of ernstige mate gevolgen op het terrein van denken, emoties/ gedrag en taal. Voorbeelden zijn: trager denken, concentratieproblemen, snel lachen/huilen, gauw boos, niet begrijpen wat er wordt gezegd, niet goed de eigen gedachten kunnen overbrengen, woorden niet meer goed kunnen uitspreken.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Zoek hulp om te stoppen met roken: stivoro 0900-9390 (€ 0.10 p/m) of www.stoppen-met-roken.nl of raadpleeg uw arts of apotheker [10] De hulp- en informatielijn (0900-9390) en een website van stivoro (www.stoppen-met-roken.nl - dat is de url waar deze pagina aan hangt) staan ook vermeld op de Nederlandse pakjes. De EU-lidstaten hebben bepaald dat rokers niet alleen moeten worden gewaarschuwd bij het gebruik van tabak, maar dat zij ook de mogelijkheid moeten krijgen van het roken af te komen. U vindt alle informatie over ondersteuning en hulpmethoden via het overzicht op www.stopeffectief.nl Rokers en niet-rokers krijgen via de stivoro-telefoonlijn een antwoord op de vragen die zij hebben over de waarschuwingen op de pakjes. Medewerkers van stivoro kunnen in een persoonlijk gesprek dieper ingaan op persoonlijke vragen en ze kunnen adviseren over de verschillende hulpmiddelen. De medewerkers kunnen mensen die bezig zijn met stoppen bijstaan in moeilijke momenten. stivoro kan het Advies op Maat en begeleiding door een telefonische coach aanbieden aan mensen die willen stoppen. Die begeleiding bestaat uit een aantal gesprekken die in onderling overleg tussen de coach en cliënt worden gemaakt. Stoppen met roken met behulp van een telefonische coach vergroot de kans op succes.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Roken kan de bloedsomloop verminderen en veroorzaakt impotentie [11] Zoals bij "Roken veroorzaakt verstopping van de bloedvaten, hartaanvallen en beroertes" is aangegeven, vernauwt nicotine de bloedvaten, verhoogt het de bloeddruk en zorgt het ervoor dat de bloedvaten verstopt raken. De kwaliteit van de bloedvaten verslechtert door het gehele lichaam, dus ook in de penis. Wanneer de bloedvaten in goede conditie zijn, vullen bij seksuele opwinding de vaten in de penis zich met bloed en komt een man tot een erectie. Wanneer de bloedvaten verstopt raken, betekent dit dat de penis minder stijf wordt of de erectie in het geheel niet tot stand komt. In een studie bij patiënten in een impotentiekliniek werd bij 39% van de onderzochte personen vastgesteld dat het ging om vasculaire impotentie, oftewel impotentie die het gevolg is van onvoldoende doorstroming in het bloedvat. 97% van die mannen rookte. Een andere studie meldt 82% rokers onder mannen met vasculaire impotentie. Hoe langer iemand rookt en hoe meer iemand rookt, des te groter is de kans op vasculaire impotentie.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Roken veroudert uw huid [12] De huid van rokers ziet vaak grauwer dan van niet-rokers en vertoont eerder rimpels. Met name kraaienpootjes bij de ogen en lijnen rond de mond zijn vanaf de middelbare leeftijd opvallender bij rokers. De huid wordt door roken op twee manieren beïnvloed. De stoffen uit de rook die vanaf de sigaret in de omgeving terechtkomen, slaan neer op de huid. Een aantal van deze stoffen hebben een uitdrogend effect. Verder vernauwt nicotine ook de bloedvaten in de huid, zodat de doorbloeding van de huid minder goed is en er minder voedingsstoffen in de huid terechtkomen.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Roken kan het sperma beschadigen en vermindert de vruchtbaarheid [13] Mannen die roken, hebben een lager testosteronniveau in hun bloed en testosteron is nodig om sperma te kunnen produceren. Nicotine kan niet alleen de binnenkant van de bloedvaten beschadigen, maar ook de zaadcellen in het sperma. Per zaadlozing maken rokende mannen minder sperma en in deze kleinere hoeveelheid sperma bevinden zich ook nog eens minder zaadcellen. Het natuurlijke proces dat ervoor zorgt dat zaadcellen goed kunnen bewegen, wordt beperkt door stoffen uit tabaksrook. Zaadcellen moeten goed kunnen bewegen om de eicel te kunnen bereiken. Wanneer het sperma van mindere kwaliteit is, wordt de mogelijkheid van een man om een kind te verwekken verkleind. Rokende vrouwen zijn 30% minder vruchtbaar dan niet rokende vrouwen. Rokende vrouwen hebben dus 3 keer meer kans dat zij er langer dan een jaar over doen voor zij zwanger zijn. Mogelijk spelen hierbij beschadigingen aan de eicellen en afwijkingen in de hormoonhuishouding een rol. Voor rokende vrouwen geldt dat zij 1,5 tot 3 keer meer kans hebben op een miskraam. Hierbij blijkt dat het vaak om baby’s gaat die normaal zijn aangelegd, maar die door de slechte situatie in de baarmoeder het niet hebben volgehouden. Als rokende vrouwen meedoen aan vruchtbaarheidsbehandelingen (bijvoorbeeld IVF) hebben zij minder kans van slagen.

Waarschuwingen op pakjes rookwaar Tabaksrook bevat benzeen, nitrosaminen, formaldehyde en waterstofcyanide [14] Deze vier stoffen zijn extreem giftig. Benzeen is kankerverwekkend. Benzeen mag in Nederland niet meer worden gebruikt voor industriële doeleinden. Vroeger werd het gebruikt om inkten, rubber, lakken en verfafbijtmiddelen te produceren. Benzeen speelt een rol bij het ontstaan van leukemie en veranderingen aan de chromosomen. Nitrosaminen zijn kankerverwekkende stoffen die alleen in tabaksprodukten voorkomen. Van nitrosaminen is bekend dat zij verschillende vormen van longkanker kunnen veroorzaken. Formaldehyde wekt irritaties op van ogen, keel, neus en longen. Bij langdurige blootstelling speelt formaldehyde een rol bij het ontstaan van verschillende vormen van kanker, bijvoorbeeld van de longen, keelholte, botten en huid. Formaldehyde wordt gebruikt in kunstmest, textielverven, desinfecterende middelen en bacteriewerende middelen. Formaldehyde komt op natuurlijke wijze voor in het milieu, maar in een rokerige kamer liggen de concentraties al gauw zo’n 1000 keer hoger. Waterstofcyanide in kleine hoeveelheden veroorzaakt irritaties van het neusslijmvlies, hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid. In grotere hoeveelheden kunnen gewichtsverlies en maag-darmproblemen optreden. Waterstofcyanide wordt gebruikt voor zuiveringsmiddelen en insecticiden, in de metaalverwerkende en fotoindustrie.

Roken is dodelijk, Roken brengt u en anderen rondom u ernstige schade toe (deze waarschuwing staat altijd op ieder pakje, de andere 14 worden afwisselend gebruikt) Waarschuwing(en) op tabaksproducten (sinds 1 mei 2002): Deze waarschuwingen zijn tot stand gekomen op basis van een EU maatregel. De officiële richtlijn van het Europees Parlement en de Raad is te vinden onder nummer 2001/37/EG. De richtlijn gaat in op de afstemming tussen de lidstaten over productie, presentatie en verkoop van tabaksprodukten. De 15 landen zijn met elkaar overeengekomen dat deze waarschuwingen op de pakjes moeten worden vermeld. Deze informatie is de weergave van delen van het Besluit van 21 januari 2002, houdende wijziging van het Besluit teergehalte sigaretten en van het Aanduidingenbesluit tabaksprodukten, Staatsblad Jaargang 2002 nr 83.